زیر باران دایره‌المعارف‌نویسی به‌سر می‌بریم
اسفندیاری، محقق و نویسنده در آیین رونمایی از «فرهنگ سوگ شیعی» دایرهالمعارف را سدی در برابر سیل اطلاعات دانست و گفت: هنگامی که با انبوه اطلاعات در یک رشته علمی مواجه می‌شویم، برای نظم دادن به اطلاعات و راحتی دسترسی دایرهالمعارف می‌نویسیم.
وی گفت: دایره‌المعارف‌نویسی در ایران به مفهوم جدید، پیشینه بلندی ندارد اما کارنامه درخشانی دارد. شاید بتوان گفت نخستین و به اعتقاد من بهترین دایرهالمعارف ما با استانداردهای جهانی «دایرهالمعارف دکتر غلامحسین مصاحب» است. وی بسیار دقیق‌النظر و باریک‌بین و از شاگردان برتراند راسل بود. دقت و باریک‌بینی غلامحسین مصاحب می‌تواند الگویی در دانشنامه‌نویسی و فرهنگ‌نویسی باشد.
این پژوهشگر ادامه داد: ما امروز در کشور زیر باران دایره‌المعارف‌نویسی به‌سر می‌بریم. عصر حاضر، دوره طلایی دایره‌المعارف‌نویسی است. اهمیت این دایرهالمعارف این است که جوانان دهه 60 و 50 چنین اثر ارزنده و آموزنده‌ای خلق کرده‌اند. اگر بزرگانی مانند زرین‌کوب و زریاب چنین اثری می‌آفریدند، هنری نبود، هنر این است که عده‌ای جوان امروزی چنین اثری تولید کرده‌اند.
اسفندیاری در ادامه اظهار کرد: هر دایره‌المعارفی سه ضلع دارد که به اعتقاد من این فرهنگ‌نامه در هر سه ضلع یعنی ساختار، محتوا و زبان به استانداردهای دایره‌المعارف‌نویسی پایبند بوده است. زبان کتاب هم زبان معیار و نثر علمی است.
ظرافت آکادمیک، انضباط در کار گروهی و چشم‌انداز روشن
حجت‌الاسلام زائری با بیان این نکته که این اثر ارزشمند محصول یک کار گروهی است، گفت: سه ویژگی در «فرهنگ سوگ شیعی» جلوه‌ای خاص به آن بخشیده است. نخست این‌که ظرایف کار علمی و آکادمیک فرهنگ‌نویسی به‌طور موشکافانه‌ای در این اثر رعایت شده است.
وی ادامه داد: انضباط در انجام یک کار گروهی و چشم‌انداز روشن نیز از دیگر نقاط قوت این کتاب است که موجب می‌شود، دست‌اندرکاران آن برای تولید این اثر به خود ببالند. امیدوارم این کتاب ذخیره دنیا و آخرت 23 نویسنده کتاب باشد.
کتاب موضع‌گیری چالش‌برانگیز ندارد
موسی‌پور، مدیرگروه تاریخ اجتماعی بنیاد دایرهالمعارف بزرگ اسلامی در این آیین اظهار کرد: به دو دلیل باید جرات و جسارت محسن حسام مظاهری را در این کار ستود. کار فرهنگ‌نویسی را در دنیا ناشران و نویسندگان بزرگ و بسیار باتجربه با سرمایه‌های هنگفت انجام می‌دهند و این گروه جوان بدون داشتن چنین سرمایه‌هایی دست به این کار زده‌اند. گروه نویسندگان «فرهنگ سوگ شیعی» تجربه تولید دانشنامه را به‌طور حرفه‌ای نداشتند و تنها با نگاه کردن به آثار خارجی و از طریق مشاهده تلفیقی و تطبیقی این کار را انجام دادند.
این نویسنده و محقق افزود: این اثر از لحاظ فنی و فرم استاندارد است. دیگر ویژگی اثر این است که زبان جوانان امروز را درنظر گرفته و توانسته با جامعه امروزی ارتباط زبانی برقرار کند. مقالات این اثر به زبان فنی و علمی نیست، بلکه نتایج تحقیقات علمی است که در قالب مدخل جمع‌آوری شده است.
وی گفت: تقریبا در هیچ بخشی از کتاب موضع‌گیری چالش‌برانگیز ندیدم. پدیدآورندگان در این اثر درگیر مباحث فقهی، عقیدتی و سیاسی نشده‌اند. این اثر جمع‌بندی خوبی از مطالعات انجام شده ارائه می‌دهد و با آنچه در دانشنامه‌ها مرسوم است، تفاوت دارد.
موسی‌پور بیان کرد: امیدوارم در آینده باز هم کارهایی با توجه به سطح فهم و درک ادبی مخاطبان منتشر شود. شاید روزی بتوانیم فرهنگ شادی شیعیان را هم بنویسیم.
توجه به دید تاریخی در تدوین فرهنگ‌نامه‌ها
فخر روحانی، عاشوراپژوه و استاد دانشگاه نیز در این آیین گفت: در مطالعه این کتاب به چند مورد برخوردم که با اصلاح و ویرایش در چاپ‌های بعدی می‌تواند به زیبایی اثر بیفزاید. به اعتقاد من در چنین آثاری باید به شبهات مطرح شده در آثار خارجی و غربی‌ها به نوعی پاسخ داده شود. در نوشتن چنین فرهنگ‌نامه‌هایی لازم است که نگاه جهانی در زمینه مسائل مربوط به معارف شیعه داشته باشیم.
وی افزود: در این کتاب نه تنها به شعائر حسینی بلکه به برخی جنبه‌های هنری عاشورا از جمله پرده‌خوانی نیز اشاره شده که از نقاط قوت بسیار خوب است. همچنین در تدوین این چنین آثاری خوب است به روش غربی‌ها دید تاریخی داشته باشیم تا تاریخ تحول را درک کنیم. بسیاری از واژه‌ها و مفاهیم در طول زمان تحول معنایی پیدا می‌کنند که این دید تاریخی می‌تواند بسیار راهگشا باشد.
نظر شما