حسن‌لی در گفت‌وگو با خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) با بیان این که مهم‌ترین دلیل بی‌توجهی حافظ شناسان به تصحیح دیوان استاد حافظ، تک‌نسخه‌ای بودن دیوان او بوده است گفت: از دیوان امین‌الدین بلیانی، تنها یک نسخه وجود دارد که آن هم در حاشیه نسخه‌ای از کلیات سعدی نوشته شده؛ که البته همان نسخه هم در ایران نیست، بلکه در کتابخانه ملی پاریس نگهداری می‌شود!
وی ادامه داد: این موارد در کنار هم، باعث شده که حافظشناسان تمایلی به تصحیح دیوان او نداشته باشند؛ چون به‌فرض که می‌توانستند به عکس نسخه اصلی در پاریس یا حتا اصل آن دسترسی پیدا کنند، باز هم دو مشکل دیگر وجود داشته.
استاد ادبیات فارسی دانشگاه شیراز، این دو دلیل را بدین شرح توضیح داد: نخست این که کاتب این نسخه، کاتب کم‌دقتی بوده است و کتابت او از اشکال خالی نیست. دوم این که اصولا مصححان تمایلی به تصحیح آن دسته از نسخه‌های خطی که تنها یک نسخه از آنها در دست است، ندارند.
مصحح خمسه حسینی قزوینی شرازی افزود: در تصحیح یک نسخه خطی، نکته بسیار مهم این است که مصحح با مراجعه به نسخه‌های متعددی که از کتاب وجود دارد، موارد اختلاف را مشخص کند(به اصطلاح، نسخه بدل‌ها و دگرسانی‌ها را به بیان استاد نیساری تعیین کند)، و با مقایسه این نسخه بدل‌ها، در نهایت بهترین شکل متن را به دست دهد. حال که از دیوان امین‌الدین بلیانی تنها یک نسخه در دست است، تمام این پروسه از همان آغاز متوقف می‌شود. تصحیح تک‌نسخه دشوار است.
حسن‌لی با تاکید بر این که اذعان به حق استادی بلیانی بر حافظ، هرگز بدین معنا نیست که او شاعری بهتر از حافظ بوده است، گفت: شعر او، شعر چندان درخشانی نبوده. اما نکات دیگری در زندگی او وجود دارد که اهمیت او را گوشزد می‌کنند. یکی این که حافظ تنها از یک صوفی به نیکی یاد می‌کند، و آن هم همین امین‌الدین بلیانی است.
وی ادامه داد: همچنین،خواجوی شیرازی که حافظ تاثیرات بسیار از او پذیرفته، مرید جدی بلیانی بوده و همه این‌ها با هم باعث شده که حافظ، ارادت ویژه‌ای به بلیانی داشته باشد؛ تا آنجا که می‌گوید مملکت فارس به پنج تن آباد است که یکی از آنها، امین‌الدین بلیانی است. این احتمال وجود دارد که حافظ سر کلاس‌های او هم حضور داشته است.
نویسنده «فرهنگ سعدی‌شناسی» با بیان این که خواجوی کرمانی مدایح بلندی درباره بلیانی سروده است، گفت: خواجو خود را مرید دلباخته بلیانی معرفی می‌کند. می‌توان گفت که همه بزرگان فارس در آن مقطع زمانی، از بزرگان فرهنگی تا رجال سیاسی، به نوعی به امین‌الدین بلیانی ادای احترام و عرض ارادت کرده‌اند.
وی مهم‌ترین منبع را درباره شرح زندگانی امین‌الدین بلیانی، سیرت‌نامه‌ای خواند که یکی از ملازمان و شاگردانش درباره او نوشته و در آن کتاب، درباره جزییات احوالات شیخ امین‌الدین به بحث پرداخته است.
به گفته حسن‌لی، ناشر این کتاب، فرهنگستان هنر است و کتاب هم به پیشنهاد همین ناشر تصحیح شده. انتشار کتاب، همزمان خواهد بود با برگزاری همایش مکتب شیراز طی پنج روز از هفدهم تا بیست و دوم آذرماه در شیراز.
چهارشنبه ۱۷ مهر ۱۳۸۷ - ۱۳:۰۲
نظر شما