به‌ گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) نشست «تصویرسازی طبیعی» عصر امروز پنج‌شنبه (14 اردیبهشت‌ماه)، باحضور محمد حقانی، کارشناس تصویرسازی علمی، کاظم طلایی، مدیر سرای اهل قلم کودک و نوجوان، هادی خورشاهیان، نویسنده و منتقد و جمعی از علاقه‌مندان به حوزه تصویرگری در سرای اهل‌قلم کودک و نوجوان سی‌امین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران برگزار شد.

محمد حقانی، در این نشست به ارایه توضیحاتی درباره ضرورت ترویج تصویرسازی علمی پرداخت و گفت: تصویرسازی برای کتاب‌های علمی در ایران چنانکه باید شناخته شده نیست و چنان‌که شاید در کتاب‌های علمی تولید شده به‌کار گرفته نمی‌شود. هنگامی که می‌شنویم کشور ما ایران در میزان رشد تولید علم جایگاه نخست را در جهان به خود اختصاص داده، ممکن است این پرسش در ذهن ما شکل بگیرد که این دانش‌ها چگونه به سطوح گوناگون جامعه راه خواهد یافت و مخصوصاً در اختیار دانشجویان و دانش‌آموزان گذاشته خواهد شد. اگر نتوانیم آنها را به کمک تصویرگران توانا و زبده علمی به‌شکل دقیق و گویا به نمایش درآوریم.
 
به‌گفته این کارشناس تصویرسازی علمی، برای گسترش و همگانی شدن این دانش‌ها باید در قالب مقاله یا کتاب یا در وب‌گاه‌های علمی و در سطوح گوناگون منتشر شود و طبعا برای درک دقیق موضوع ضرورت خواهد داشت تصویر آنها در برابر چشم مخاطب قرار داده شود.
 
حقانی در ادامه بیان کرد: تصویرسازی علمی یک شغل و حرفه میان‌رشته‌ای تخصصی محسوب می‌شود که از یک سو به پیشرفت علم وابسته است و از سوی دیگر به هنر و شاخه‌های مختلف آن. علم زیرشاخه‌های مختلفی دارد از جمله علوم طبیعی و علوم فنی. برای اینکه تعریفی از تصویرسازی علمی داشته باشیم ابتدا باید تصویر درستی از تصویرسازی و علم داشته باشیم. علم در نگاه عامه مردم دانش به نظر می‌رسد شاید هرچیزی را که بخواهیم موجه جلوه دهیم با علم ارتباط می‌دهیم که در واقع شبه علم محسوب می‌شود و نباید با علم اشتباه گرفته شود. یکی از مهمترین معیارهای علمی بودن یک پدیده تکرارپذیربودن آن است.
 
این تصویرگر ادامه داد: تصویرسازی علمی نمایش‌دهنده جنبه‌های بصری، مباحث علمی و پلی است بین نظریات و اکتشافات دانشمندان با مخاطبان. تصویرسازان علمی در اکثر موارد تصویری را به مخاطبان ارایه می‌دهند که با چشم مسلح قادر به دیدن آنها نیستند. در تصویرسازی علمی ارایه جنبه‌های علمی یک موضوع در اولویت قرار دارد و پرداختن به جنبه‌های زیبایی تصویر در مرحله بعدی اهمیت است.
 
وی درباره کاربرد تصویرسازی علمی نیز بیان کرد: تصویرسازی علمی در علوم مختلفی مانند فنی ـ مهندسی، کتاب‌های درسی، دفترچه‌های راهنما برای کاربران لوازم مختلف، نمایش در موزه‌ها، وب‌سایت‌ها و مقالات علمی و پژوهشی استفاده می‌شود. تصویرسازی زیرشاخه‌هایی مانند علوم طبیعی، تاریخی، فنی، پزشکی، گیاه‌شناسی، جانورشناسی، اخترشناسی و ... دارد که در این میان زیرشاخه‌های پزشکی و گیاه‌شناسی از بقیه پرکاربردترند. اما رشته‌هایی مانند دیرین‌شناسی و اخترشناسی چون به گذشته مربوط می‌شوند و درصد کمی از این علوم به زمان حال مربوط می‌شود ممکن است چندان مورد توجه قرار نگیرد.
 
حقانی درباره تصویرسازی پزشکی توضیح داد: تصویرگر پزشکی حتما باید علاوه بر تصویرسازی اطلاعات کاملی درباره پزشکی نیز داشته باشد. وظیفه تصویرسازی پزشکی این است که تصاویر علمی پیشرفته را به تصاویر تبدیل کند که قابل فهم برای طیف گسترده‌ای از مخاطبان باشد. علم پزشکی مدام در حال پیشرفت است و تصاویر باید مدام به‌روزرسانی شود. عواملی که سبب می‌شود که تصاویری که 10 سال پیش در کتاب‌های علمی پزشکی استفاده می‌شده بی‌کاربرد شود نیز همین پیشرفت علم پزشکی است.
 
وی قدمت تصویرسازی گیاه‌شناسی را به چندین قرن پیش نسبت داد و گفت: این تصویرسازی در زمانی که کتاب‌های تولیدی در زمینه گیاهان دارویی، گیاهان معطر و گیاهانی که تاثیر افسانه‌ای داشته‌اند، تولید می‌شده است. دلایل زیادی برای رشد و پیشرفت تصویرسازی گیاه‌شناسی وجود دارد که عمده‌ترین آن اهمیت گیاهان در حفظ سلامت مردم و همچنین اکوسیستم زمین است.
 
حقانی درباره تصویرگری جانورشناسی نیز بیان کرد: این تصویرگری شامل بامهرگان و بی‌مهرگان می‌شود. تصویرگران این حوزه باید با بیومکانیک جانوران، جانورشناسی و ساختار داخلی و خارجی و آناتومی جانوران آشنایی داشته باشند و درک درستی از بیوسیستم جانور موردنظر داشته باشند. در این حوزه اگر تصویرگری صرفاً به منابعی که در اختیارش قرار داده می‌شود اکتفا کند و شناختی نسبت به جانور نداشته باشد نمی‌توانند کار علمی دقیقی انجام دهد.
 
این تصویرگر، درباره تصویرسازی دیرینه‌شناسی گفت: این تصویرسازی برای نمایش حیات ماقبل تاریخ است و کار این تصویرگر بسیار سخت‌تر از تصویرگر حیات‌وحش، تصویرگر جانورشناسی و گیاه‌شناسی است. چون دیگر آن موجود وجود ندارد و باید براساس منابع موجود، آناتومی حیوان موردنظر را بازسازی کند و جنس پوست آن را مشخص کند و در نتیجه این تصویرگری نیاز به آموزش دارد و بسیار دشوار است. تصویرسازی اخترشناسی نیز شاخه‌ای از تصویرگری است که نسبت به بقیه تصویر‌گری‌ها جوان‌تر است ولی با این وجود، انجمن بین‌المللی هنرمندان اخترشناس در سال 1986 فعالیت خود را آغاز کرد و به این حوزه نو توجه شده است.
 
به‌گفته حقانی، کار تصویرگری علمی با ابزارهای مختلف سنتی مانند اکرولیک، رنگ روغن، مدادرنگ و ... و ابزارهای دیجیتال مانند فتوشاپ انجام می‌شود.
 
سی‎اُمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران با شعار «یک کتاب بیشتر بخوانیم» و با ریاست سیدعباس صالحی از 13 تا 23 اردیبهشت در مجموعه نمایشگاهی شهر آفتاب میزبان علاقه‌مندان به کتاب و کتابخوانی خواهد بود.