ستار عودی، دانشیار گروه تاریخ اسلام بنیاد دایرهالمعارف جهان اسلام در قالب یادداشتی، ضمن مروری بر مهمترین کتابهای مقتل، بر انجام پژوهشی محققانه با استناد به منابع اصیل و مورد تایید اکثریت برای نشان دادن شکوه و عظمت این نهضت، تاکید کرد.
منابع دست اول نبرد کربلا به دو دسته تقسیم میشوند: دسته اول، احادیث و بیان اهلبیت (ع) است که بخش عمده آن در کتب حدیثی گرد آمده است. دسته دوم نیز گزارشهای تاریخی برگرفته از روایات حاضران در حادثه است.
از نیمه دوم قرن دوم تا اوایل نیمه اول قرن چهارم، پنج مقتل که جزو منابع نخست قابل توجه محسوب میشوند، توسط ابومخنف (متوفای 157هجری)، ابنسعد (متوفای 230 هجری)، بلاذری (متوفای 279 هجری)، ابوحنیفه دینوری (متوفای 283 هجری) و ابن اعثم کوفی (متوفای 314 هجری) نوشته شد. در میان منابع دست دوم کتاب «اللهوف علی قتلی الطفوف» نوشته سید ابن طاووس (متوفای 664 هجری) جایگاه برجستهای دارد.
همانطوری که شهید مطهری در «حماسه حسینی» میگوید، متاسفانه نبرد کربلا در برخی از منابع بهویژه کتابهایی که برای مجالس روضه و عزا نوشته شده، بهشدت دچار تحریف شده است که در این میان کتاب مشهور «روضة الشهداء» اثر حسین کاشفی (متوفای 910 هجری) نقش ویرانکنندهای در این راستا داشته است.
با توجه به انحرافهای فراوان در کتابهای مختلف منابع مربوط به مقتلالحسین (ع) اعم از قدیم و جدید جا دارد یک بررسی عمیق و ژرف در اینباره انجام گیرد که مطالب سره از ناسره جدا شود و تاریخی واقعی و تصویری روشنی از آن واقعه بزرگ بهدست آید. این بررسی همهجانبه و شمولی باید تمام آن منابع بی آنکه شهرت و موقعیت مؤلفان آن آثار درنظر گرفته شود را شامل شود.
از جمله آن مقاتل میتوان «مقتل ابومخنف»، «امالی» شیخ صدوق، «ارشاد» شیخ مفید، «روضة الواعظین و بصیرة المتعظین» فتال نیشابوری، «احتجاج» طبرسی، «اللهوف علی قتلی الطفوف» سید ابن طاووس، «مُثیرالاحزان و مُنیر سُبُلِ الاشجان» و «اخذ الثار فی احوال المختار» نجمالدين جعفر بن محمد بن نما حلی، «کامل بهایی» عمادالدین طبری، «کشف الغمه فی معرفه الائمه» ابوالحسن علی بن عیسی بن ابی الفتح اربلی، «روضة الشهداء» ملاحسین کاشفی سبزواری، «جلاءالعیون» علامه مجلسی، «نَفَسُ المَهموم فی مصیبة سیدنا الحسین المظلوم» شیخ عباس قمی و دهها مورد دیگر را نام برد.
متاسفانه بسیاری از آثار مربوط به مقاتل و حادثه کربلا، طی قرنها دستخوش دگرگونیهای بسیاری شد که نتیجه آن امروزه این همه انحراف از حوادث واقعی آن نهضت است.
این جمع عظیم از آثار مربوط به مقتل حضرت حسین (ع) باعث به وجود آمدن تعارضها و تضادهای فراوان در روایات و مطالب تاریخی موجود در این آثار شده که خاورشناسان و مغرضان درگذشته و حال از آنها سوء استفاده کرده و این نهضت را مورد حملههای خد قرار داده و حتی زیر سوال بردهاند. اینک در چنین شرایطی جا دارد پژوهشی محققانه با استناد به منابع اصیل و مورد تایید اکثریت تهیه شود تا ضمن نشان دادن شکوه و عظمت این نهضت، پاسخی دندانشکن به دشمنان و مغرضان داده شود.
نظر شما