به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، هفده روز از برپایی سی‌ودومین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران می‌گذرد و در این مدت تحلیل‌ها و نقدهای زیادی به این نمایشگاه به عنوان یکی از پرمخاطب‌ترین رویدادهای فرهنگی کشور شده است تا آسیب‌ها و نقاط ضعف و قدرت آن در مقابل دیدگان مسئولان فرهنگی کشور قرار گیرد.
 
به بهانه آسیب‌شناسی بخش‌های مختلف نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، ایبنا میزبان قادر آشنا؛ قائم‌مقام سی‌ودومین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران و مدیرعامل موسسه نمایشگاه‌های فرهنگی بود. او در این دیدار از میزان صرفه‌جویی مالی و نیروی انسانی در نمایشگاه کتاب تهران سخن گفت و بر ضرورت بازنگری آئین‌نامه و ضوابط حضور ناشران در آن تاکید کرد.
 
در آخرین روزهای سال قبل، گفت‌وگویی با شما داشتیم و در آنجا اعلام کردید که تلاش می‌کنید بودجه نمایشگاه امسال از سقف 15 میلیارد تومان بیشتر نشود، آیا این موضوع محقق شد؟
بودجه نمایشگاه کتاب در سال گذشته حدود 17 میلیارد و 900 میلیون تومان بود که با افزایش سرسام‌آور هزینه‌ها در همه حوزه‌ها، برآورد ما این بود که نمایشگاه سی‌ودوم حدود 23 تا 24 میلیارد تومان هزینه به همراه خواهد داشت. اما نه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی توان پرداخت چنین مبلغی داشت و نه چنین‌ چیزی امکان‌پذیر بود. ما به دنبال این بودیم که هزینه احتمالی 23 میلیاردی را کنار بگذاریم و حتی به رقم سال گذشته هم نرسیم. در این زمینه یکی یکی به کمیته‌ها و بخش‌ها ورود کرده و هر بخش را مدیریت ‌کردیم. البته هر یک از این حذفیات موافقان و مخالفانی داشت و اینگونه نبود که ما بگوییم باید در این بخش نیرو کم شود و بعد کم شود.
 
در کمیسیون معاملات نمایشگاه این موضوعات را بررسی می‌کردیم و می‌توانم بگویم تنها کمیسیونی که من از صفر تا صد آن حضور داشتم همین کمیسیون بود، زیرا می‌خواستم  روند کار آن چیزی باشد که می‌خواستیم اجرایی شود. در این زمینه باید بگویم بودجه پنهان مصوب نمایشگاه 16 میلیارد و 700 میلیون تومان بود اما گفتیم می‌خواهیم در سقف 15 میلیارد تومان آن را ببندیم. ولی برخی از هزینه‌ها از دست ما در می‌رفت که سه مورد را شامل می‌شد؛ به عنوان مثال ما در مصلا با پدیده‌ای به نام برق مصلا روبه‌رو شدیم، این مورد یک میلیارد و 50 میلیون تومان هزینه روی دست ما گذاشته است، زیرا ناشرانی که از زیر چادر خارج شده بودند و به زیر رواق‌ها رفته بودند به برق پایدار نیاز داشتند و تامین این برق هزینه زیادی نیاز داشت.

مورد دیگر هزینه نظافت داخل سالن‌ها بود که هر ساله شهرداری تهران این امر را به عهده داشت اما امسال شهرداری گفت اینکار را انجام نمی‌دهم و همین موضوع 220 میلیون تومان برای ما هزینه به همراه داشت.
رقم سوم نیز غذا بود، امسال در بخش ارائه غذا به نهادها و سازمان‌ها غذای بیشتر داده شد و همین موضوع 300 میلیون تومان هزینه به همراه داشت. البته باید بگویم ما پیمانکار را  دو بار عوض کردیم و ناچار شدیم برای افزایش کیفیت غذا، بیشتر هزینه کنیم. البته هزینه‌های کامل نمایشگاه هنوز بیرون نیامده است و در صورت نهایی شدن از طریق روابط عمومی موسسه نمایشگاه‌های فرهنگی اعلام خواهد شد.  
هنوز 30درصد نیروی انسانی نمایشگاه اضافی است
 
یکی دیگر از برنامه‌های شما در نمایشگاه سی‌ودوم کاهش نیروی انسانی بود، کمی در این زمینه توضیح دهید.
در سی‌ویکمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران 1350 نفر نیرو مشغول کار بودند اما امسال به دنبال سیاست کاهش نیروی انسانی 904 نفر کارمند در نمایشگاه سی‌ودوم فعالیت کردند. البته به یقین عرض می‌کنم که 30 درصد نیروها در صورتی که به شکل معمولی کار کنند هنوز اضافی هستند. اما اگر بخواهند به شکل مدیران کمیته‌ها کار کنند حدود 40 درصد نیروها اضافه هستند، زیرا مدیران کمیته‌ها به صورت شبانه‌روزی فعالیت می‌کردند. ما نیرویی به نمایشگاه آوردیم که در نهایت یک یا دو ساعت با او کار داریم و ما تمام این موارد را به صوت دقیق ارزیابی کرده‌ایم. در مجموع فکر می‌کنم حدود 80 تا 90 مورد اصلاحی در نمایشگاه کتاب تهران را یادداشت کردم که کاهش نیروی انسانی یکی از این موارد به شمار می‌آید. هم‌زمان با ایام نمایشگاه نیروهایی از سمت من فعال بودند که از بخش‌های مختلف و نیروها عکاسی می‌کردند و این افراد موظف بودند که این کار از هر بخش را سه بار تکار کنند که نیروها در بخش‌های مختلف نمایشگاه چه فعالیتی انجام می‌دهند. من معتقدم زمانی که مدیر کمیته 24 ساعته سر کار است، نیروهای او باید 12 ساعت پای کار باشند و به همین دلیل است که معتقدم 300 نفر از نیروها باید کاهش پیدا کند و اگر هر کمیته‌ای بگوید این‌گونه نبوده است من با عکس به او می‌گویم که هر یک از کارکنانش چه کارکردی داشته‌اند.
 
می‌توان نمایشگاه کتاب را به خودکفایی رساند
فرهنگ امری حاکمیتی است
 
نمایشگاه کتاب تهران در تجربه سی‌ودوم خود چه میزان درآمد داشت؟
ما امسال نه میلیارد و 700 میلیون تومان از محل تبلیغات، غرفه‌ها و فروش اغذیه درآمد داشتیم که نسبت به سال گذشته حدود 40 درصد افزایش درآمد داشتیم. در این زمینه سه میلیارد و 750 میلیون تومان بابت تبلیغات محیطی گرفتیم. دو میلیارد تومان بابت اغذیه فروشی‌ها گرفتیم و مبلغی عم بابت چاپ نقشه گرفتیم. البته در بخش نمایشگاهی درآمدهای ناشی از ثبت‌نام‌ها کاهش داشتیم، چون تعداد آن‌ها مقداری کمتر شده بود.
  
در زمینه واسپاری نمایشگاه به صنف بحث‌های زیادی مطرح است، گفته می‌شود اگر قرار است نمایشگاه به صورت کامل واسپاری شود، بخش غیردولتی باید هزینه‌های نمایشگاه را تقبل کنند و این تضمین را بدهند که نمایشگاه می‌تواند هزینه‌های خود را تامین کند. اخیراً نیز یکی از اعضای صنف اظهارنظر کرده است که این کار شدنی است و نمایشگاه کتاب می‌تواند به میزان هزینه‌ها درآمد هم داشته باشد، به نظر شما آیا زمانی می‌رسد که نمایشگاه روی پای خود بایستد و هزینه سرباری بر روی دوش دولت نگذارد؟

من معتقدم نباید تجربه موفقی که داریم زود خراب کنیم بلکه باید تلاش کنیم سال‌به‌سال موفق‌تر شود. من قبلا هم اعلام کردم که نمایشگاه کتاب تهران می‌تواند خودگران شود اما به ابزار و لوازمی نیاز دارد. امسال وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی پای کار ایستاد تا برخی از هزینه‌ها را کاهش دهد. من معتقدم که درآمدهای نمایشگاه را می‌توان افزایش داد، اما این کار ابزار و لوازمی دارد که اگر نباشد امکان‌پذیر نیست. نمایشگاه کتاب تهران یا حوزه فرهنگ بر اساس منویات مقام معظم رهبری امری حاکمیتی است و ایشان چندین بار به صراحت فرموده‌اند که فرهنگ امری حاکمیتی است. بنابراین وقتی موضوعی عرصه حاکمیتی است، حاکمیت و نظام باید به آن ورود داشته باشد تا بتواند در راستای سیاست‌های کلی نظام اقدام کند.
 
در این زمینه هر کشوری ملاحظات خاص خود را دارد و باور ندارم که چون در فلان کشور یک شیوه دنبال می‌شود ما هم باید آن را انجام دهیم، زیرا کشورهای دیگر متناسب با فرهنگ، هویت و زیرساخت‌های خود به جایی رسیده است. البته قبول دارم که تجربه‌های موفقی در دنیا وجود دارد و ما باید از آن استفاده کنیم اما در این میان باید از داشته‌های خودمان هم استفاده کنیم و حواسمان باشد. ما در کشوری زندگی می‌کنیم که هویت ایرانی و اسلامی بخش لاینفک زندگی ما است. ما نمی‌توانیم مدل غربی رفتار کنیم بلکه باید با مدل خودمان رفتار کنیم و در این مدل باید متناسب با سیاست و اهداف نظام برنامه‌ریزی کنیم.
 
یعنی واسپاری باید به چه شکل و در چه قالبی اجرایی شود؟
برای واسپاری باید با حفظ کلیات سیاست‌ها و اهداف نظام در حوزه کتاب و سایر فعالیت‌های فرهنگی واسپاری کرد. البته این موضوع حدود و ثغوری دارد، می‌شود درآمدزا بود اما چارچوب دارد. در این زمینه معتقدم که الان این کار شدنی نیست و در این زمینه باید به گفتمان واحدی برسیم که نمایشگاه کتاب را به طور کامل از دولت منفک کنیم. هر کسی که این حرف را می‌زند باید بگوید چگونه می‌خواهد این کار را انجام.

ببینید؛ امسال در بخش داخلی سالن‌ها تبلیغات نداشتیم که محل مناقشه بود اما می‌خواستیم به روش دیگر مزایده بگذاریم تا برای نمایشگاه درآمد داشته باشد، در این زمینه نظرات متفاوت و متعددی مطرح شد. امسال گفت‌وگوهای فراوانی وجود داشت و مانع شد آنطور که می‌خواهیم کار را جلو ببریم، تعدد کارشناسی‌ها و اظهارنظرها سبب شد نتوانیم برخی از هزینه‌ها را بگیریم. من نتوانستم تبلیغات داخلی بدهم ولی نگذاشتم تبلغیات دیگری هم که خلاف مصالح کل نمایشگاه باشد انجام شود، پای حرفم ایستادم و دوستان هم همکاری کردند. اما آیا می‌شد تبلیغات داخل سالن‌ها داشت؟ من می‌گویم بله می‌شد. به راحتی می‌توانستیم حدود یک تا دو میلیارد تومان از داخل سالن درآمد داشته باشیم، اما نباید کار را آنقدر محدود کنیم که مجری و اسپانسر آن را رها کند و برود. اگر به مدلی که امسال رفتار کردیم عمل کنیم خیلی‌ها نمی‌آیند و ما امسال اسپانسر را به سختی نگه داشتیم. وقتی مزایده می‌گذاریم و در آن شرایطی پیش‌بینی می‌کنیم نباید هی به آن شرط اضافه کنیم زیرا نگه داشتن قرارداد سخت می‌شود.
 
نمایشگاه کتاب می‌تواند ارزان‌تر برگزار شود، نیروهای کمتری می‌توانند در این نمایشگاه حضور داشته باشند و هزینه‌ها را باز هم می‌توان کاهش داد همچنین از سوی دیگر می‌توان درآمد آن را افزایش داد. به نظر من نمایشگاه کتاب تهران می‌تواند در یک پروسه دو سه ساله واسپاری شود. اما اینکه به دنبال تجربه موفقی که داشتیم یک دفعه دولت کنار بکشد نمی‌شود بلکه باید آرام‌آرام انجام شود زیرا یک‌مرتبه شکست می‌خورد. این تجربه موفق با همکاری صنف، موسسه فرهنگی و معاونت فرهنگی به وجود آمد. امسال 50 درصد موفق شدیم، سال آینده می‌توانیم 70 درصد موفق باشیم و سال بعد از آن 90 درصد. به نظرم می‌توان و در مدت سه سال نمایشگاه را به خودکفایی رساند اما باید بر اساس یک نقشه راه پیش رفت. خوشبختانه امسال برای برگزاری سی‌وسومین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران زمان داریم و سعی داریم بهتر از امسال هزینه‌ و درآمد داشته باشیم.
 
مبلغ فروش نمایشگاه مشخص شده است؟
طبق آمار حدود 123میلیارد و 800میلیون تومان تراکنش در طول 11روز نمایشگاه داشتیم، در این میان فعالان حوزه بانک معتقدند که به طور متوسط برای هر خرید باید حدود 15 تا 20 درصد خرید نقدی  نیز محاسبه شود که اگر جمع کنیم رقم خرید واقعی است که در کل می‌توان گفت که 36 و هفت دهم درصد نسبت به سال گذشته افزایش خرید داشتیم.
 
حضور کمرنگ کشورهای میهمان و ضرورت آسیب‌شناسی

امسال حضور چینی‌ها در نمایشگاه کتاب تهران پررنگ بود، به نظر می‌رسد آن‌ها با حضور چهارروزه خود به خوبی زمینه‌های صادرات فرهنگ خود را در بازار نشر ایران دنبال کردند. این موضوع را چگونه ارزیابی می‌کنید و به نظر شما آیا ایران می‌تواند در نمایشگاه‌های بین‌المللی نیز از این الگو و روش بهره بگیرد؟
طبیعی است هر کشوری میهمان ویژه می‌شود، می‌خواهد از همه ظرفیت‌ها برای معرفی فرهنگ کشور خود استفاده کند. چین امسال خیلی خوب و قوی در نمایشگاه کتاب تهران شرکت کرد و طبیعی است وقتی آمار به حضور هیات 200 نفره می‌رسد نشان‌دهنده برنامه‌ریزی قوی چینی‌ها است. چین اکنون یافته است که باید در حوزه فرهنگ سرمایه‌گذاری کند و این موضوع از سیاست‌های جدی چین در فعالیت‌های فرهنگی و هنری است. تحلیل من این است که چین در حوزه اقتصادی و نظامی به جایگاه خوبی رسیده است و اکنون تلاش دارد هزینه ‌کند تا حوزه فرهنگی خود را پابه‌پای اقتصادی و نظامی ارتقا دهد، البته باید بگویم کشور چین در بسیاری از نمایشگاه‌های کتاب بین‌المللی حضور پررنگ و تشکیلاتی دارد.
 
 آماری از نتیجه حضور چینی‌ها در صنعت نشر ایران دارید؟
تا جایی که ما اطلاع داریم ناشران چینی با برخی از ناشران و آژانس‌های ادبی قرار خرید رایت گذاشته‌اند و 120 مذاکره و پیش‌قرارداد همزمان با نمایشگاه کتاب تهران امضا شده است که برای کشور ما قابل توجه است.
 
البته باید قبول کنیم هرچه کشور چین حضور پررنگی داشت، کشورهای دیگر کمرنگ‌تر بودند. همچنین در گفت‌وگو با ناشران و آژانس‌های ادبی متوجه شدیم فقط با چینی‌ها بحث و تبادل نظر داشتند و سایر غرفه‌ها با نیروهای سفارت‌خانه پر شده بودند. اگرچه موانع زیادی مثل عدم عضویت در کپی‌رایت و تحریم‌های ظالمانه علیه ایران در بروز این مساله موثر است اما انتظار داریم که در همه حوزه‌ها و سایر کشورها بتوانیم روابط خود را گسترده کنیم، راهکار شما برای برون‌رفت از این موضوع چیست؟
وقتی چین با هیات همراه به نمایشگاه آمده بود، فعالیت‌هایش هم پررنگ شده بود و بقیه کشورها را زیر سایه خودش برد. در این زمینه باید بگویم بقیه کشورها هم حضور نسبتا خوبی داشتند و با برخی از آن‌ها توانستیم تفاهم‌نامه همکاری امضا کنیم مثل بغداد و یونان. نگاهی هم به حوزه تمدن و حوزه مقاومت داشتیم و با کشورهای محور مقاومت دیدارهایی داشتیم که به نتایج خوبی رسید. در این زمینه با افراد شناخته شده و مشهوری مثل طراد حماده که در اتحادیه ناشران عرب و لبنان صاحب‌نام است قرارهای خوبی گذاشتیم.
 
همچنین تاکید ما بر سرمایه‌گذاری فرهنگی در کشورهای مجاور ایران است زیرا هم کم‌هزینه است و هم به فرهنگ ما نزدیک‌تر است و امکان تبادل فرهنگ وجود دارد. قبول دارم همه کشورها شرکت نکردند و همه آن‌ها نیز فعال نبودند که معتقدم این موضوع باید آسیب‌شناسی شود. البته نمایشگاه‌های کتاب سایر کشورها هم اینگونه است و تعداد محدودی فعال هستند که به صورت هدفمند شرکت کرده و تبادل اطلاعات و افکار و اندیشه را دنبال می‌کنند.
 
معمولا در نمایشگاه بین‌المللی مرسوم است که تاریخ مشخصی در تقویم نمایشگاه‌های خارجی دارد. امسال به دلیل ماه رمضان این بازه زمانی تغییر کرد و گویا در سال‌های بعد هم شاهد تغییراتی خواهیم بود. نظر شما در این زمینه چیست؟
ما یک تا سه سال مجبور هستیم تاریخ نمایشگاه را جابجا کنیم. در صحبت‌هایی که با دکتر صالحی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و دکتر جوادی معاون ایشان انجام شده، قرار است که کارهای نمایشگاه سی‌وسوم را به زودی آغاز کنیم. در این میان وقتی زمان داشته باشیم به هر تاریخی برسیم تقریبا یک‌سال فرصت داریم تا در بعد خارجی و بین‌الملل هم برنامه‌ریزی کنیم. در این زمینه باید به موضوعات مختلفی مثل گرما و سرما و ماه مبارک رمضان و عید نوروز هم توجه کنیم، از سوی دیگر نگاهمان به تقویم نمایشگاه‌های معتبر جهانی هم باشد. درست است که بخش بین‌الملل برای ما اصالت دارد اما مهمتر از آن بخش داخلی ما است تا بتوانیم به ناشران و مردم خدمات‌رسانی خوبی کنیم.  
بازنگری در آئین‌نامه‌های نمایشگاه
ایجاد بلک‌لیست برای ناشران متخلف

برای بازنگری در قوانین و مقررات و ضوابط حضور ناشران در نمایشگاه کتاب تهران چه اولویت‌هایی در نظر دارید؟
ما بازنگری در قوانین و مقررات را از هفته گذشته شروع کردیم، نمایشگاه کتاب تهران فضای زیادی ندارد که هر ناشری خواست، در آن شرکت کند و ما به ضابطه و قواعد نیازمند هستیم. در این زمینه 40 عنوان کتاب در مدت چهار سال فعالیت به عنوان معیار حضور ناشران در نمایشگاه کتاب تهران انتخاب شده است و اشکالی که می‌گیرند این است که این ضابطه امکان کتاب‌سازی را افزایش می‌دهد و این موضوع مطرح شده است که باید به سراغ محتوای کتاب و کیفی‌سازی آثار برویم. در کنارش این موضوع مطرح می‌شود که برای کیفی‌سازی چه معیاری داریم و چه کسی می‌خواهد این ارزش‌گذاری را انجام دهد زیرا از نگاه هر ناشری، کتابش با ارزش است.

در این زمینه برای ضوابط از دست‌اندرکاران و فعالان حوزه کتاب مشورت می‌گیریم تا بازنگری جدی در شیوه دادن غرفه، هزینه‌های غرفه و تعداد ناشران انجام دهیم. در تلاشیم کم‌خطاترین موردها را انتخاب کنیم تا از ورود ناشرانی که کتاب‌سازی می‌کنند به نمایشگاه کتاب تهران جلوگیری کنیم و البته صنف می‌تواند در این زمینه می‌تواند کمک زیادی به ما کمک کند.
 
به نظرم قبل از اصلاح آئین‌نامه باید جلوی ایجاد کتابسازی، سرقت ادبی و ترجمه‌های موازی در فضای نشر گرفته شود، زیرا عرضه این آثار اعتبار نمایشگاه را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد.
بله قبول دارم. به‌نظرم در این زمینه صنف باید وارد شود و از اعتبار خود دفاع کند. الان نمایشگاه در دو بخش ناشران خارجی و داخلی در دست صنف قرار دارد و به نظرم دست‌اندرکاران این دو بخش باید در این زمینه وارد عمل شوند.
 
بازبینی آئین‌نامه تخلفات و پیش‌بینی قوانین بازدارنده یکی دیگر از موضوعات قابل بحث در نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران است. در این زمینه چه تمهیدی اندیشیده شده است؟
آئین‌نامه تخلفات نمایشگاه هم باید روزآمد شود تا تاثیرگذار باشد. یکی از موضوعات ناراحت‌کننده این است که یک عده از ناشران در سه سال متوالی خطا کرده‌ و هر سال بخشیده شده‌اند. در این زمینه فهرست سیاهی از ناشران متخلف سال گذشته نداریم و من حتما این فهرست را ایجاد می‌کنم. ناشرانی که در دوره‌های قبل تخلف کرده‌اند باید در انتهای فهرست واگذاری غرفه‌ قرار گیرند حتی اگر بهترین نشر ما باشند. چرا باید هر سال برای ناشری که قوانین و مقررات را رعایت نمی‌کند اغماض شود. من گفته‌ام در این زمینه آرای سه سال اخیر را استخراج کنند تا ناشرانی که تخلف کرده‌اند و تخلف آن‌ها تکراری است در این فهرست قرار گیرند و در آئین‌نامه این موضوع پیش‌بینی شود که دو تا سه سال به این ناشران جا ندهیم و این موضوع به صورتی باشد که حتی هنگام ثبت‌نام اجازه ثبت‌نام نداشته باشد.
 
حتی در نمایشگاه کتاب تهران، گاهی دیده می‌شود غرفه به ناشری داده شده و تا روز دوم غرفه را نمی‌چیند یا با پرده غرفه را بسته‌ و خالی است، این موضوع را چطور دنبال می‌کنید؟
این‌ها از جمله مواردی است که باید در مقررات و تخلفات اصلاح کنیم. به نظر من قوانین باید بازدارنده باشد، باید سیستم و ساختار را اصلاح کنیم و دنبال فرد معصوم نگردیم بلکه به دنبال قانون متقن بگردیم و پای آن بایستیم.
 
به نظر شما افزایش قیمت غرفه‌ها می‌تواند عامل بازدارنده حضور ناشران غیرحرفه‌ای و کتابساز باشد؟
در این زمینه دو نظر وجود دارد؛ یکی نظر دولت که می‌گوییم اجاره‌بهای پایین غرفه کمکی به ناشران باشد و افزایش ندهیم و نظر دیگر این است که قیمت پایین سبب می‌شود همه ناشران شرکت کنند؛ هم ناشری که چهار میلیارد تومان می‌فروشد و هم ناشری که کم می‌فروشد. باید این موضوع را بررسی کنیم.
 
نمایشگاه کتاب تهران، نمایشگاه کتاب تهران است

امسال که شهر میهمان نداشتیم، وضعیت کشور میهمان و شهر میهمان در سی‌وسومین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران مشخص شده است؟
قرار بود برای سال آینده میهمان ویژه ژاپن باشد، اما نمایشگاه کتاب این کشور سه سال است که تعطیل شده است و سفیر این کشور برای عدم حضور آن‌ها عذرخواهی کرد و رسما انصراف داد. برای میهمان ویژه و شهر میهمان نیز پیشنهاداتی وجود دارد که اکنون مشغول رایزنی هستیم.
 
انتقادی به نمایشگاه کتاب تهران وجود دارد که بعد فروشگاهی آن بسیار پررنگ است، در این حوزه برای تقویت بعد نمایشگاهی فارغ از بعد فروشگاهی نمایشگاه کتاب تهران، چه تمهیدی در نظر گرفته شده است؟
باید بگویم این انتقاد را خیلی قبول ندارم. نمایشگاه کتاب تهران متناسب با ساختاری که دارد هم نمایشگاه و هم فروشگاه است. بخشی از نمایشگاه خرید و فروش رایت در عرصه بین‌المللی است، اما زمانی که ما به قانون کپی‌رایت نپیوسته‌ایم نمی‌توان روی این موضوع برنامه‌ریزی کرد. باید تبادلات فرهنگی بین کشورها را برقرار و بحث خرید رایت را تقویت کنم. همچنین اگر نمایشگاه کتاب محل عرضه کتاب‌های خوب به معنی واقعی کتاب باشند بخش نمایشگاهی خود به خود تقویت می‌شود. در نمایشگاه کتاب امسال پنج جلد کتاب برای من آوردند که فقط ناشر و استان آن فرق می‌کنند و از اول تا ابتدا همه مطالب یکسان است و این موضوع آسیب به نمایشگاه است.
 
برای اصلاح مواردی از این قبیل در دبیرخانه نمایشگاه کتاب تهران چه راهکاری اندیشیده است؟
ما برای تشکل‌های صنعت نشر کتابچه و آئین‌نامه نمایشگاه را ارسال کردیم و از آن‌ها خواستیم که پیشنهادات اصلاحی خود را برای ما ارسال کنند. علاوه بر آن یک تیم کارشناسی نیز برای این کار خواهیم گذاشت تا برای نمایشگاه سی‌وسوم آئین‌نامه‌ای بهتر از قبل داشته باشیم.
 
کم و کیف حضور مقامات در نمایشگاه کتاب

امسال اگرچه مقام معظم رهبری و چند چهره دیگر به نمایشگاه کتاب تهران آمدند و حضور آن‌ها موجب خبرسازی برای نمایشگاه می‌شود، اما به نظر نسبت به گذشته کمتر بود و به نظر می‌رسد حذف کمیته تشریفات در این زمینه بی‌تاثیر نبوده است. این موضوع را چطور ارزیابی می‌کنید؟
هر یک از مسئولان که از نمایشگاه بازدید کنند برای کلیت نشر کشور و فرهنگ خوب است و به این معنی است که آن‌ها به حوزه فرهنگ اهمیت می‌دهند. البته باید گرفتاری افراد و شخصیت‌ها را نیز در نظر گرفت.
نمی‌توانم بگویم حضور مقامات و مسئولان نسبت به سال گذشته چطور بود اما مقام معظم رهبری، فرماندهان سپاه، رئیس قوه قضائیه، معاون اول رئیس‌جمهور و معاون اقتصادی رئیس‌جمهور و برخی از وزرا به نمایشگاه آمدند و به نظرم این موضوع ربطی به حذف کمیته تشریفات ندارد. من این کمیته را حذف کردم و امسال به این یقین رسیدم که بسیار زائد بود. حتی امسال ما محیطی عاری از خودرو تعریف کردیم و گفتیم که لزومی ندارد تا پاویون حتما با ماشین بیایم و من خودم این موضوع را رعایت کردم، رئیس نمایشگاه هم همین کار را کرده و این‌ها نکات ریزی است که تلاش کردیم رعایت کنیم و فاصله بین مردم و مسئولین کمتر شود.
 
امسال برخلاف دوره‌های دیگر نمایشگاه کتاب تهران اختتامیه نداشت، دلیل عدم برگزاری اختتامیه چه بود؟
ما در طول سال فعالیت‌های مختلفی که در اختتامیه نمایشگاه انجام می‌شود را دنبال می‌کنیم. ما در طول سال جایزه کتاب سال و جلال آل احمد و .. داریم، در نمایشگاه‌های استانی از ناشران و کتابفروش برتر و پیشکسوتان نشر تجلیل می‌کنیم. اختتامیه شاید از نظر پرستیژ برای نمایشگاه خوب است اما برای تیم برگزارکنندگان این موضوع برای ما اصالت نداشت چون این اقدامات در طول سال پیگیری می‌شود.
 
خوشبختانه بخش عمده ناشران به جز ناشران دانشگاهی امسال در فضای مسقف جانمایی شدند، آیا برای دوره بعد یا دور‌ه‌های آتی بحث برگزاری نمایشگاه کتاب تهران در شهر آفتاب همچنان مطرح است؟ زیرا بحث نوسازی و تجهیز آن هنوز ناتمام باقی مانده است.
نظام جمهوری اسلامی برای رفع مشکلات نمایشگاهی کشور و تهران فضایی را با عنوان شهر آفتاب اختصاص داد، اینکه این جایابی درست یا غلط بود نه کار من است و نه بلد هستم که درباره آن اظهارنظر کنم. وزارت ارشاد با شهر آفتاب قرارداد پنج ساله رایگان بسته است، از سوی دیگر نمایشگاه کتاب تهران ناشران و مخاطبانی دارد که 75 درصد آن‌ها با برگزاری نمایشگاه در شهر آفتاب مخالف بودند. من می‌گویم نظام هزینه و سرمایه‌گذاری کرده است اما بستر آن را هم باید فراهم کنیم؛ نمی‌توانیم هم مردم را به شهر آفتاب ببریم و نمایشگاه همچنان زیر چادر برگزار شود.
 
البته تصمیم‌گیری نهایی به عهده شورای سیاستگذاری نمایشگاه است که شرایط کشور را می‌سنجد و نظر خود را اعلام می‌کند. در شهر آفتاب زیرساخت‌ها آماده نیست، رمپ ورودی و خروجی آماده نیست و مترو در یک خط جوابگوی مراجعه‌کنندگان نیست. این در حالی است که سال آینده همه بخش‌های نمایشگاه در فضای مسقف مصلای امام خمینی (ره) جانمایی می‌شوند، البته اگر امسال پله برقی هم در مصلا هم راه‌اندازی می‌شد، می‌توانستیم بخش دانشگاهی را در فضای مسقف جانمایی کنیم. اگر تردد در شهر آفتاب تسهیل شود و همه بخش‌ها بتوانند در فضای مسقف جانمایی شود از آنجایی که نظام سرمایه‌گذاری کرده است به آنجا می‌رویم ولی در شرایط کنونی این موضوع قابل اجرا نیست.