به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) آیین اختتامیه هفتمین دوره جایزه ادبی پروین اعتصامی عصر امروز (18 مردادماه) با حضور علی جنتی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، سیدعباس صالحی، معاون فرهنگی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، مجید غلامی جلیسه، مدیرعامل موسسه خانه کتاب، مهدی قزلی، مدیرعامل بنیاد شعر و ادبیات داستانی ایرانیان، حجت‌الاسلام‌و‌المسلمین محمدعلی مهدوی‌راد، دبیر علمی جایزه پروین و اهالی فرهنگ و ادب در پژوهشگاه فرهنگ، هنر و معماری برگزار و برگزیدگان این دوره معرفی شدند.

پروین بزرگ‌ترین شاعره فارسی زبان در همه اعصار است
 
علی جنتی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در این برنامه اظهار کرد:‌ شعر فارسی قرن‌هاست که سخن‌گوی سویه معنوی هستی بوده و کلمات شاعران، همواره به رازگشایی عالم غیب، مترنم شده است و از این منظر شعر فارسی به مباهات سر به آسمان برمی‌افرازد. شاعران بزرگ ایران زمین، اغلب در بیان حکمت و معرفت، سمند سخن رانده‌اند و بسیاری از ایشان، افزون بر سخنوری، حکیمان خداجوی و عارفان سالک طریق حق به‌شمار می‌آیند. اطمینان دارم شما هم مثل من بارها این احساس را داشته‌اید و گاهی حسرت خورده‌اید که چرا دوران نوابغی چون فردوسی، سعدی، حافظ، مولانا و خیام را درک نکرده‌ایم تا عجایب و شگفتی‌های وجود آن‌ها را بیشتر بشناسیم و پاسخ سوال‌های متعددمان را درباره این شخصیت‌های بزرگ بیابیم. از سوی دیگر گاهی هم به خود بالیده‌ایم که هم عصر ادیبان بزرگی چون پروین اعتصامی، شهریار و ملک‌الشعرای بهار بوده‌ایم و نیت و معانی اشعار آن‌ها را بهتر فهمیده و درک کرده‌ایم.

جنتی ادامه داد: بی‌تردید پروین شاعره نادره روزگار ما بوده است. شعر او هم ویژگی‌های شعر شاعران بزرگ گذشته را دارد و هم با مسائل روز و مبتلابه جامعه به‌ویژه مسائل مربوط به زن ایرانی، مطابقت دارد. در میان اشعار او، شعری وجود ندارد که با کمک آن بتوان صراحتا شخص شاعر را شناخت و اصولا پروین شاعری فروتن است که خود را نمی‌بیند بلکه بیش از آنکه نگران حال خود باشد، نگران دیگران و آینده نه چندان روشنی است که پیش روی جامعه اوست. افسوس که روزگار و آن بیماری مهلک به او فرصتی بیش از این نداد تا آنچه را در ذهن و ضمیرش می‌گذرد به شعر درآورد و زبان فارسی را بیش از آنچه هست غنا و قوت بخشد. هر چند همین مختصر اشعاری که در قالب دیوان پروین اعتصامی از او باقی مانده، چنان پرمایه و به لحاظ فن شعر استوار است که پروین را باید بزرگترین شاعره فارسی‌زبان در همه اعصار دانست.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با اشاره به ویژگی‌های پروین اعتصامی گفت:‌ ملک‌الشعرای بهار که خود از نوادر روزگار ماست درباره شعر پروین می‌گوید: «در ایران که کان سخن و فرهنگ است اگر شاعرانی از جنس مرد پیدا شده‌اند که مایه حیرت‌اند، جای تعجب نیست، اما تاکنون شاعری از جنس زن که دارای این قریحه و استعداد باشد و با این توانایی و طی مقدمات تتبع و تحقیق، اشعاری چنین نغز و نیکو بسراید، از نوادر محسوب می‌شود و جای بسی تعجب و شایسته هزاران تمجید و تحسین است.» پروین در دوران تحولات بزرگ شعر فارسی، از محکم‌ترین رشته‌های اتصال دیروز و امروز شعر بود و دانش، هنر و ذوق خود را در خدمت گسترش معنویت، اخلاق، حکمت، زیبایی و دفاع از مظلوم قرار داد. لذا شعر پروین در گذار سالیان، زنده، پویا و گویا ماند و در ذهن و زبان مردم جای گزید.

پروین از محکم‌ترین رشته‌های اتصال دیروز و امروز شعر بود
 
وی افزود: پروین در بیان مقاصد خود از آرایه‌هایی چون «تشخیص‌بخشی»، «تخیل» و «تمثیل»، بسیار و به‌جا استفاده کرده است. به اذعان بیشتر ادیبان و شعرپژوهان، شعر او از منظر طرز بیان مفاهیم و معانی، بیشتر به‌صورت «مناظره» و «سوال و جواب»‌ است. در دیوان او بیش از 70 نمونه مناظره آمده که او را از این لحاظ در میان شاعران فارسی‌گوی شهره کرده است. این مناظره‌ها نه تنها میان انسان‌ها و جانوران و گیاهان، بلکه میان انواع اشیاء نیز اتفاق می‌افتد و از قدرت تحلیل و آینده‌نگری پروین نشات می‌گیرد.

جنتی در توضیح نیارهای جامعه ادبی اظهار کرد: آنچه امروز در جامعه بیش از هر چیز بدان نیازمندیم گفت‌وگو و تعامل دوسویه و آموزنده است؛ گفت‌وگویی برای فهم نقاط مشترک و تلاش‌ برا تفاهم درباره موارد مورد اختلاف تا بر مبنای چنین گفت‌وگویی بستر حل مسائل حاد اجتماعی فراهم شود. از این باب باید پروین را ستود و بر او هزاران درود فرستاد که آمال ذهنی خویش درباره جامعه اخلاق مدار را در قالب گفت‌وگوها و مناظرات منظوم به آیندگان پیشکش کرده است.

وی ادامه داد: پروین تربیت یافته مکتب سخنوران و حکیمان بزرگ روزگار نه چندان دور خود بود و در همان مسیر درخشان گام برمی‌داشت. شعرش هم استواری و اندیشمندی قصاید ناصرخسرو را دارد و هم شیوایی و دل‌انگیزی غزل‌های شیخ اجل سعدی را به یاد می‌آورد.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با اشاره به دوران زندگی پروین گفت: دورانی که پروین در آن می‌زیست از منظر سیاسی، تاریخی و فرهنگی بسیار حائز اهمیت است؛ دوران افول و سقوط قاجار و سربرآوردن پهلوی و حکومت رضاخانی. در سرتاسر دوره قاجار نامی شایسته شان زن وجود ندارد و در این دوره به تعلیم و تربیت زنان نیز چندان توجه نمی‌شد. توجه به «گوهر وجودی زن»‌ که در شعر پروین با واژه‌ها و مفاهیمی چون پاکی، سادگی و عفت از آن یاد شده و نیز عدم توجه به مسائل ظاهری، همواره این شاعر معاصر را به عنوان مدافع و دادخواه ارزش‌ها و گوهر ناب زن معرفی می‌کند.

او افزود: در شعر پروین اعتصامی، زن همواره مایه انس، شفقت و مهر است. پروین زن را به عنوان دل خانواده وصف می‌ککند و می‌گوید در وجودی که دل نباشد روان آن وجود مرده است. شالوده خلقت زن با مهر، عجین و با محبت، قرین شده و از این منظر زن تبلور صمیمیت، مهربانی، دوستی و شور و نشاط زندگی است. او در شعر خود پیوسته از زنان می‌خواهد تا در موانع سخت زندگی یار و همراه همسر و فرزندان خود باشند و با بردباری از کنار مصائب و سختی‌ها بگذرند.

ماندگاری شاعر ربطی به جنسیت ندارد

جنتی در توضیح میزان تاثیرگذاری پروین روی جامعه به‌خصوص جامعه زنان اظهار کرد:‌ پروین در اشعارش از زنان ایرانی می‌خواهد تا خود را به زیور دانش بیارایند و آنان را از تقلید بیگانگان به شدت بر حذر می‌دارد. جای بسی خوشبختی است که پس از پیروزی انقلاب اسلامی، الگوی پروین اعتصامی با حضور زنان فرهیخته در عرصه‌های اجتماعی، تکثیر یافته و با گذشت زمان، سرعت مشارکت زنان در حوزه‌های مختلف علمی، هنری و فرهنگی شتاب بیشتری گرفته است.

وی ادامه داد:‌شاید این‌که آرزوی پروین، هرچند دیرهنگام، تحقق یافته باشد زیرا زن ایرانی دارای هویت مستقل حقوقی برابر مردان، دارای مراتب تحصیلی و در محیط خانواده و عرصه‌های اجتماعی نیز فعال و پویاست. ادبیات یکی از آن حوزه‌هایی است که در‌ آن، نگاه، تفکر و زییست زنانه به نمایش درمی‌آید و اگر احساس، یکی از ستون‌های ادبیات داستانی و شعر باشد، زنان بهتر از مردان می‌توانند آفرینشگر آن باشند. البته آنچه در ادبیات می‌ماند شعر خوب و بد است، نه شعر مرد و زن. تاریخ ادبیات ثابت کرده است که ماندگاری شاعر کم‌ترین ربطی به جنسیتش ندارد.

وزیر ارشاد دولت یازدهم در توضیح فواید برگزاری جایزه پروین اظهار کرد‌: برگزاری جشنواره ادبی پروین، پاسخی است به حضور درخشان زنان در عرصه ادبیات. اقبال زنان فرهیخته و اهل قلم به این جشنواره و جلب نظر رسانه‌ها و مجامع علمی و فرهنگی به رهاورد شاعران، نویسندگان و پژوهشگران برتر، نشانگر پویایی و سرزندگی جامعه ادبی در این دوران است. برای وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، مایه مباهات است که در مسیر اجرای مسوولیت خود، میزبان زنان فرهیخته، دانشور، هنرمند و ادیبی باشد که با قلم خود، کمال و تعالی زن ایرانی را رقم می‌زنند، زنانی که همواره منادی ایمان، خردمندی، دانش، اخلاق و مهربانی بوده‌اند.

وی ادامه داد: جایزه ادبی پروین با نگاه به زنان ادیب پایه‌ریزی شده و در طول 6 دوره گذشته توانسته است به مهم‌ترین اتفاق ادبی حوزه زنان تبدیل شود. حضور پرشور زنان نویسنده در این جایزه و پیشرفت کمی و کیفی ادبیات در میان زنان به رونق بیشتر این جایزه کمک خواهد کرد؛ آن هم در زمانه‌ای که در ایران از هر دو نویسنده، یکی زن است و آثار نویسندگان زن در بسیاری از حوزه‌های ادبی از آثار نویسندگان مرد پرخواننده‌تر. در پایان، به نامزدها و به‌طور ویژه برندگان هفتمین دوره جایزه ادبی پروین تبریک می‌گویم و از هیئت امنای جایزه، هیات علمی، داوران، دست‌اندرکاران در معاونت امور فرهنگی و بنیاد شعر و ادبیات داستانی ایرانیان قدردانی می‌کنم.

۸ هزار و ۹۷۵ اثر بررسی شد

مهدی قزلی، مدیرعامل بنیاد شعر و ادبیات داستانی ایرانیان که دیگر سخنران این نشست بود در ارائه گزارشی کوتاه گفت: در این دوره از جایزه پروین هشت هزار و ۹۷۵ اثر در شش حوزه بررسی شد و ما به این نتیجه رسیدیم که شاید پایه سیاست و اقتصاد مردان باشند اما پایه تربیت بیشتر در اختیار بانوان است و خوشحالم که بانوان اهل قلم امروزه در کمیت تولید اثر همپای مردان شده‌اند و نسبت یک به سی قبل از انقلاب به نسبت یک به یک تبدیل شده است.

احترام به زن و مرد در آموزه‌های دینی یکسان است
 
همچنین محمدعلی مهدوی‌راد، دبیر علمی این جایزه نیز در سخنان کوتاهی اظهار کرد: معارف دینی و تعالیم اسلامی با ظهور در یک فضای سرد،‌به انسان کرامت داد و فرقی نمی‌کند که انسان زن یا مرد باشد.

وی ادامه داد:‌ متأسفانه برخی به نام دین از شأن زن می‌کاهند و من این را نمی‌پسندم چراکه کار صحیحی نیست. در احادیث به انسان کرامت گذاشته شده و بین مرد و زن فرقی گذاشته نمی‌شود. یک خانم غربی در کتابش آورده قرآن از زن چهره‌ کریمانه ترسیم کرده که پس از پیامبر (ص) تغییر پیدا کرده است.

دبیر علمی جایزه پروین با اشاره به تحقیق یک زن مسلمان گفت: یکی از دانشجویان من رساله‌ای درباره زن در اسلام نوشته است که تمام روایت در متون دینی را که نشانگر کاستی حقوق زن بوده به صورت علمی بررسی کرده است. حتی یک حدیث وجود نداشت که به کاستی زن بپردازد و سند داشته باشد یا روایتش دچار نقض بوده باشد. قبول دارم اتفاقاتی افتاده و گاهی برخی نگاهی مردانه به دین داشته‌اند اما دین به این شکل نیست.

در این مراسم در کنار تقدیر از برگزیدگان از «فرحناز جباری» به عنوان پروین‌پژوه فعال و «بئاتریس کریستینا سالاس رفیعی» شاهنامه پژوه ونزوئلایی و استاد دانشگاه آزاد اسلامی تجلیل شد.