خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)،‌ مصلحت، عنوانی آشنا و پرکاربرد در فقه و اصول است. مفهوم خیر، صلاح و منفعت که از واژه مصلحت فهمیده‏ می‏‌شود می‏‌تواند همه خواسته‌‏ها و آرزوهای انسان را پوشش دهد؛ هر چند در مصادیق آن اختلاف و اشتباه فراوان ‏است. ادیان توحیدی به ‏طور عام و دین اسلام به ‏طور خاص مدّعی خیر و صلاح بشر هستند که از طریق آن، سعادت و رستگاری انسان رقم می‌‏خورد(قولوا لااله ‏الااللَّه تفلحوا).
 
صلاح، خیر و سعادت وقتی به‏دست می‌‏آید که دستورها و خواسته‌‏های اسلام جامه عمل بپوشد «مَنْ عَمِلَ صَالِحا ًمِن ذَکَرٍ أَوْ أُنثَی‏ وَهُوَ مُؤْمِنٌ فَلَنُحْیِیَنَّهُ حَیَاةً طَیِّبَةً نحل (16)» بنابراین، مصلحت و عمل، ارتباط نزدیک و مستقیم می‏‌یابند. در مجموعه آموزه‌‏ها و معارف اسلامی، شاخه‌‏ای که با عمل و رفتار بیش از سایر شاخه‏‌ها مرتبط می‌‏شود، فقه است تا آن‏جا که موضوع اصلی فقه را از جنس افعال شمرده‏‌اند؛ از این رو مصلحت و فقه هم ارتباط روشن و منطقی می‌‏یابند. حلقه اتّصال فقه و مصلحت، همان عمل و رفتار است؛ به این گونه که فقه، اعمال و رفتار را ساماندهی می‌‏کند تا انسان از رهگذر آن به خیر و صلاح دست یابد.
 
درباره رابطه فقه و مصلحت که اصل آن فی ‏الجمله چنان‏که گفته شد، قابل انکار نیست، پرسش‌‏های فراوانی قابل ‏طرح است. در این خصوص مقالات متعددی تا کنون نگارش شده‌اند و آثار متعددی به چاپ رسیده‌ است. اما یک پژوهشگر عضو پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی معتقد است هنوز خلاءهایی در این بخش وجود دارد.
 
حسن حکیم‌باشی در این‌باره در گفت‌گو با خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) با اشاره به اینکه کتابی با عنوان «مصلحت در فقه» در دست نگارش دارد افزود: مصلحت در فقه یکی از منابع استنباط است که مورد توجه اهل سنت است،‌ اما درشیعه به عنوان عنصر پذیرفته شده‌ای نیست. اما در منابع تشریع احکام این موضوع وجود دارد.
 
وی افزود: امام خمینی(ره) هم بعد از تأسیس نظام جمهوری اسلامی ایران یکی از بنیادهایی که تشکیل داد «مجمع تشخیص مصلحت نظام» بود، این مجمع برای پاسخگویی به نیاز فقهی حکومت است. امام خمینی (ره) عنصر مصلحت را در دایره تشریع احکام دخالت دادند.
 
حکیم‌باشی با بیان اینکه فقه و مصلحت و دخالت عنصر مصلحت مدت دو تا سه دهه است که مورد توجه قرار گرفته‌اند،‌ گفت: متناسب با علاقه‌ام در این حوزه تحقیق انجام دادم و جنبه‌هایی که در این زمینه نیاز به توضیح داشت را وارد کرده‌ام.
 
این پژوهشگر حوزوی در بخش دیگری به کتاب دیگر خود با عنوان «پارادایم‌شناسی قاعده لاضرر» (حدیث لاضرر) اشاره کرد و به طرح این موضوع پرداخت که پنج تا شش کتاب دیگر را هم مشغول نگارش است که هنوز به سرانجام نرسیده است.
 
همچنین این پژوهشگر حوزوی در سازمان تبلیغات اسلامی دفتر مشهد که از او پیش‌تر کتاب ترجمه‌ شده‌ مشترکی با عنوان «نقد شبهات پیرامون قرآن» منتشر شده بود،‌ گفت: هم‌اکنون مشغول نگارش شرح حال مفصلی از شیخ حر عاملی هستم. در این کتاب به سیره،‌ شرح زندگی (بیوگرافی)،‌ آثار وی و آرای فقهی،‌ کلامی و قرآنی‌اش خواهم پرداخت.
 
وی افزود: افرادی که در مورد بیوگرافی بزرگان می‌نویسند از منابع مختلفی بهره‌ می‌‌گیرند که شامل منابع رجالی،‌ تراجم،‌ فهرست‌ها،‌ موضوع‌های تاریخی و فقهی و... می‌شود.
 
حکیم‌باشی گفت: امید دارم که مراحل نگارش این کتاب طی یک‌‌سال دیگر تمام شود و بعد از آن وارد مراحل چاپ شود که طی شدن این فرایند، یک‌سال و نیم طول می‌کشد.