مهدی تجلیل؛ نویسنده و پژوهشگر علوم قرآن و حدیث، همزمان با ماه مبارک رمضان، در قالب یادداشتی به موضوع وظایف و ویژگیهای مدیران از دیدگاه امیرالمومنین (ع) در نهجالبلاغه پرداخت.
مدیریت یک جامعه بدون شیوهنامه صحیح و متناسب با نیازها و منطبق با واقعیتها و نیازهای آن جامعه امکانپذیر نمیباشد.
آنچه در این نوشتار به آن میپردازیم، چند صفت پسندیده مدیران مسلمان و متعهد از منظر شریف کتاب شریف «نهجالبلاغه» امیرمومنان حضرت علی (ع ) است که به شرح زیر تبیین میشود:
1- خدامحوری و تقوی
حضرت علی (ع) در نامه معروف خود به مالک اشتر در اینباره میفرمایند:
«او را به ترس از خدا فرمان میدهد و اینکه اطاعت خدا را بر دیگر کارها مقدم دارد و آنچه در کتاب خدا آمده از واجبات و سنتها را پیروی کند... .( نامه 53، ص 402 )»
2- مردمداری
وقتی حکومت و نظام مردمی بوده و مدیریت آن برای مردم کار کنند، چنین نظامی مدیرت پایدار خواهد داشت. آن حضرت خطاب به استاندار بصره میفرمایند:
«با مردم هنگام دیدار و در مجالس رسمی و در مقام داوری گشادهرو باش و از خشم بپرهیز و بدان آنچه تو را به خدا نزدیک، از آتش دوزخ بهدور میسازد.... . (نامه 76 ص 439)»
3- تواضع و فروتنی
دیگر از ابزارهای مدیریت اسلامی، رعایت فروتنی با مردم است که از مبانی اعتقادی نشأت میگیرد. مولای متقیان در گفتاری فرمودهاند:
«در رفتار با مردم نرمی و درشتی را بههم آمیز، رفتاری توأم با نرمش و شدت داشته باش، اعتدال و میانهروی در نزدیک کردن و یا دور نمودن رعایت کن. (نامه 19 ص 357)»
تواضع و حلم، مهمترین رکن مدیریت محسوب میشود.
4- رعایت تساوی و عدالت رفتاری
آدمی نباید رفتار فردی را بر فرد دیگر ترجیح دهد. مدیر جامعه ، سرپرست خانواده و مدیران بخشهای گوناگون جامعه باید با یکدیگر مهربان باشند. حضرت علی (ع) در اینباره و در نامه به استاندار مصر میفرمایند:
«... در نگاهت به مردم به تساوی رفتار کن تا بزرگان در ستمکاری تو طمع نکنند و ناتوانها در عدالت تو مأیوس نگردند. (نامه 27 ص 362 )»
5- انتخاب امانتداران
آن حضرت در خطاب به مالک اشتر میفرمایند:
«در امور کارمندان خود بیاندیش و پس از آزمایش به کارشان بگمار و با میل شخصی و بدون مشورت با دیگران آنان را به کارهای مختلف وادار مکن. آنان را از میان مردمی با تجربه و با حیا از خاندانی پاکیزه و با تقوی که در مسلمانی سابقه درخشانی دارند، انتخاب کن، زیرا اخلاق آنان گرامیتر و آبرویشان محفوظتر و طمعورزیشان کمتر و آیندهنگری آنان بیشتر است. ( نامه 53، ص 411)»
منابع
دشتی، محمد، نهجالبلاغه ، طلوع مهر، 1385
دشتی، محمد، امام علی ع و مدیریت، موسسه فرهنگی تحقیقاتی امیرالمومنین (ع)، 1385
دامغانی محمود، مدیریت و سازمان از دیدگاه نهج البلاغه، دفتر آموزش و پژوهش استان داری تهران، 1388
نظر شما