خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)- «تئاتر» از جمله هنرهایی است که در طول تاریخ همیشه مورد توجه فیلسوفان بوده است. افلاطون در مکتوبات خود به تئاتر توجه نشان داده و ارسطو نیز با نگارش رساله «فن شعر» گام نخست را برای نظام‌مند کردن نقد تئاتر برداشت.
در دوران معاصر نیز بحث درباره تئاتر یکی از دغدغه‌های اصلی اندیشمندان را تشکیل می‌دهد. پال وودراف، فیلسوف معاصر آمریکایی و استاد فلسفه دانشگاه تگزاس، یکی از این اندیشمندان است که با نگارش کتاب «ضرورت تئاتر» ضمن شرح دیدگاه‌های خود درباره این هنر، به انتقادات فیلسوفانی چون افلاطون و ژان ژاک روسو از تئاتر نیز پاسخی ارائه کرده‌است. کتاب «ضرورت تئاتر» تابستان امسال با ترجمه‌ای از بهزاد قادری سهی از سوی انتشارات مینوی خرد در دسترس مخاطبان فارسی‌زبان قرار گرفت.
کتاب شامل سه بخش کلی است: «دیباچه»، «هنر تماشایی بودن» و «هنر تماشا کردن». در دیباچه کتاب بحثی با عنوان «چرا تئاتر ضرورت دارد؟» طرح‌شده است. بخش «هنر تماشایی بودن» کتاب شامل هفت فصل است که عنوان آنها به ترتیب به این شرح است: «تعریف این هنر»، «آنچه تئاتر می‌سازد»، «کردار نمایشی: پی‌رنگ»، «به نمایش درآوردن انتخاب»، «آدم‌های تماشایی: شخصیت‌ها»، «فضای مقدس» و «تقلید».
در بخش «هنر تماشا کردن» نیز مباحث در پنج فصلِ «احساس»، «همدلی»، «خنده»، «شناخت تئاتر» و «صورتک خِرَد» ارائه شده است. تکمله کتاب نیز نوشتار کوتاهی است با عنوان «دفاع تئاتر». نویسنده در این بخش دفاع تکمیلی خود از هنر تئاتر نسبت به انتقادات اندیشمندانی چون افلاطون و روسو را ارائه می‌دهد.
نکته مهم در این کتاب، توجه زیاد وودراف به اندیشه‌های بزرگانی چون برتولت برشت ــ مبدع تئاتر اپیک ــ و آنتونن آرتو ــ صاحب نظریه تئاتر خشونت ــ است. این مساله نشان‌دهنده آن است که این فیلسوف آمریکایی به نظریات کلاسیک در زمینه تئاتر، به‌ویژه اندیشه‌های ارسطو در «فن شعر» (یا رساله poetice) اعتنای چندانی ندارد. از نظر وودراف، تماشا کردن دیگران و تماشایی کردن خود، لذت‌بخش است. از این منظر تئاتر در اندیشه وودراف نوعی کارورزی درزمینه مردم‌سالاری به شمار می‌رود. آن‌وقت اگر این جهان، تئاتری است که ما در آن حضور داریم، باید بدانیم که تماشا کردن دیگران و تماشایی کردن خود، هم با منش آدمی و رشد آن پیوند دارد و هم با علم اخلاق. مترجم کتاب در توضیح این مطلب مثال بسیار مناسبی را برای فهم هرچه بیشتر اندیشه‌های وودراف مطرح می‌کند: «خوب است به تماشای اجرای عدالت در جلسات یک دادگاه بنشینیم. اجرای عدالت به شاهد احتیاج دارد و گرنه عدالتی در کار نیست؛ اما اگر به تماشای زجرکشی کسی بنشینیم، آن رخداد را تأیید کرده‌ایم و شریک جرم هستیم.»
بن‌مایه اصلی اندیشه‌های وودراف درباره تئاتر را که در این کتاب مطرح‌شده، مترجم در مقدمه خود، به این صورت شرح داده است: «وقتی ما یاد بگیریم که چگونه به رخدادهای زندگی بنگریم و از آنها صحنه‌های تئاتری بسازیم، آن‌گاه هریک از ما منتقدی می‌شود که می‌داند چرا به تئاتر می‌رود، چگونه تماشا می‌کند و هدفش از این تماشا کردن چیست؟ این فیلسوف از ما می‌خواهد تمام فضاهایی را که در آن زندگی می‌کنیم، جدی بگیریم تا وقتی به تئاتر می‌رویم، بدانیم چه می‌کنیم؛ و گرنه تئاتر به عنوان هنر، هم‌چون کالایی برای فخرفروشی، هم‌چنان در اختیار گروهی اندک باقی خواهد ماند.» این مساله تکامل‌یافته اندیشه‌های برشت در تئاتر است که می‌خواست مخاطب در داستان غرق نشده و با فاصله گرفتن از آن به اندیشه بپردازد.
بنابر آنچه در پاراگراف قبل مطرح شد، باید حتماً اشاره کرد که کتاب «ضرورت تئاتر» فقط مخصوص مطالعه اهالی تئاتر نیست. عموم مخاطبان ایرانی می‌توانند با مطالعه این کتاب فرهنگ درست زندگی کردن و همچنین اخلاقی زندگی کردن را به صورت کاربردی بیاموزند. تلاش بهزاد قادری برای ارائه ترجمه روان و قابل فهم برای همه، از این کتاب ستودنی است. وی در هر قسمتی که لازم دیده با ارائه پانویس‌هایی ابهام جملات وودراف برای مخاطبان ایرانی را برطرف کرده است.
پال وودراف یادداشتی بر ترجمه فارسی کتاب نوشته است. در بخشی از این یادداشت می‌خوانیم: «خوشحالم که این کتاب در اختیار خوانندگان فارسی‌زبان قرار می‌گیرد. از زمان نوشتن آن، بیش‌ازپیش به این باور رسیده‌ام که تئاتر برای خیلی از اهداف والای انسان یک ضرورت است. نخست آنکه در «آموزش و پرورش» به هنر تئاتر نیازمندیم... دوم آنکه هنر تئاتر در وارد کردن چیزی مقدس در زندگی ما بی‌همتاست... سوم اینکه هنر تئاتر یکی از هنرهای آزادی‌بخش است.»
از دیگر کتاب‌های منتشرشده بهزاد قادری می‌توان به ترجمه نمایشنامه‌های «مرغابی وحشی»، «روسمرسهولم و هنگامی‌که ما مردگان سربرداریم» از آثار ایبسن، «نخستین آدم»، «مارکوپولی» و «گوریل پشمالو» از یوجین اونیل و «خاندان چنچی» از آنتونن آرتو، تالیفات علمی – پژوهشی «ایبسن، آرمانشهر و آشوب»، «با چراغ در آینه‌های قناس: ادبیات نمایشی رمانتیسیسم و تئاتر پسامدرن»، «گذر از تئاتر ارسطویی به درام پسامدرن» و ترجمه کتاب «مرگ تراژدی» اثر جرج اشتاینر اشاره کرد.
«ضرورت تئاتر: هنر تماشا کردن و تماشایی بودن» نوشته پال وودراف و ترجمه بهزاد قادری سهی با شمارگان هزار و 500 نسخه، 300 صفحه و بهای 18 هزار تومان از سوی انتشارات مینوی خرد روانه کتاب‌فروشی‌ها شده است.
برای کسب اطلاعات بیشتر درباره این کتاب به نشانی زیر مراجعه کنید:
در دوران معاصر نیز بحث درباره تئاتر یکی از دغدغه‌های اصلی اندیشمندان را تشکیل می‌دهد. پال وودراف، فیلسوف معاصر آمریکایی و استاد فلسفه دانشگاه تگزاس، یکی از این اندیشمندان است که با نگارش کتاب «ضرورت تئاتر» ضمن شرح دیدگاه‌های خود درباره این هنر، به انتقادات فیلسوفانی چون افلاطون و ژان ژاک روسو از تئاتر نیز پاسخی ارائه کرده‌است. کتاب «ضرورت تئاتر» تابستان امسال با ترجمه‌ای از بهزاد قادری سهی از سوی انتشارات مینوی خرد در دسترس مخاطبان فارسی‌زبان قرار گرفت.
کتاب شامل سه بخش کلی است: «دیباچه»، «هنر تماشایی بودن» و «هنر تماشا کردن». در دیباچه کتاب بحثی با عنوان «چرا تئاتر ضرورت دارد؟» طرح‌شده است. بخش «هنر تماشایی بودن» کتاب شامل هفت فصل است که عنوان آنها به ترتیب به این شرح است: «تعریف این هنر»، «آنچه تئاتر می‌سازد»، «کردار نمایشی: پی‌رنگ»، «به نمایش درآوردن انتخاب»، «آدم‌های تماشایی: شخصیت‌ها»، «فضای مقدس» و «تقلید».
در بخش «هنر تماشا کردن» نیز مباحث در پنج فصلِ «احساس»، «همدلی»، «خنده»، «شناخت تئاتر» و «صورتک خِرَد» ارائه شده است. تکمله کتاب نیز نوشتار کوتاهی است با عنوان «دفاع تئاتر». نویسنده در این بخش دفاع تکمیلی خود از هنر تئاتر نسبت به انتقادات اندیشمندانی چون افلاطون و روسو را ارائه می‌دهد.
نکته مهم در این کتاب، توجه زیاد وودراف به اندیشه‌های بزرگانی چون برتولت برشت ــ مبدع تئاتر اپیک ــ و آنتونن آرتو ــ صاحب نظریه تئاتر خشونت ــ است. این مساله نشان‌دهنده آن است که این فیلسوف آمریکایی به نظریات کلاسیک در زمینه تئاتر، به‌ویژه اندیشه‌های ارسطو در «فن شعر» (یا رساله poetice) اعتنای چندانی ندارد. از نظر وودراف، تماشا کردن دیگران و تماشایی کردن خود، لذت‌بخش است. از این منظر تئاتر در اندیشه وودراف نوعی کارورزی درزمینه مردم‌سالاری به شمار می‌رود. آن‌وقت اگر این جهان، تئاتری است که ما در آن حضور داریم، باید بدانیم که تماشا کردن دیگران و تماشایی کردن خود، هم با منش آدمی و رشد آن پیوند دارد و هم با علم اخلاق. مترجم کتاب در توضیح این مطلب مثال بسیار مناسبی را برای فهم هرچه بیشتر اندیشه‌های وودراف مطرح می‌کند: «خوب است به تماشای اجرای عدالت در جلسات یک دادگاه بنشینیم. اجرای عدالت به شاهد احتیاج دارد و گرنه عدالتی در کار نیست؛ اما اگر به تماشای زجرکشی کسی بنشینیم، آن رخداد را تأیید کرده‌ایم و شریک جرم هستیم.»
بن‌مایه اصلی اندیشه‌های وودراف درباره تئاتر را که در این کتاب مطرح‌شده، مترجم در مقدمه خود، به این صورت شرح داده است: «وقتی ما یاد بگیریم که چگونه به رخدادهای زندگی بنگریم و از آنها صحنه‌های تئاتری بسازیم، آن‌گاه هریک از ما منتقدی می‌شود که می‌داند چرا به تئاتر می‌رود، چگونه تماشا می‌کند و هدفش از این تماشا کردن چیست؟ این فیلسوف از ما می‌خواهد تمام فضاهایی را که در آن زندگی می‌کنیم، جدی بگیریم تا وقتی به تئاتر می‌رویم، بدانیم چه می‌کنیم؛ و گرنه تئاتر به عنوان هنر، هم‌چون کالایی برای فخرفروشی، هم‌چنان در اختیار گروهی اندک باقی خواهد ماند.» این مساله تکامل‌یافته اندیشه‌های برشت در تئاتر است که می‌خواست مخاطب در داستان غرق نشده و با فاصله گرفتن از آن به اندیشه بپردازد.
بنابر آنچه در پاراگراف قبل مطرح شد، باید حتماً اشاره کرد که کتاب «ضرورت تئاتر» فقط مخصوص مطالعه اهالی تئاتر نیست. عموم مخاطبان ایرانی می‌توانند با مطالعه این کتاب فرهنگ درست زندگی کردن و همچنین اخلاقی زندگی کردن را به صورت کاربردی بیاموزند. تلاش بهزاد قادری برای ارائه ترجمه روان و قابل فهم برای همه، از این کتاب ستودنی است. وی در هر قسمتی که لازم دیده با ارائه پانویس‌هایی ابهام جملات وودراف برای مخاطبان ایرانی را برطرف کرده است.
پال وودراف یادداشتی بر ترجمه فارسی کتاب نوشته است. در بخشی از این یادداشت می‌خوانیم: «خوشحالم که این کتاب در اختیار خوانندگان فارسی‌زبان قرار می‌گیرد. از زمان نوشتن آن، بیش‌ازپیش به این باور رسیده‌ام که تئاتر برای خیلی از اهداف والای انسان یک ضرورت است. نخست آنکه در «آموزش و پرورش» به هنر تئاتر نیازمندیم... دوم آنکه هنر تئاتر در وارد کردن چیزی مقدس در زندگی ما بی‌همتاست... سوم اینکه هنر تئاتر یکی از هنرهای آزادی‌بخش است.»
از دیگر کتاب‌های منتشرشده بهزاد قادری می‌توان به ترجمه نمایشنامه‌های «مرغابی وحشی»، «روسمرسهولم و هنگامی‌که ما مردگان سربرداریم» از آثار ایبسن، «نخستین آدم»، «مارکوپولی» و «گوریل پشمالو» از یوجین اونیل و «خاندان چنچی» از آنتونن آرتو، تالیفات علمی – پژوهشی «ایبسن، آرمانشهر و آشوب»، «با چراغ در آینه‌های قناس: ادبیات نمایشی رمانتیسیسم و تئاتر پسامدرن»، «گذر از تئاتر ارسطویی به درام پسامدرن» و ترجمه کتاب «مرگ تراژدی» اثر جرج اشتاینر اشاره کرد.
«ضرورت تئاتر: هنر تماشا کردن و تماشایی بودن» نوشته پال وودراف و ترجمه بهزاد قادری سهی با شمارگان هزار و 500 نسخه، 300 صفحه و بهای 18 هزار تومان از سوی انتشارات مینوی خرد روانه کتاب‌فروشی‌ها شده است.
برای کسب اطلاعات بیشتر درباره این کتاب به نشانی زیر مراجعه کنید:
نظر شما