به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)- پیروز مجتهدزاده، کارشناس مسائل و مطالعات سیاسی گفت: جغرافیای سیاسی علم و دانش کشورشناسی و یا مدیریت کشوری است. وظیفه این علم تشخیص این مساله است که کشور از چه عناصری تشکیل می‌شود و ارتباط این عناصر با یکدیگر چگونه است. کشور در مجموع از سه عنصر اصلی حکومت، ملت و سرزمین تشکیل می‌شود.

وی افزود: ترتیب این سه عنصر از نظر کارکرد به این صورت است که  نخست ملت، قرار می‌گیرد چون ملت است که تصمیم می‌گیرد حکومت تشکیل دهد و حکومت از طریق دولتی که از طرف مردم انتخاب می‌شود سرزمین را اداره می‌کند. این فلسفه چرخش کار کشور  است. به همین دلیل در دنیای سیاسی امروز در کشورداری صحبت از دموکراسی می‌شود که در ایران نام آن را مردم‌سالاری گذاشته‌اند. اما سالار به معنی حکم‌کننده است و در دموکراسی صحبتی از سالاری مردم نمی‌‌شود.

این ایرانشناس با بیان این‌که در علوم سیاسی اعتقاد براین است که کلمه کشور نخستین‌بار در اروپا و بعد از قرارداد وستفالی به‌وجود آمده است، اظهار کرد: بعد از جنگ‌های 30 ساله اروپاییان تصمیم گرفتند با یکدیگر صلح و دنیا را بین خود تقسیم کنند. در این تقسیم‌بندی سرزمین‌ها با مرز مشخص حکومت‌ها تعیین شد. به همین دلیل کارشناسان معتقدند کلمه کشور از این زمان در فرهنگ لغات سیاسی جای گرفت.

مفهوم کشور نخستین‌بار در شاهنامه بیان شده است

مجتهدزاده در ادامه به پژوهش خود پیرامون بررسی مفهوم کشور در شاهنامه فردوسی پرداخت و در این‌باره گفت: در بررسی شاهنامه فردوسی به این نکته پی بردم که کلمه کشور نخستین‌بار در شاهنامه بیان شده است. یعنی این مفهوم نه از اروپا بلکه از ایران باستان شکل گرفته است. البته برخی معتقدند قدیمی‌تر از تمدن ایران تمدن چین و مصر است. بله، این تمدن‌ها قدیمی‌تر از ایران هستند اما این تمدن‌ها کشور نداشتند بلکه حکومتی با یک جادوگر قبیله و یک شمشیرزن داشتند.

این پژوهشگر معتقد است: در ترجمه تعاریف سیاسی دقت و توجه کافی صورت نگرفته است. به همین دلیل نتیجه بحث‌های سیاسی ما همیشه غیردقیق و آشفته است. کشور در مفاهیم علمی ما به تشکیلاتی گفته می‌شود که سازوکار حکومت کردن را داشته باشد. آنچه که در مصر داشتیم فرعون بزرگ بود، پزشک معروف به نام سینوهه و یک شمشیرزن که متخلفان را مجازات می‌کرد. این حکومت است اما کشور نیست. کشور وقتی متولد می‌شود که شما سازوکار کشورمداری را داشته باشید. در تاریخ ایران، کوروش کبیر کشور ایران را تشکیل داد و داریوش سازوکار مدیریتی کشور را نظم و ترتیب بخشید. وقتی کشور سازوکار مدیریتی داشته باشد مفهوم واقعی کشور شکل می‌گیرد. این اتفاق برای نخستین بار در ایران صورت گرفت.

مجتهدزاده در ادامه با بیان این‌که سرزمینی که مرز نداشته باشد کشور نیست، افزود: در ایران مرز در زمان ساسانیان ایجاد شد. در این دوران زدوخوردهای بسیاری صورت گرفت و یک حکومت مرزبانی ایجاد شد تا محافظ کشور باشد. مفهوم مرز به معنی امروزی که حد و حدود مشخصی پیرامون کشور شکل گرفته باشد را نخستین‌بار فردوسی بیان می‌کند. او در شاهنامه می‌گوید مرز ایران در زمان بهرام گور ساسانی درست شده است.

منابع تاریخی را با دید علمی بنگریم

وی با اشاره به چهره مثبت اسکندر مقدونی در شاهنامه اظهار کرد: مساله حمله اسکندر به ایران در شاهنامه به خوبی بیان شده است. اما بسیاری از تاریخ‌نویسان ایرانی این موضوع را به درستی بررسی و بیان نکردند. بر مبنای اطلاعات شاهنامه رفتار اسکندر به‌قدری انسان‌دوستانه بود که بسیاری از سرداران و نظامیان ایرانی به او پیوستند و اسکندر دستور داد هیچ تبعیضی بین سرداران ایرانی و یونانی وجود نداشته باشد. چراکه او نیامده بود ایران را فتح کند. تنها منبعی که در فارسی این موضوع را روشن می‌کند شاهنامه فردوسی است.

این کارشناس مطالعات سیاسی با بیان این‌که شاهنامه فردوسی تنها منبع تاریخی ایرانی است که درباره اسکندر درست قضاوت می‌کند، گفت: براساس شاهنامه اسکندر در زمان فتح ایران گفت آمده‌ام ایران را به جهان ببرم و همین کار را هم کرد. تمام آثار و سنگ‌نوشته‌های عصر هخامنشی را بار شتر کرد و در کتابخانه بزرگ اسکندریه جای دادند و به زبان یونانی ترجمه کرد. این خدمتی بود که اسکندر به ایران کرد. بنابراین اگر منابع خود را درست بخوانیم و به دید علمی به آن نگاه کنیم متوجه می‌شویم تمام حقایق در این منابع آمده است.