به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) نشست تخصصی «سناریونویسی در کتابخانه‌های دیجیتالی» از سلسله نشست‌های ویژه هفته پژوهش و فناوری در پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران (ایرانداک) سه‌شنبه یکم دی‌ماه، با حضور دکتر مهدی علیپورحافظی، عضو هیات علمی ایرانداک، دکتر میترا صمیعی، مدیرکل پردازش و سازماندهی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران و دکتر مهدی طاهری، رئیس کتابخانه دانشگاه علامه طباطبایی در محل پژوهشگاه علوم فناوری اطلاعات ایران برگزار شد.
علیپورحافظی در این نشست گفت: برای نوشتن سناریو که مختص کتابخانه‌هاست، باید مسایلی را درنظر گرفت. ابتدا باید بدانیم کتابخانه دیجیتال چیست؟ بسیاری از مدیران به دنبال دیجیتال‌سازی کتابخانه‌ها و ثبت آن به نام خودشان هستند. باید درنظر داشت که کتابخانه‌های دیجیتال در فرایند رشد و توسعه کتابخانه‌ها قرار دارند و پدیده جدیدی نیستند. اگر در این حوزه دقت و بررسی مناسبی داشته باشیم، به این نتیجه می‌رسیم که کتابخانه‌های ایران در یک مسیر گذار از الکترونیکی به دیجیتال هستند.
وی با بیان اینکه اگر بخواهیم آینده این حوزه را در سناریونویسی ببینیم باید به چهار موضوع مهم سیاست، اقتصاد، جامعه و فناوری توجه کنیم، ادامه داد: در بخش سیاست باید سیاست‌های علمی جوامع و سیاست جامعه و سازمان را درنظر بگیریم و در بخش اقتصاد نیز به تاثیرگذاری آن و در ادامه به تحولات فرهنگی و اجتماعی و مسیر رشد فناوری توجه کنیم.
این عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران در ادامه زیرساختی‌ترین عنصر کتابخانه‌ها را «داده» دانست و افزود: این داده‌ها و اطلاعات با استفاده از فناوری در اختیار مراجعه‌کنندگان قرار می‌گیرد که متاسفانه هنوز مساله ما ارائه اطلاعات نیست، بلکه کتابخانه‌های ما برای ارائه منابع اطلاعاتی گام برمی‌دارند و به همین دلیل با کاهش مراجعه‌کنندگان و مخاطبان کتابخانه‌ها مواجهیم؛ به همین دلیل نیاز به ارائه اطلاعات به جای منابع اطلاعاتی بسیار پررنگ است.
پایش دیجیتالی کتابخانه‌ها در سازمان‌ها انجام نمی‌گیرد
میترا صمیعی، دیگر سخنران این نشست با ارائه تعریفی کلی از سناریونویسی برای کتابخانه‌ها اظهار کرد: سناریو، توصیفی داستان‌گونه از آینده است تا به‌صورت ماهرانه گزینه‌هایی را که در آینده پیش‌بینی می‌کنیم، برنامه‌ریزی کند. به نوعی مجموعه سناریو، طیف وسیعی از آینده‌های ممکن را ترسیم می‌کند. یکی از فعالیت‌های سناریونویسی این است که می‌خواهیم مدل ذهنی تصمیم‌گیران سازمانی را تغییر بدهیم.
وی با اشاره به سناریوهای اکتشافی و هنجاری گفت: در سناریوهای اکتشافی، با توصیف روندها و رویدادها به نحوه تأثیر آن‌ها بر آینده می‌پردازیم، اما در سناریوهای هنجاری، چگونگی ایجاد یک آینده مطلوب را از حال بررسی می‌کنیم. سناریونویسی دارای 6 گام است؛ ابتدای آن با داده آغاز می‌شود و در مرحله پایانی نیز داده‌ها پالایش می‌شوند تا درستی سناریو آشکار شود. متاسفانه باید بگوییم که در سازمان‌ها پایش دیجیتالی کتابخانه‌ها انجام نمی‌گیرد، زیرا با تغییر مدیران در سازمان‌ها سیستم و روند کار تغییر می‌کند.
مدیرکل پردازش و سازماندهی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، درباره مزایای سناریونویسی برای کتاب‌های دیجیتال افزود: یک سناریوی خوب باید تجزیه و تحلیل مناسب داشته باشد. سناریوی خوب باید بتواند طرز تفکر را تغییر دهد. اگر این طرز تفکر در سازمان اتفاق نیفتاد، نمی‌توانیم ادعا کنیم که سناریوی موفقی نوشتیم، زیرا سناریوهای خوب علاوه بر تغییر تفکر باید از خطاهای تصمیم‌گیری نیز جلوگیری کنند.
کتابخانه‌های دیجیتالی در «وب» معنا پیدا می‌کند
سیدمهدی طاهری، عضو هیات علمی و رئیس کتابخانه مرکزی دانشگاه علامه طباطبایی نیز در نشست «سناریونویسی در کتابخانه‌های دیجیتالی» درباره سناریونویسی و دیجیتال‌سازی کتابخانه‌ها اظهار کرد: اگر بخواهیم برای انجام بهتر دیجیتال‌سازی کتابخانه‌ها نهایت استفاده را از نرم‌افزارهای اطلاعاتی داشته باشیم، باید از «وب معنایی» استفاده بهتری بکنیم. به عبارتی در «وب معنایی» باید به سمت تولید منابع برویم.
طاهری «پیوند با وب» را بستر اصلی کتابخانه‌های دیجیتالی دانست و ادامه داد: مفهوم کتابخانه‌های دیجیتالی در شبکه گسترده‌ای مانند «وب» معنا پیدا می‌کند. متاسفانه با یک نوع ناهمگرایی در حوزه مدیریت محتوای وب مواجهیم، زیرا نتوانسته‌ایم پاسخگوی نیازهای وب باشیم.
رئیس کتابخانه مرکزی دانشگاه علامه طباطبایی با اشاره به بحث «شخصی‌سازی» در کتابخانه‌های دیجیتالی گفت: برای انجام بهتر تصمیمات در کتابخانه دیجیتالی، نیازمند تعامل با دیگر ابزارها هستیم. اگر یک کتابخانه می‌خواهد در عرصه ارائه اطلاعات به مراجعه‌کنندگان خود موفق عمل کند، باید به این تعامل توجه کرده و از موتورهای کاوش مناسبی برای جستجو استفاده کند.
علیپورحافظی در این نشست گفت: برای نوشتن سناریو که مختص کتابخانه‌هاست، باید مسایلی را درنظر گرفت. ابتدا باید بدانیم کتابخانه دیجیتال چیست؟ بسیاری از مدیران به دنبال دیجیتال‌سازی کتابخانه‌ها و ثبت آن به نام خودشان هستند. باید درنظر داشت که کتابخانه‌های دیجیتال در فرایند رشد و توسعه کتابخانه‌ها قرار دارند و پدیده جدیدی نیستند. اگر در این حوزه دقت و بررسی مناسبی داشته باشیم، به این نتیجه می‌رسیم که کتابخانه‌های ایران در یک مسیر گذار از الکترونیکی به دیجیتال هستند.
وی با بیان اینکه اگر بخواهیم آینده این حوزه را در سناریونویسی ببینیم باید به چهار موضوع مهم سیاست، اقتصاد، جامعه و فناوری توجه کنیم، ادامه داد: در بخش سیاست باید سیاست‌های علمی جوامع و سیاست جامعه و سازمان را درنظر بگیریم و در بخش اقتصاد نیز به تاثیرگذاری آن و در ادامه به تحولات فرهنگی و اجتماعی و مسیر رشد فناوری توجه کنیم.
این عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران در ادامه زیرساختی‌ترین عنصر کتابخانه‌ها را «داده» دانست و افزود: این داده‌ها و اطلاعات با استفاده از فناوری در اختیار مراجعه‌کنندگان قرار می‌گیرد که متاسفانه هنوز مساله ما ارائه اطلاعات نیست، بلکه کتابخانه‌های ما برای ارائه منابع اطلاعاتی گام برمی‌دارند و به همین دلیل با کاهش مراجعه‌کنندگان و مخاطبان کتابخانه‌ها مواجهیم؛ به همین دلیل نیاز به ارائه اطلاعات به جای منابع اطلاعاتی بسیار پررنگ است.
پایش دیجیتالی کتابخانه‌ها در سازمان‌ها انجام نمی‌گیرد
میترا صمیعی، دیگر سخنران این نشست با ارائه تعریفی کلی از سناریونویسی برای کتابخانه‌ها اظهار کرد: سناریو، توصیفی داستان‌گونه از آینده است تا به‌صورت ماهرانه گزینه‌هایی را که در آینده پیش‌بینی می‌کنیم، برنامه‌ریزی کند. به نوعی مجموعه سناریو، طیف وسیعی از آینده‌های ممکن را ترسیم می‌کند. یکی از فعالیت‌های سناریونویسی این است که می‌خواهیم مدل ذهنی تصمیم‌گیران سازمانی را تغییر بدهیم.
وی با اشاره به سناریوهای اکتشافی و هنجاری گفت: در سناریوهای اکتشافی، با توصیف روندها و رویدادها به نحوه تأثیر آن‌ها بر آینده می‌پردازیم، اما در سناریوهای هنجاری، چگونگی ایجاد یک آینده مطلوب را از حال بررسی می‌کنیم. سناریونویسی دارای 6 گام است؛ ابتدای آن با داده آغاز می‌شود و در مرحله پایانی نیز داده‌ها پالایش می‌شوند تا درستی سناریو آشکار شود. متاسفانه باید بگوییم که در سازمان‌ها پایش دیجیتالی کتابخانه‌ها انجام نمی‌گیرد، زیرا با تغییر مدیران در سازمان‌ها سیستم و روند کار تغییر می‌کند.
مدیرکل پردازش و سازماندهی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، درباره مزایای سناریونویسی برای کتاب‌های دیجیتال افزود: یک سناریوی خوب باید تجزیه و تحلیل مناسب داشته باشد. سناریوی خوب باید بتواند طرز تفکر را تغییر دهد. اگر این طرز تفکر در سازمان اتفاق نیفتاد، نمی‌توانیم ادعا کنیم که سناریوی موفقی نوشتیم، زیرا سناریوهای خوب علاوه بر تغییر تفکر باید از خطاهای تصمیم‌گیری نیز جلوگیری کنند.
کتابخانه‌های دیجیتالی در «وب» معنا پیدا می‌کند
سیدمهدی طاهری، عضو هیات علمی و رئیس کتابخانه مرکزی دانشگاه علامه طباطبایی نیز در نشست «سناریونویسی در کتابخانه‌های دیجیتالی» درباره سناریونویسی و دیجیتال‌سازی کتابخانه‌ها اظهار کرد: اگر بخواهیم برای انجام بهتر دیجیتال‌سازی کتابخانه‌ها نهایت استفاده را از نرم‌افزارهای اطلاعاتی داشته باشیم، باید از «وب معنایی» استفاده بهتری بکنیم. به عبارتی در «وب معنایی» باید به سمت تولید منابع برویم.
طاهری «پیوند با وب» را بستر اصلی کتابخانه‌های دیجیتالی دانست و ادامه داد: مفهوم کتابخانه‌های دیجیتالی در شبکه گسترده‌ای مانند «وب» معنا پیدا می‌کند. متاسفانه با یک نوع ناهمگرایی در حوزه مدیریت محتوای وب مواجهیم، زیرا نتوانسته‌ایم پاسخگوی نیازهای وب باشیم.
رئیس کتابخانه مرکزی دانشگاه علامه طباطبایی با اشاره به بحث «شخصی‌سازی» در کتابخانه‌های دیجیتالی گفت: برای انجام بهتر تصمیمات در کتابخانه دیجیتالی، نیازمند تعامل با دیگر ابزارها هستیم. اگر یک کتابخانه می‌خواهد در عرصه ارائه اطلاعات به مراجعه‌کنندگان خود موفق عمل کند، باید به این تعامل توجه کرده و از موتورهای کاوش مناسبی برای جستجو استفاده کند.
نظر شما