نویسنده در پیش‌درآمد اثر با اشاره به اهمیت برنامه‌ریزی فضایی و اینکه برنامه‌ریزی فضایی نقش مهمی در شکل‌دهی مکان‌ها و فشاهای آینده ما ایفا خواهد کرد و البته در خلق جوامع پایدار؛ جوامعی که پایداری‌شان در حیطه‌های اقتصادی، زیست‌محیطی و اجتماعی معنا می‌یابد؛ تاکید می‌کند که تاکنون گزارش‌ها، مقاله‌ها و بحث‌هایی بس فراوان در باب پایداری ارائه شده، ولی در هیچ‌کدام از آن‌ها به صراحت از دو چیز سخن به میان نیامده است؛ تنوع و برابری.
در واقع این کتاب از اهمیت موضوع‌هایی همچون برنامه‌ریزی فضایی روابط میان مکان و فضا، پایداری، تفاوت و تنوع و همچنین تساوی و برابری پرده برمی‌دارد و عملا کتابی است در باب تنوع. اشاره این مفهوم به بیانی مبسوط به هر خصیصه‌ای است که با توسل بدان بتوان انسان‌ها و گروه‌های انسانی را در دسته‌های مجزا گنجاند و آن‌گاه به رسمیت شناخت. تنوع به معنای پذیرش و حرمت نهادن به گوناگونی آدمیان است، گوناگونی‌های مشهود و نامشهود؛ گوناگونی در قومیت، جنس، جنسیت، هویت جنسی، سن، ملیت، بدن، برخورداری اقتصادی، میزان سلامت، گرایش جنسی، مذهب، تحصیلات، تجربیات، سبک زندگی، جهان‌بینی، وضعیت تاهل، ایده، عقیده و هرآنچه انسان‌ها برای خود برگزیده‌اند برناگزیده از آن برخوردارند.
این کتاب می‌کوشد نشان دهد که امروز در جهانی زندگی می‌کنیم آکنده از پیچیدگی‌ها و گوناگونی‌های دم‌افزون و در جهانی اینچنین، طراحی شهر برای آدمیانی که بسیار دیگرگون از هم‌اند، چالش اصلی پیشاروی برنامه‌ریزان ماست.
خانم ریوز، مولف کتاب، بر این باور است که در جهان غرب چهارچوب رسمی برنامه‌ریزی متاثر از درک خاصی از دموکراسی است؛ درکی که حاکمیت را از آن اکثریت دانسته و در عمل، حق متفاوت بودن را محو می‌سازد؛ خاصه آن هنگام که اکثریت لب به سخن می‌گشایند. البته قواعد و ارزش‌های این فرهنگ مسلط صرفا در چهارچوب‌های قانونی‌ای که برای برنامه‌ریزی وضع شده‌اند، جای نگرفته‌اند، بلکه این ارزش‌ها در نگرش، رفتار و شیوه‌های عمل متخصصان برنامه‌ریزی نیز ریشه دوانده‌اند و از این رو ما را امروز نگاهی نو نیاز است؛ نگاهی که جوامع را متشکل از گروه‌های اجتماعی متمایز در نظر گیرد؛ گروه‌هایی که مواجهه با هرکدامشان متفاوت است از مواجهه با دیگری؛ نگاهی که تهدیدانگاری تنوع را فرونهد و آن را منبعی برای قدرت به شمار آورد.
ریوز در سراسر این کتاب بر آن است تا بگوید برنامه‌ریزان باید اهمیت مفاهیم تنوع و برابری را دریابند و مقتضیات مربوط به این دو مفهوم را در امور جاری‌شان مطمح نظر قرار دهند. او همچنین می‌کوشد به شیوه‌ای کاربردی رویکردی را پیش کشد که بدان طریق بتوان مفاهیم برابری و تنوع را در تمام ابعاد برنامه‌ریزی وارد ساخت.
این کتاب که از منابع آکادمیک رشته‌های جامعه‌شناسی، روان‌شناسی محیطی و مباحث مربوط به پایداری بهره فراوان برده است، متشکل از هفت فصل است؛ فصل نخست بیان مقدمات است و معرفی مفاهیمی که شاکله اصلی برنامه‌ریزی فضایی را تشکیل می‌دهند، یعنی مفاهیم فضا و مکان. در ادامه، مباحث مربوط به تفاوت، تنوع، تساوی، برابری و پایداری پیش کشیده می‌شود. فصل دوم به شرح رویکردهای مختلف برنامه‌ریزی به مردم را وامی‌کاورد؛ فصلی که به اجمال مهمترین جریان‌های فکری تاثیرگذار بر برنامه‌ریزی فضایی را معرفی کرده و با بهره‌گیری از مثال‌های مربوط به انگلستان، آلمان و استرالیا نشان می‌دهد چگونه رویکردهای گوناگون برنامه‌ریزی توانسته‌اند در طول زمان و فضا به زبانی مشترک دست یابند.
در فصل سوم سخن بر سر این است که در کشورهای مختلف چگونه از طریق قانون‌گذاری، اعمال تبعیض مثبت و این اواخر از طریق استراتژی برزنی به موضوع تنوع و برابری واکنش نشان داده‌اند. از اهداف اصلی این فصل معرفی برزنی به عنوان یک راهبرد راهگشاست. فصل چهارم با پیش کشیدن برخی مثال‌ها آشکار می‌سازد که موسسات چگونه مسائل مرتبط با برابری و تنوع را در فرآیند برنامه‌ریزی خود وارد ساخته‌اند. فصل پنجم به بررسی مسائل مرتبط با وارد ساختن گروه‌های متنوع مردم در برنامه‌ریزی پرداخته و بدین منظور به نمونه‌هایی از کشورهای هلند، فنلاند، انگلستان و آفریقای جنوبی اشاره می‌کند. فصل ششم اهمیت حرفه‌های دارای تنوع را گوشزد کرده و با توسل به نتایج پاره‌ای از پیمایش‌ها، به برجسته‌سازی مسائل و موانع پیشاروی گروه‌های کم‌نماینده و استراتژی‌های مورد نیاز حرفه‌ها برای پذیرش تنوع بیشتر می‌پردازد و در پایان، فصل هفتم با معرفی دو رویکرد کاربردی نشان می‌دهد دست‌اندرکاران خلق جوامع پایدار، خود چگونه می‌توانند توسعه یابند، دانسته‌هایشان را به آزمون کشند و بر قابلیت‌هایشان در مواجهه با تفاوت، تنوع و برابری بیفزایند.
یکی از ویژگی‌های این کتاب استفاده آن از مثال‌های موردی برای اشاره به تجربیات موفق است. نویسنده خود درباره بسیاری نمونه‌ها تحقیق کرده، بسیاری دیگر را نیز از منابع دیگر برگرفته است.
کتاب «برنامه‌ریزی برای تنوع؛ سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی در جهانی آکنده از تفاوت‌ها» دوری ریوز با ترجمه مرتضی رستمی با شمارگان ۱۰۰۰ نسخه در ۴۶۹ صفحه و به قیمت ۳۰۰۰۰ تومان از سوی انتشارات علمی و فرهنگی منتشر شده است.
نظر شما