به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)،‌ همزمان با ایام دهه کرامت، بیست و پنجمین جشنواره ملی شعر رضوی در کرمان به کار خود پایان داد.

مدیرعامل بنیاد شعر و ادبیات داستانی با حضور در این مراسم، درباره پیشینه، سیر تحول و وضعیت کنونی شعر شیعی و آیینی برای حاضران سخن گفت.

متن سخنرانی مهدی قزلی به شرح زیر است:
 
یک
در سخن گفتن از شعر شیعی به عنصر تعهد و موضع برمی‌خوریم. پیشینه پرافتخار شعر شیعی نشان دهنده این عنصر است. در دوران‌ خفقان بار اموی و عباسی، شاعران مکتبی و پروردگان دامن اسلام و پیروان صدیق حق، با شمشیر شعر به میدان می‌آمدند و به تایید حق و عدل و بیان فضایل امامان می‌پرداختند.

دو
شاعران شیعه، سنگرداران متعهد و پرشور و مبارزان نستوه این میدان بودند و جهاد فرهنگی آنان مورد حمایت و توجه و تقدیر و تایید امامان معصوم (علیه‌السّلام) بود و از زبان پیامبر و ائمه. مشمول دعای خیر و تایید روح القدس می‌شوند. تنها کافی است به این یک حدیث اشاره شود که امام صادق (ع) فرمود: «من قال فینابیت شعر بنی الله له بیتاً فی الجنه/ هر کس درباره ما خاندان یک بیت شعر بگوید، خداوند در بهشت، به پاداش آن، خانه‌ای برای او بنا می‌کند.»
و این باعث خرسندی است که امروز در خدمت کلیدداران خانه‌های شهری بهشتی هستم

سه
شعر شیعی هم مدیحه دارد، هم مرثیه و حماسه. ولی بارزترین شاخصه شعر شیعی پرداختن به مساله امامت اهل بیت و هدایت‌گری خاندان عصمت و احیای یاد و نام و فضایل آنان و بازگو کردن مظلومیت‌های خاندان رسالت و افشای جنایات ظالمان نسبت به دودمان پاک حضرت رسول (ص) است.
از این رو در آیینه شعر شیعی و در رواق ادبیات ولایی و آیینی، تصویری از پاکی‌ها و فضیلت‌ها و مبارزات حق‌طلبانه و مظلومیت عترت و جلوه‌های حماسه عاشورا و فرهنگ غدیر دیده می‌شود.

چهار
اگر به کتاب جاودانه «الغدیر» نظر افکنیم، می‌بینیم که زنده یاد «علامه امینی» مباحث این کتاب جهانی را بر مبنای غدیریه‌های شاعران عرب و فضایل حضرت امیر از صدر اسلام تا زمان مؤلف سامان داده است و، قرن به قرن، شاعران غدیر را معرفی و به نقل و مستند‌سازی اشعارشان پرداخته است. رسول اکرم و امامان شیعه نیز مدافع و مروج این گونه مدایح بوده‌اند و شعر شاعران هم در این عرصه ارزش و اعتبار و مانایی یافته است؛ چرا که آنان به ستایش خورشید پرداخته‌اند و «مادح خورشید، مداح خود است.»

پنج
استفاده از مدح و مرثیه به یاد امامان و اهل بیت در دوره‌های پس از امویان و عباسیان در تاریخ شیعه ادامه داشت و از این عنصر، در گسترش فضایل آنان استفاده می‌شد و جان‌ها با فروغ حیات خاندان رسالت، گرم و روشن می‌گشت. این تعهد، هنوز هم، تا همواره، ملاک ارزش در «شعر شیعی» است و نباید از آن غفلت شود. این گونه است که جریان شعر شیعی تداوم می‌یابد، و هر چه بالنده‌تر و پاینده‌تر. سیراب کننده جان‌ها، ذهن‌ها و زندگی‌ها می‌شود.

شش
تاریخ تولد شعر دینی و آیینی در ادب پارسی به سده چهارم هجری برمی‌گردد اما در عصر صفویان است که با رسمیت یافتن مذهب تشیع، شعرآیینی- به ویژه شعر رضوی – قد می‌کشد و به بلوغ و بالندگی می‌رسد.

هفت
از خیل شاعران متقدمی که زبان به مدح و منقبت شمس خراسان گشوده‌اند، نام شاعرانی چون: سنایی غزنوی، خاقانی، ابن یمین، ابن حسام، جامی، بابا فغان شیرازی، طالب آملی و وصال شیرازی از برجستگی بیشتری برخوردار است اما «سنایی» که یکی از قله‌های شعر و ادب پارسی در قرن ششم است، در عرصه شعر رضوی نسبت به دیگر شاعر ان حق تقدم دارد. به نظر می‌رسد که پیش از او کسی گام در این وادی ننهاده و اگر هم شاعری در باره فضایل امام رضا شعری سروده در کتابی ثبت نشده است.

هشت
«خاقانی» نیز که نامی بلند در شعر و ادب پارسی دارد، از دیگر شاعرانی ست که در منقبت امام رضا(ع) دو قصیده سروده است. وی در یکی از این قصیده‌‌ها اشتیاق خود برای زیارت امام هشتم را اینچنین به تصویر کشیده است:
 
چه سبب سوی خراسان شدنم نگذارند/عندلیبم، به گلستان شدنم نگذارند
روضه پاک رضا دیدن اگر طغیان است/شاید ار بر ره طغیان شدنم نگذارند…

نه
از دوره صفویه شعر مذهبی به طور اعم و شعر رضوی به طور اخص اوج می‌گیرد تا روزگار ما از نسل شاعران نیمایی نیز شاعران نام‌آوری چون اخوان ثالث با ارادت و معرفت تمام زبان به ستایش هشتمین خورشید پر فروغ آسمان رسالت پرداخته‌اند. اخوان در شعری نیمایی سیمای پر فروغ خورشید بام خراسان را با نگاهی ارجمند به تصویر کشیده است:
 
ای علی موسی الرّضا، ای پاک مردِ یثربی در توس خوابیده
من تو رابیدار می‎دانم
زنده‎تر، روشن‎تر از خورشید عالم‌تاب
از فروغ و فرّ شور و زندگی سرشار می‎دانم.
گرچه پندارند دیری هست، همچون قطره‎ها در خاک
رفته‎ ای در ژرفنای خواب
لیکن ای پاکیزه باران بهشت، ای روح عرش، ای روشنای آب
من تو را بیدار ابری پاک و رحمت‎بار می‎دانم…

ده
کارنامه شعر رضوی بعد از انقلاب نیز کارنامه قابل تامل و پرباری‌ست. در این میان شاعرانی چون طاهره صفارزاده، موسوی گرمارودی، و قیصر امین‌پورکسوت پیشتازی و پیشکسوتی دارند و در زمره شاعرانی هستند که در حوزه شعر رضوی دست به خلق و آفرینش آثاری فاخر و ماندگار زده‌اند.

یازده
با تاکید بر این نکته که در حوزه شعر رضوی بعد از انقلاب، زایش‌ها و رویش‌های خوبی داشته‌ایم، و آثار فاخر و ارجمند در این حوزه قابل تامل است،  اشاره به نکته نیز ضروری است. با وجود گام‌های نسبتا بلندی که در این عرصه برداشته‌ایم، هنوز تا رسیدن به قله و رسیدن به وضعیت مطلوب راه زیادی داریم.

در آسیب‌شناسی شعر رضوی می‌توان گفت:
بی توجهی به «سیرت» و «درونه» دین – موضع – و پرداختن افراطی به «صورت» و ظاهر دین – موضوع – است. پرداختن به «تجلیل» که افراط در آن همیشه به «تحریف» می انجامد و فاصله گرفتن از «تحلیل»، «تبیین» و «تعریف» که نیاز هنوز و همیشه ماست. به «صورت» پرداختن یعنی خلاصه کردن شعر رضوی در نمادها و تصویرهایی همچون: صحن و بارگاه و گنبد و گلدسته و کبوتر و پنجره فولاد ، و بازتعریف و بازسازی داستان هایی چون «ضامن آهو» و … به راستی تا کی باید در این منزل متوقف بمانیم؟! این دور و تسلسل تصویری ما را به جایی نمی‌رساند. برای برآمدن و اوج گرفتن «شعر رضوی» باید از پیله عادت بیرون بزنیم و «طرحی نو» در اندازیم. امروز باید امام رضا را از نو بشناسیم و سیمای روشن آن «اسوه حسنه» را که مصداق «انسان کامل» است از زوایای دیگری به تماشا بنشینیم.

 بخشی از شعر آیینی روزگار ما به «فقر اندیشه» مبتلاست و لهجه‌ای صرفا احساسی و توصیفی دارد. ما در این حوزه از پرداختن به سیره عملی خاندان رسالت و حقیقت زلال دین – به ویژه توحید – غافل مانده‌ایم . برای پرهیز از فرو افتادن در دامچاله‌های «صورت زدگی» شایسته است برای ترسیم سیمای اصیل و واقعی امام به منابع مستند و موثق مراجعه کنیم. مطالعه روایات و احادیث رضوی – بخصوص تامل در خطبه های آن امام همام – و همچنین واکاوی سنت و سیره رضوی برای نیل به این مقصود بهترین راهکار است که می تواند ما را به سرمنزل مقصود – شناخت عالم آل محمد – برساند.

با کنکاش در زندگی اهل بیت (علیهم‌السلام) می‌توان سبک زندگی آن بزرگواران را در همه ابعاد زندگی از جمله سلوک فردی، اجتماعی، سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، تربیتی و … به‌عنوان اسوه و الگو در اختیار جامعه قرار داد و این امر رسالت اصلی شاعران آئینی روز و روزگار ماست.»

گفتنی است، در پایان این مراسم از شاعران پیشکسوت محمدعلی بهمنی، عبدالجبار کاکایی و احمد اسدالهی تجلیل بعمل آمد.