تمرکز آیت‌الله مفتح بر فعالیت‌های فرهنگی با شیوه‌ای نو
محمدحسن رجبی در کتاب «علمای مجاهد» درباره آیت‌الله مفتح و نقش وی در تالیف کتاب از سوی روحانیون می‌نویسد: «آیت‌الله مفتح به منظور پی‌ریزی نهضت فکری اسلامی «مجمع علمی اسلام‌شناسی» را مرکب را فضلا و نویسندگان حوزه علمیه قم تشکیل داد که در آن مهم‌ترین مسائل فکری و فرهنگی جامعه مورد بحث قرار می‌گرفت و اعضا موظف بودند پیرامون موضوعات مطرح شده، مقاله یا کتاب مستقلی تألیف کنند. در مدت کوتاهی 10 عنوان کتاب انتشار یافت که به دلیل مخالفت ساواک جلسات مذکور تعطیل شد و او نیز از آموزش و پرورش، اخراج و به یکی از نقاط بد آب و هوای کشور تبعید شد.»
همچنین اسناد ساواک به ویژه در سال‌های 56 و 57 که تورق کنید، با سندهایی روبه‌رو خواهید شد که نشان‌دهنده جزئیات فعالیت‌های آیت‌الله مفتح است. فعالیت‌هایی که عمدتا با مسجد قبا گره خورده و هر جا که نامی از وی به میان آمده بی‌ارتباط با این مسجد نیست.
دکتر محمد مفتح را بر اساس یکی از مطالب شماره چهل و چهار نشریه الکترونیکی گذرستان این‌گونه می‌توان معرفی کرد: «آيت‌الله دکتر محمد مفتح در 27 خرداد 1307 در يک خانواده مذهبی در همدان متولد شد. اولين معلم او شيخ محمود بود. وی پس از طی تحصيلات مقدماتی در حوزه همدان راهی حوزه علميه قم شد و در محضر بزرگان و فقهای شيعه به کسب علم پرداخت. همزمان با احراز درجه اجتهاد موفق به اخذ درجه دکترای الهيات از دانشکده الهيات و معارف اسلامی دانشگاه تهران شد. مبارزات سياسی خود را با شروع نهضت امام خمينی آغاز کرد. ضمنا به ساماندهی و هدايت طلاب همدانی مقيم حوزه علميه قم و انقلابيون همدان اقدام کرد. با قيام امام خمينی در سال‌های 1341-1343؛ در منابر و مجالس عمومی به انتقاد و افشاگری عليه دولت و رژيم شاه پرداخت که بارها موجب دستگيری، تبعيد و سرانجام ممنوع‌المنبر شد. پس از ممنوعيت از منبر در فعاليت‌های خود، شيوه‌ای نو اتخاذ کرد که تمرکز فعاليت‌های فرهنگی در دانشکده الهيات و معارف اسلامی و مسجد جاويد از آن جمله بود، چنان‌که پس از سخنرانی آيت‌الله العظمی خامنه‌ای در مسجد جاويد هر دو دستگير شدند و مسجد نيز تعطيل شد.
در آستانه اوج‌گيری نهضت اسلامی يعنی سال‌های 55-56، امامت جماعت مسجد قبا شد که در جريان انقلاب اسلامی يکی از مهمترين کانون‌های هدايت و سازماندهی بود. دکتر مفتح علاوه بر مبارزات سياسی در مسائل علمی تخصصی خود هم صاحب‌نظر بود که تأليف مقالات متعدد گواه آن است. دکتر مفتح در کنار استاد مطهری، آيت‌الله بهشتی از اعضای مؤسس و اصلی و سخنگو و اولين دبيرکل جامعه روحانيت مبارز تهران بود. وی را همچون آيت‌الله مطهری و دکتر بهشتی و دکتر باهنر بايد از طراحان فکری و فرهنگی انقلاب اسلامی دانست. مشخصه‌های مشترک اين شاگردان برجسته امام خمينی، جوان‌گرايی و نوانديشی در فعاليت‌ها بود. بين آيت‌الله مطهری و دکتر مفتح رابطه دوستانه و محبتی برقرار بود و در فعاليت‌هايی که داشتند، چه فرهنگی و چه سياسی و مبارزاتی، از نظريات يکديگر استفاده می‌کردند. فعاليت‌های سياسی وي هم رنگ فرهنگی داشت.
تأسيس مجمع علمی اسلام‌شناسی و انتشار پژوهش‌های ارائه شده در اين مجمع به همراه مقدمه‌های فاضلانه ايشان يکی از موارد متعدد خدمات فکری و فرهنگي ايشان است. دکتر مفتح از اعضاي شورای انقلاب بود و پس از انقلاب، سرپرستی دانشکده الهيات دانشگاه تهران و کميته منطقه چهار تهران را نيز بر عهده داشت. در مدت کوتاه تصدی در دانشکده الهيات، اين دانشکده محل رفت و آمد شخصيت‌های برجسته علمی داخلی و خارج از کشور بود. وی از جمله شخصيت‌های فعال و مؤثر انقلاب اسلامی ايران بود و از همين رو آماج کينه و حمله استکبار جهانی و ايادی داخلی آن قرار داشت. سرانجام در 27 آذر 1358 مقابل دانشکده الهيات به دست گروهک منحرف فرقان به همراه دو پاسدارش، جواد بهمنی و اصغر همتی به شهادت رسيدند. دکتر مفتح قبل از ترور بارها به صورت تلفنی تهديد شده بود. کمال ياسينی، عامل اجرای ترور دکتر مفتح، محمود کشانی، محمد نوری و حسن نوری از گروه تروريستی فرقان در اين عمليات شرکت داشتند. روز شهادت دکتر مفتح به عنوان روز وحدت حوزه و دانشگاه نام‌گذاری شده است.»
آیت‌الله مفتح سخنران مجالس مضره عصر پهلوی
برای شناخت بیشتر شهید مفتح دو جلد دهم و یازدهم مجموعه «سیر مبارزات یاران امام خمینی در آینه اسناد به روایت ساواک» را مرور کردیم و از میان اسناد به حضور و نقش وی در مبارزات سیاسی قبل از پیروزی انقلاب اسلامی پرداختیم. در نخستین سند که مربوط به سال 1356 است و از مجلد یازدهم گرفته شده، درباره نقش پر رنگ این روحانی شهید آمده است: «به: 312
از: سازمان تهران
درباره: تظاهرات
پیرو: 95680/20 هـ ـ 13/6/57 پس از خاتمه سخنرانی دکتر مفتح در ساعت 10:00 جمعیت به سمت مسجد همت و مسجد قبا و رستم آباد و سلطنت آباد حرکت و با دادن شعارهای مضره (الله اکبر ـ زنده‌باد امام خمینی) مبادرت به پخش اعلامیه مضره نموده‌اند تا این لحظه خبری از این عده در مورد اقدامات خرابکاری نظیر شکستن شیشه و آتش‌سوزی واصل نگردیده است.
پرنیان‌فر» (ص 78) در سند فوق به طور گذرا به حرکت اعتراضی مردم پس از شنیدن سخنرانی آیت‌الله مفتح اشاره شده است.
در سند دیگری از همین مجلد می‌خوانیم: «به: 312
از: سازمان تهران
درباره: مسجد قبا
ساعت 1000 روز 13/6/57 سخنرانی دکتر مفتح خاتمه یافت و جمعیت در ساعت 10:10 که تعداد آنان 13 الی 14 هزار نفر می‌شود. نامبرده در سخنرانی خود اظهار داشت ما هیچ‌کس را بعنوان سخنگوی روحانیون قبول داریم بجز آقای خمینی و این خواسته را به خبرنگاران خارجی گفتیم و از مردم دعوت نمود روز پنج‌شنبه را ضمن انتقاد از دولت و حکومت مردم به نظم و آرامش دعوت کرد و گفت اکنون برنامه‌ای نداریم به خانه‌های خود بروند. مراتب به تامین تهران نیز منعکس گردیده است. پرنیان‌فر» (ص75)
در این سند آنچه بیشتر جلب توجه می‌کند تعداد افراد شرکت کننده در سخنرانی شهید مفتح در مسجد قبا است. ضمن اینکه بر اساس متن سند وی با لحن قاطعی از انتخاب امام خمینی به عنوان سخنگوی روحانیون نام می‌برد.
فروش کتاب شریعتی در مجلس سخنرانی آیت‌الله مفتح
در جلد دهم کتاب مجموعه «سیر مبارزات یاران امام خمینی در آینه اسناد به روایت ساواک» آنچه بیش از همه جلب‌نظر می‌کند، سخنان متهورانه‌ای است که آیت‌الله مفتح در انتقاد از شرایط کشور به زبان می‌آورد. در یکی از اسناد ساواک با عنوان «سخنرانی تحریکآمیز محمد مفتح ـ امام جماعت مسجد قبا در تهران» با اشاره به سخنان وی و فروش یکی از کتاب‌های علی شریعتی آمده است:«روز 15/5/57 مجلسی با شرکت قریب به یک‌هزار نفر در مسجد قبا ـ تهران برگزار شده و در این مجلس واعظی بنام «قطب» مطالب تحریکآمیز ایراد کرده است (مراتب قبلا باستحضار رسیده است). روز 16/5/57 نیز مجلس دیگری با شرکت حدود 2 هزار نفر در مسجد مذکور برگزار گردیده است. در این مجلس شیخ محمد مفتح، امام جماعت مسجد مورد بحث به منبر رفته و اظهار داشته وجود این جمعیت در مجلس بدین معناست که آزادی نزدیک است. علت قیام ما در دو ماهه اخیر، خفقان، زندان، کشتن و شکنجه در 15 سال گذشته بوده است. امام خمینی فرموده‌اند که در ماه مبارک رمضان می‌بایست مردم را به مسائل اجتماعی آشنا و آگاه سازیم. این برنامه شب‌های دیگر هم ادامه خواهد داشت. مجلس مورد بحث در ساعت 22:20 خاتمه یافته و دو نفر جوان ناشناس جزوه استنسیل شده‌ای تحت عنوان «اگر پاپ و مارکس نبودند» نوشته علی شریعتی را به شرکت‌کنندگان در مجلس مذکور به قیمت 10 ریال فروخته‌اند.» (ص 58)
سند دیگری حاکی از این است که ساواک به شدت رفتار و سخنان آیت‌الله مفتح را تحت‌نظر دارد و از سوی وی احساس خطر می‌کند. تاریخ ثبت شده در گزارش‌های ساواک حکایت از تمرکز آنها بر این روحانی مبارز دارد. در این سند نیز تاکید بر سخنان تحریکآمیز این استاد دانشگاه است. در سندی با نام «سخنرانی تحریکآمیز شیخ محمد مفتح امام جماعت مسجد قبا در تهران و پخش اعلامیه‌های مضره بهنگام سخنرانی یاد شده» می‌خوانیم: «روزهای 15 و 16/5/57 مجالسی رد مسجد قبا برگزار گردیده که در این مجالس واعظی به نام «شیخ محمد مفتح» مطالب تحریک‌آمیزی اظهار داشته است. (مراتب قبلا باستحضار رسیده است). ساعت 21:40 روز 17/5/57 مجلس دیگری با شرکت حدود 2400 نفر در مسجد قبای تهران برگزار شده است. در مجلس مذکور شیخ محمد مفتح به منبر رفته و درباره مصاحبه خبرنگار روزنامه لوموند با روح‌الله خمینی صحبت و گفته: کشور ما تحت استعمار امریکاست و باین صورت ما هیچ‌وقت نمی‌توانیم پیشرفت کنیم. نامبرده در بین سخنرانی خود چند بار از روح‌الله خمینی نام برده که جمعیت حاضر در مسجد، هر با صلوات فرستاده‌اند. ضمنا تعداد 25 برگ اعلامه پلی کپی شده تحت عنوان «خدا» و به مضمون شناخت تاکتیک‌ها و طریقه مقابله با مأمورین انتظامی و تشویق مردم در زمینه تظاهرات عمومی در سراسر کشور در روز عید فطر، توسط افراد ناشناسی در مجلس مورد بحث پخش شده است. ضمنا به هنگام سخنرانی شخص مذکور یک برگ اعلامیه پلی‌کپی شده مضره دیگر در بین جمعیت دست بدست می‌گشته که مضمون آن به شرح زیر بوده است: حکومت ایران تمام منابع زیر زمینی کشور را به آمریکا داده است و با کشتن بزرگان مملکت و تبعید روحانیونی چون آیت‌الله طالقانی و ربانی شیرازی، سرپوش بر روی اعمال خود گذاشته و با توجه به فرمان مرجع تقلیدامام خمینی برمی‌خیزیم تا یکدیگر را آگاه کنیم.
در مجلس مذکور، شیخ محمد مفتح امام جماعت مسجد مورد بحث به منبر رفته و گفته: امشب مصادف با شب ولادت امام حسن مجتبی (ع) می‌باشد. همه ساله به همین مناسب مجالس جشن و سرور در مساجد و تکایا برپا می‌شده، ولی امسال به علت مصائبی که بر مسلمانان به‌ویژه ملت مسلمان ایران وارد شده، جشنی برگزار نشده است. ناطق سپس به بحث درباره حکومت اسلامی پرداخته و با عنوان اینکه رهبران حکومتی نباید افرادی عادی و سودجو باشند، اظهار داشته: شهردار سابق تهران 17 میلیون تومان برداشته بود که از کشور خارج شود. ما انتظار داشتیم که او را محاکمه کنند، ولی او را سناتور انتصابی نمودند. نامبرده آنگاه به تعطیل بازار تهران به مناسبت حوادث اخیر شهرهای شیراز و اصفهان شاره کرده و با اظهار اینکه کتابی تحت عنوان «23 سال» نوشته شده که حاوی مطالبی علیه اسلام و پیامبر اسلام است، گفته: انتشار این کتاب یک‌صدم هیاهویی را که کتاب «شهید جاوید» به راه انداخت نداشته است. این مجلس حدود ساعت 23:30 خاتمه یافته و جمعیت به تدریج متفرق شده‌اند.» (ص 59)
بررسی اسناد ساواک درباره مبارزات و روشنگری‌های آیت‌الله سیدمحمد مفتح نشان از این دارد که وی نقش مهمی در تشویق مردم در مبارزه با رژیم پهلوی داشته داشته است. ضمنا اینکه نگاهی به افراد شرکت کننده در مجالس سخنرانی وی میزان اهمیت و اعتبار آن را بیان می‌کند. اسنادی که در این مجال مورد بررسی قرار گرفته مربوط به چند روز قبل از 17 شهریور است و منبرهای منتقدانه شهیدمفتح در ذکر سیاست‌های خفقان‌آور رژیم نقش به سزایی در بیداری مردم و به صحنه آمدن آنها ایفا کرده است.
نظر شما