دکتر ساناز صنايع گلدوز، رئیس انجمن ارزیابی محیط زیست ایران و انجمن آشتی با زمین، به مناسبت سیزدهم فروردین «روز طبیعت» در گفت‌‌و‌گو با خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران‌(ایبنا) درباره فرهنگسازی برای بهره‌گیری مناسب از طبیعت اظهار کرد: «محیط زیست» در مفهوم عام به محیط پیرامون ما اطلاق می‌شود که شامل محیط زیست مصنوعی و طبیعی است. محیط زیست طبیعی به‌ هر‌آنچه به‌‌صورت طبیعی و بدون دخالت انسانی در زمین وجود دارد، گفته می‌شود و محیط زیست انسانی و مصنوعی، شامل ساخته‌های دست بشر است. محیط زیست مصنوع یا انسان‌ساخت شامل باغ، زمین‌های کشاورزی، شهر، روستا و غیره و محیط زیست طبیعی مانند کوه، دریا و جنگل است. 
 
اهمیت توجه به محیط زیست از طریق رسانه و مشاهدات میدانی
وی با اشاره به افزایش حساسیت عمومی نسبت به حفظ محیط زیست افزود: علاوه بر تولید محتوا از طریق انواع رسانه‌های مکتوب، دیداری و شنیداری، موضوع اهمیت توجه به محیط زیست با مشاهدات میدانی مانند حس و مواجهه با انواع پیامدهای منفی مانند تخریب و فرونشست زمین، آلودگی آب‌و‌هوا، آتش‌سوزی جنگل‌ها، بیابان‌زایی، قطع درختان و حتی شکار‌های غیرمجاز برای مردم افزایش پیدا کرده است.          
 
صنايع گلدوز درباره جایگاه کتاب در زمینه فرهنگسازی برای برگزاری بهتر رویداد باستانی «سیزده‌بدر» یا «روز طبیعت» گفت: وقتی از ارتباط کتاب و «روز طبیعت» صحبت می‌کنیم، منظورمان فرهنگ‌سازی است. اگر فرض کنیم که هموطنان کتابخوانی داشته باشیم که تصور می‌شود، با توجه به مشغله‌ها و سبک زندگی، افراد در استان‌های دیگر غیر از تهران میل بیشتری برای مطالعه دارند، کتاب‌ها باید اطلاعات کافی درباره این روز را در اختیار مخاطبان خود قرار دهند. با توجه به ترویج «کتاب‌های الکترونیکی» و همچنین تبادل اطلاعات در رسانه‌های اجتماعی، انتقال اطلاعات برای فرهنگ‌سازی می‌تواند از این طریق نیز انجام شود.
 
13 فروردین؛ جشن آشتی با طبیعت
رئیس انجمن ارزیابی محیط زیست ایران ادامه داد: کتاب‌هایی که با محوریت محیط زیست و روز طبیعت منتشر می‌شوند، می‌توانند به زیبایی و در قالب داستان، اسطوره‌پردازی یا به شیوه علمی و مستند به بیان فلسفه و نیت معرفی روز 13 فروردین به‌عنوان «روزطبیعت» بپردازند. 13 فروردین در گاه‌شمار ایرانی در واقع جشن آشتی با طبیعت است؛ روزی که ایرانیان به دل طبیعت و هر جا که ردپایی از سبزی، آب، نسیم و آسمان وجود دارد، می‌روند که در کنار عناصر طبیعی و در آشتی با دیگر موجودات زیستمند، شادی و جوانی طبیعت را جشن می‌گیرند. در کنار شرح زیبایی‌شناختی این جشن باستانی، بایستی به‌طور تلویحی و یا مستقیم به حفظ طبیعت و کاستن تخریب‌ها و آلودگی‌ها نیز پند داد. در واقع تدوین این کتاب‌ها به نوعی ترویج طبیعت‌دوستی است. یک دوستی دو جانبه به معنی تفرج ما در طبیعت به شرط آزار ندیدن طبیعت از آسیب‌های ما.
 
وی با اشاره به اهمیت توجه به حفاظت از پارک‌های طبیعی و دست‌کاشت در روز طبیعت اظهار کرد: پارک‌های طبیعی و دست‌کاشت که افراد در روز طبیعت برای تفرج به‌آنجا مراجعه می‌کنند، آستانه‌ای‌ مشخص برای پذیرش جمعیت دارند که ممکن است در این روز به اصطلاح سر‌ریز شود. فرهنگسازی از طریق کتاب، با هدف بهره‌‌گیری بهتر و نه بیشتر از روز طبیعت می‌تواند شامل توجه بیشتر مولفان به راه‌های تولید کمتر زباله و رها نکردن آن در دل طبیعت، مراقبت از درختان و جانوران، تاکید بر ممنوعیت آویختن طناب به درختان برای تاب‌بازی، آتش روشن نکردن در زیر درختان و مطالبی از این دست باشد. استفاده از تصاویر رنگی و واقعی بر جذابیت این نوع کتاب‌ها می‌افزاید.      
 
صنایع گلدوز درباره گروه مخاطبان کتاب‌هایی با موضوع روز طبیعت نیز گفت: همه افرادی که سواد خواندن دارند می‌توانند از این کتاب‌ها بهره‌مند شوند، اما زنان و کودکان در رده سنی 7 تا 11 سال تاثیرپذیری و اثرگذاری بیشتری در گروه مخاطبان دارند. تجربه آموزش به کودکان این رده سنی نشان داده که آن‌ها آسان می‌آموزند و به راحتی آموزه‌ها را به‌کار می‌بندند و منتقل می‌کنند.      
 
بهبود وضعیت نشر حوزه محیط زیست
این کارشناس حوزه محیط زیست درباره وضعیت نشر این حوزه افزود: نشر حوزه محیط زیست نسبت به گذشته وضعیت بهتری دارد، به‌طوری‌که بسیاری از ناشران به‌صورت تخصصی در این عرصه به فعالیت می‌پردازند و این در حالی‌است که در مجموع، همچنان بسیاری از افراد در زمینه محیط زیست اطلاعات گسترده‌ای ندارند. انتقال دانش از طریق کتاب‌ها بایستی به گونه‌ای باشد که افراد را نسبت به محیط زیست حساس و نگرش آنان را همسو کند. به‌‌نظر می‌رسد که دانشگاهیان نسبت به‌عموم از دانش بیشتری درباره محیط زیست برخوردارند و عموم مردم چندان در معرض دانش‌اندوزی محیط زیستی قرار نگرفته‌اند.
 
رئیس انجمن ارزیابی محیط زیست ایران در تبیین دلایل بهبود وضعیت تولید کتاب براساس موضوعات محیط زیستی عنوان کرد: افزایش حساسیت به مباحث حوزه محیط زیست را نمی‌توان به‌صورت مطلق حاصل تلاش اهالی انواع رسانه اعم از مکتوب، شنیداری و دیداری دانست و نه لزوما انگیزه‌های مردمی. به‌نظر می‌‌ر‌سد که به‌عنوان مثال هر نویسنده‌‌ آگاه می‌تواند برای مخاطبش براساس درک شرایط نامطلوب محیط زیستی به تولید محتوا بپردازد. به‌عبارت دیگر به نوعی حرکت برای تولید منبع مکتوب اتفاق افتاده. هرچند فشار افکارعمومی، برای صیانت از محیط زیست ایجاد شده اما همچنان به فرهنگ‌سازی نیاز داریم.    
 
وی در ادامه با اشاره به تنوع موضوعی در آثار حوزه محیط زیست گفت: با توجه به افزایش حساسیت عموم به مباحث محیط زیستی، تنوع موضوعی در این حوزه مانند آلودگی‌های آب،‌ زمین و هوا از سوی مخاطبان و ناشران افزایش پیدا کرده است. نکته قابل توجه، افزایش تولید‌ محتوا برای مخاطب عام از سوی افراد غیرمتخصص است که گاهی مفاهیم به‌درستی به مخاطب منتقل نمی‌شود و شاهد دریافت‌‌های اشتباه هستیم.                
‌  
اشتباهاتی درباره آموزش مفاهیم محیط زیستی در کتاب‌‌های درسی
صنایع گلدوز با انتقاد از بی‌توجهی به تولید کتاب از سوی نویسندگان غیر‌متخصص افزود: برخی از تولیدات رسانه‌‌های دیداری مانند تلویزیون نیز در ارائه مفاهیم محیط زیستی موثر‌ترند که گاهی آسیب‌های نگاه غیرتخصصی نیز در آن‌ها دیده می‌شود. به‌عنوان‌مثال در یکی از مجموعه‌های تلویزیونی پربیننده که به دنبال ایجاد حساسیت در بین مخاطبان درباره مباحث محیط زیستی بود، «یوز‌پلنگ» به‌عنوان جانور ناحیه مرطوب شمال ایران معرفی شد، در حالی‌که محل زندگی «یوزپلنگ» نواحی گرم و خشک مرکزی است. خوب است که در مرحله داوری تمام رسانه‌ها هم‌اندیشی کارشناسان حوزه محیط زیست لحاظ شود.
 
رئیس انجمن ارزیابی محیط زیست ایران و انجمن آشتی با زمین ادامه داد: در برخی موارد اشتباهاتی درباره هشدار‌‌ها و آموزش مفاهیم محیط زیستی در کتاب‌‌های درسی نیز وجود دارد. به‌عنوان‌مثال، به‌طور اشتباه واژه «صحرا» به جای واژه «بیابان» که مفهوم گسترده‌ای در موضوعات محیط زیستی دارد، به‌کار گرفته شد. هم‌اکنون بسیاری از کتاب‌های دانشگاهی نیز خوشبختانه هدفشان را بر افزایش دانش عمومی محیط زیست قرار داده‌اند.
 
وی درباره پیشنهاد مطالعه «عیدانه» نیز گفت: کتاب «زیستن در محیط زیست» نوشته جورج تایلر میلر با ترجمه مجید مخدوم فرخنده را به کتاب‌دوستان پیشنهاد می‌‌کنم. هرچند این کتاب خیلی جدید نیست، اما هر فرد با مطالعه آن به حضور حساس در محیط زیست دعوت می‌شود.