مجموعه «انسانشناسی اعتیاد» یکی از مجموعه آثار پژوهشی در «موسسه عصر انسانشناسی ایرانیان» است که تولید آثار پژوهشی با رویکرد انسانشناختی را به عنوان یکی از اهداف پژوهشی خود پیگیری میکند. کتاب «تنوره دیو: پژوهشی درباره اعتیاد» نخستین مجلد این مجموعه است که منتشر شده است.
اعتیاد به موادمخدر بهطور مستقیم و غیرمستقیم گریبانگیر بخش قابلتوجهی از مردم جامعه است. بنابراین، هرچه درباره این بلای خانمانسوز آثار پژوهشی منتشر شود باز هم بخشهایی از ماهیت آن ناگفته میماند. تاکنون از ابعاد روانشناختی، جامعهشناختی و جرمشناسی آثار متنوعی درباره اعتیاد تولید و منتشر شده است. همچنین، دستگاهها و نهادهای متعددی مسئولیت پیشگیری، درمان و مبارزه با ورود و توزیع مواد مخدر را در کشور برعهده دارند.
علیرغم آثار فراوانی که درباره اعتیاد در ایران منتشر شده، هنوز هم جنبههایی از آن ناگفته و پوشیده باقی مانده است. یکی از ابعاد کمتر شناخته شده اعتیاد، بحث انسانشناختی آن است. در واقع، سهم عمده مطالعات علوم اجتماعی درباره اعتیاد از آنِ جامعهشناسی است و مطالعه انسانشناختی اعتیاد، پدیده غریبی جلوه میکند، هرچند، ابعاد انسانشناختی اعتیاد در کشورهای پیشرو در انسانشناسی بسیار مورد اقبال پژوهشگران بوده است.
بهطورخلاصه میتوان گفت که انسانشناسی اعتیاد تلاش میکند تا همراهی مواد مخدر را به انسان در طول تاریخ و با توجه به زمینههای فرهنگی، جغرافیایی، زیستی و اجتماعی مورد بررسی عمیق و همهجانبه قرار دهد. در اینگونه مطالعات، جامعه مورد تحقیق و اجتماعاتی که برای مطالعه برگزیده میشوند، حجم کوچکی دارند اما با بهرهگیری از روشهای دانش انسانشناسی به طور ژرف و طولانی مدت بررسی میشوند. همچنین، درک انسان و وضعیت و موقیعتی که او را به سمت اعتیاد سوق داده، فارغ از هرگونه ارزشگذاری، از جمله اهداف مطالعات انسانشناختی اعتیاد به شمار میرود.
مجموعه «انسانشناسی اعتیاد» یکی از مجموعه آثار پژوهشی در «موسسة عصر انسانشناسی ایرانیان» است که تولید آثار پژوهشی با رویکرد انسانشناختی را به عنوان یکی از اهداف پژوهشی خود پیگیری میکند.
به گفته مولف اثر، اگر چه مفاهیم اعتیاد و فرد معتاد برای ما آشنا هستند و تاحدود بسیاری معنای ظاهری و باطنی آن را درک میکنیم، اما باید گفت که برای اعتیاد به سختی میتوان تعریف معناشناختی دقیقی ارائه داد، زیرا اعتیاد به حوزههای پزشکی، روانشناسی، جامعهشناسی، اخلاق، حقوق و مذهب راه پیدا میکند و در هریک از آنها ما با تعریفی از مفهوم اعتیاد روبرو هستیم.
شرایط تاریخی، رخدادهای سیاسی و اجتماعی در پدیدآمدن مفهوم اعتیاد نفش داشتهاند. بدیهی است که وضع قوانین نیز درباره سوء مصرف مواد نیز روندی تکمیلی داشتهاند و در هر دوره برخی قوانین وضع و یا اصلاح شدهاند. در بخش اول کوشش میشود تاریخچهای مختصر از رویکردهای مربوط به شناخت اعتیاد و مصرف موادمخدر ارائه شود. در ابتدای فصل نخست به این مبحث مهم پرداخته شده و سپس در بحثی مختصراً تلاش شده زمینههای مختلفی را که گرایش به اعتیاد را پدید میآورند، مورد واکاوی قرار داده شود. این بحث به حدی دامنهدار و مفصل است که میتوان درباره آن چندین کتاب نوشت، اما بررسی مهمترین عناصر زیستشناختی، روانشناختی و جامعهشناختی که عامل شعلهورسازی اعتیاد در یک فرد هستند، در این بخش مورد مطالعه قرار گرفته است.
موادمخدر را میتوان از جهات گوناگون طبقهبندی کرد. از جهت سریعالاثر بودن و انواعی که دوام بیشتری دارد، یا از جهت نحوه مصرف و استعمال. در فصل دوم تلاش شده است تا انواع موراد مخدر بهطور مفصل تقسیمبندی شوند و موردبازبینی قرار بگیرند.
در فصل سوم اصول حاکم بر روشهای درمان اعتیاد مورد بازبینی قرار داده شده است. روشهای درمانی اعتیاد مسیر طولانی را پشت سرگذاشته و آنچه مسلم است با پیشرفت پزشکی و امکان بررسی دقیق و همهجانبه جسمی و روانی بشر، این روشها تکامل یافته و هر روز از نقائص آن کاسته میشود. نکته مهم در درمان این است که برای به موفقیت نزدیک کردن یک درمان باید مقدمات آن را شناخت.
در فصل چهارم کتاب تلاش شده مهمترین تجربیات علمی و عملی نویسنده که بیش از 20 سال در امر درمان معتادان گذرانده بهصورت پرسشهای کلیدی همراه با پاسخهای مختصر و گویا آورده شود تا ضمن مرور اصلیترین مباحث مربوط به اعتیاد، به خوانندگان و پرسشهای احتمالی آنها پاسخ سریع داده شود.
کتاب «تنوره دیو: پژوهشی درباره اعتیاد» نوشته نورالله محمدی با شمارگان پنج هزار نسخه در 286 صفحه به بهای 30 هزار ریال از سوی نشر فرهامه منتشر شده است.
نظر شما