به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، به نقل از ستاد امور رسانه‌ای و خبری سی‌اُمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، سیدعباس حسینی‌نیک در کارگاه هم‌اندیشی «قوانین و سازوکارهای حقوق نشر» با تاکید بر حمایت قانون از تولیدکنندگان محتوای فکری بیان داشت: اولین قانون در حوزه‌ مالکیت هنری و ادبی، قانون مجازات عمومی مصوب 1304 است که در چهار ماده‌ی آن به این مسئله اشاره می‌‌کند که به نظر می‌‌رسد ‌ترجمه‌ی قانونی مشابه آن در فرانسه است. جهان در سال 1886 شاهد اجلاس برن در سوئیس و تدوین کنوانسیونی به همین نام بود که مجموعه‌ی خوبی از تعهدات و قوانین حمایتی در حوزه‌ی تولید آثار علمی، ادبی، هنری و موسیقی بود.در سال 1979 در کنوانسیون پاریس، اصلاحیه‌ی جدیدی به تصویب رسید که زوایای مبهم کنوانسیون برن را روشن می‌‌کرد و کاملتر بود.  سال 1348 اولین قانون اختصاصی حمایت از مولفان، مصنفان و هنرمندان در مجلس به تصویب رسید که تقریبا مصادف کنوانسیون پاریس بود به جز ماده‌ی 22، مشابه و ‌ترجمه شده‌ی اصلاحیه‌ی پاریس است.
 
به گفته‌ وی، برای اولین بار توسط این قانون عنوان «مفهوم» و عنوان «حقوق معنوی» وارد مجموعه‌ی قوانین کشور شد. این قانون خیلی دقیق و قوی تنظیم شده بود و تاکنون زیربنای بقیه‌ی قوانین در این حوزه بوده است.
 
حسینی‌نیک در پاسخ به این سوال که قانون از چه اثری حمایت می‌‌کند، گفت: قانونگذار شرایط را به درستی تعریف کرده که در صورت وجود آن اثر فکری، مشمول حمایت قانون خواهد شد. مثلا اگر اثر فکری از راه هنر، دانش و ابتکار شخصی پدید آمده باشد، اصالت اثر -یعنی این حق- متعلق به پدیدآورنده است و لاغیر. یعنی نمی‌‌شود فردی پول بدهد تا فردی دیگر یک اثر ادبی برایش بنویسد.در این صورت شخص پول دهنده نمی‌تواند قانونا صاحب اثر باشد یعنی با سفارش و پول دادن نمی‌‌‌توان صاحب اثر فکری و معنوی شد.
 
قانون نسبت به تحولات تکنولوژی انعطاف دارد
 
این حقوقدان با اشاره به شرط ظهور اثر، تصریح کرد: شرط ظهور اثر به این معناست که حتما اثر باید ظهور پیدا کند و وضعیت در خیال، آرزو و آرمان باقی نماند، چرا که در این صورت شامل حمایت قانون نمی‌شود البته قانون از اشکال متنوع ظهور و بروز حمایت می‌‌کند. یعنی چه اثر روی کاغذ نوشته شود، چه در شکل صوت بیاید، چه تجسم فیزیکی پیدا کند و چه برای اولین بار در فضای مجازی و یا اشکال دیگر دیجیتال خلق شود همگی ظهور و پدید آمدن تلقی می‌‌شود. یعنی قانون نسبت به تحولات تکنولوژی انعطاف دارد.
 
سیدعباس حسینی‌نیک، با اشاره به جامعیت قانون تصریح کرد: قانونگذار برای اینکه راه پیشرفت را برای اهل اندیشه نبندد، استثنایی را پیش‌بینی کرده مثل حق نقل و انتقال و یا نقد از اثر با ذکر نام صاحب اثر و نه اجازه‌ی او.
 
وی با بیان اینکه با اوج گرفتن ‌ترجمه‌ی آثار بین‌المللی در سال 1352، قانونگذار اقدام به تصویب قانونی تکمیلی در این رابطه کرد، یادآور شد: در این قانون تصریح شده هرکس که در ایران کتابی تالیف یا ترجمه کند چه ایرانی و چه غیرایرانی مورد حمایت این قانون قرار می‌گیرد.
 
حسینی‌نیک تصریح کرد: با رشد تولید نرم‌افزاری در سال 1379 قانون جدیدی در حمایت از محصولات نرم‌افزاری تدوین شد که بنسبت قانون ضعیفی است. کشورهایی که می‌‌خواهند عضو WTO بشوند باید معاهده‌ی TRIPS را پذیرفته باشند که لازمه‌ی خود آن پذیرش 21 ماده‌ی اول کنوانسیون برن می‌‌باشد.
 
مجازات حبس برای اهل فرهنگ و هنر سازنده نیست
 
بخش دوم کارگاه توسط محمدحسین ساکت به موضوع برخورد قانون با تخلفات در حوزه‌ی مالکیت معنوی اختصاص یافت.
 ساکت با اشاره به اینکه ایران تنها کشوری است که در قرون وسطی معتقد به مالکیت فکری بود گفت: محمد ابن جریر طبری نوشته من هرگز بدون اجازه‌ی صاحب کتاب حتی از آن کتاب یادداشت‌برداری نمی‌‌کنم. این نوع نگاه و اندیشه در زمانی است که صنعت چاپ وجود نداشت و وقتی مولف، کتاب را به نسخه‌نویس می‌‌داد اکثرا مورد سرقت و تکثیر مخفیانه قرار می‌‌گرفت.  سال‌ها بین فقها و بعدها حقوقدانان بر سر اینکه اثر فکری و معنوی یک مال است یا یک امتیاز، یا یک حق، اختلاف وجود داشت که الان قانون‌گذار آن را یک حق شناسایی کرده و شرایطی متناسب با این تعریف برای آثار علمی، ادبی و هنری قایل است.
 
وی در ادامه متذکر شد: در قانون سال 82 جریمه‌ی نقدی ثابت معادل 50 میلیون ریال در کنار مجازات حبس برای سارقان علمی ادبی پیش بینی کرده که به نظر تعیین جریمه‌ی ثابت کار درستی نبوده و بهتر است قانونگذار متناسب با ارزش و تیراژ اثر سرقت شده جریمه‌ای تعیین کند. با توجه به اینکه مجازات حبس برای اهل فرهنگ و هنر نه‌تنها سازنده نیست بلکه تاثیر سوئی در جامعه‌ی علمی و ادبی می‌‌گذارد پیشنهاد می‌کنم به جای حبس، جبران ضرر جایگزین شود.
 
محمدحسین ساکت در پایان تاکید کرد: با توجه به تخصصی‌تر شدن حوزه‌ها، لازم است کارگاه‌هایی با حضور قضات و اساتید علمی و فرهنگی و فعالان حوزه‌ی نشر جهت هم‌اندیشی و آشنایی قضات با ریزه‌کارهای تخصصی این حوزه برگزار شود.
 
سی‌اُمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران با شعار «یک کتاب بیشتر بخوانیم» از 13 تا 23 اردیبهشت در مجموعه‌ی نمایشگاهی شهر آفتاب برگزار می‌شود. مجموعه‌ی شهر آفتاب در اتوبان خلیج فارس، روبه روی حرم مطهر امام خمینی (ره) قرار دارد.