خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)-مجید غلامی‌جلیسه: نقد را باید سرمایه دانست، سرمایه‌ای که پشتوانه‌ای جدی برای رشد کمی و کیفی نشر به حساب می‌آید و خلأ و کمبودش خسرانی جبران ناپذیر است. هرزمان نقد از جامعه - به طور کل و در این مجال که حوزه نشر است به طور خاص - جامه بربسته و یا کمرنگ شده است، شاهد آن بوده‌ایم که آثار منتشره از کیفیت افتاده و به کمیت افزون شده‌اند. نتیجه این تزاید حجم فراوان آثاری است که از سویی خواننده را به بیراهه کشانده و از غایت مطالعه دور کرده و از سمتی دیگر سرمایه زمانی و مالی وی را زایل کرده است.
اهمیت نقد برای هر سه ضلع نشر امری بایسته است. پدیدآورندگان، ناشران و خوانندگان نمی‌توانند خود را در هیچ شرایطی مستغنی از نقد بدانند، که در باب اهمیت نقد برای هر پدیدآورنده مختصر همین کلام استاد سخن سعدی علیه الرحمه کافی است که :«متکلم را تا کس عیب نگیرد، سخنش صلاح نپذیرد.»
مشو غره بر حسن گفتار خویش
به تحسین نادان و پندار خویش
و جامعه بی‌منتقد بمثابه برهوتی است پر از نمک، که در آن جریان زندگی محال است. و زیبا بیان داشته است صائب تبریزی:
میشود قدر سخن سنجان پس از رفتن پدید
جای بلبل در چمن، فصل خزان پیدا شود
ناشران نیز اگر خود را در ترازوی نقد ننهند، اعتماد اهل کتاب را از دست داده و سرمایه خود نابود کرده‌اند. در گذشته برای ناشران هم سرمایه خودشان مهم بود و بسیار بیشتر، سرمایه خوانندگان - كه خوانندگان سرمايه واقعي ناشرانند - و شاید از همین حیث بود که هرکسی جرأت نگارش متن بخود نمی‌داد و هر ناشر جسارت انتشار هر متنی را نداشت. یادداشتی که انتشارات بنگاه ترجمه و نشر کتاب در انتهای فهرست مردادماه ۱۳۴۱ شمسی خود منتشر کرده گواهی صادق بر این گفتار است.
«بنگاه ترجمه و نشر کتاب می‌کوشد تا آثاری را که منتشر می‌سازد هم از حیث دقت و امانت و هم از لحاظ فضاحت و زیبایی کلام ممتاز باشد.
اما مدعی این نیست که در این کوشش همیشه چنانکه باید توفیق می‌یابد، بلکه میداند که باید پیوسته در برطرف ساختن نقائص کار خود بکوشد و روز بروز بکمالی که در آرزوی این موسسه است نزدیکتر شود.
در این کوشش بیاری و راهنمایی دانشمندان و خوانندگان صاحبنظری که پشتیبان این مقصودند نیازمند است و تذکر و انتقاد آنانرا با شوق و منت می‌پذیرد.
اگر خطا را برما ببخشند یا بپوشند و تنها در نهان بگویند در اصلاح انتشارات خود از رأی آنان طرفی نخواهد بست. از اینرو از آنان تمنی دارد که هرگاه در انتشارات این بنگاه بلغزشی یا خطایی برمی‌خورند آنرا شفاها یا کتبا بما یادآورد شوند و ما را سپاسگزار راهنمایی خود نمایند.
بنگاه برای آنکه بهیچ رو از اینگونه انتقادات محروم نماند. بهر خواننده ای که تا چهارماه پس از تاریخ انتشار اثری بیش از دیگران تذکرات و انتقادات درست درباره آن ارائه دهد بیست و پنج جلد از همان اثر، یا معادل قیمت آنرا نقدا پرداخت مینماید.
هرگونه انتقادی را میتوان کتبا به نشانی بنگاه خیابان بهار چهار راه تخت جمشید فرستاد، اگر منتقد نخواهد نامش افشا شود بمیل وی رفتار خواهد شد و اگر بخواهد تذکرات اصلاحی بنام وی ضبط شود باز نظر وی رعایت خواهد گردید.»
وضعیت کنونی نقد مدتهاست که ناامید کننده است و روز بروز از تعداد مجلات و مقالات و منتقدین کم میشود و از آنطرف حجم کتابهای منتشره رو به افزایش و کیفت آنها نیز همواره رو به کاهش است. نمی‌خواهم سخن به ناامیدی تمام کنم که البته حقیر بسیار ناامیدم از این همه بی‌مهری به نشر و کتاب اما اگر نباشد همت ناشرانِ بنام و نویسندگان و مترجمان دلسوز و ننویسند و منتشر نکنند واگویه‌های خود از رنج‌هایی که بر نشر می‌رود، بزودی شاهد نشری کم عمق و پوپولیستی خواهیم بود که نتیجه آن قطعا برای فرهنگ و تمدن این مملکت شایسته نیست.
دوشنبه ۲۷ آذر ۱۳۹۶ - ۱۵:۴۲
نظر شما