داریوش مطلبی، معاون پژوهشی پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات و دانشیار دانشگاه آزاد اسلامی در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران‌(ایبنا) درباره نقش نظام آموزش عالی در ارتقاء وضعیت صنعت و مدیریت نشر بیان کرد: مقوله «مدیریت نشر» به‌عنوان یک مبحث بین رشته‌ای تعریف می‌شود؛ به‌عبارت دیگر با مطالعه و خواندن، مدیر نشر تربیت نمی‌شود و به‌نظر می‌رسد در این جریان، دانشگاه به شکل ارگانیک و سازمان‌یافته‌ای کمکی به صنعت نشر نکرده است.  

صنعت نشر از فقر نظری رنج می‌برد   
وی با اشاره به سابقه ریاست مرکز علمی کاربردی فرهنگ و هنر شماره 5 افزود: دانشگاه علمی کاربردی فرهنگ و هنر شماره 5  بیشترین دانش‌آموخته حوزه چاپ و نشر را تربیت کرده، البته بیشتر این افراد در حوزه چاپ و نشر اشتغال ندارند و جذب بازار‌‌های غیر از چاپ و نشر شدند؛ بنابراین درصد بسیار اندکی از مدیران فعلی صنعت نشر دانش‌آموخته این رشته‌ و این مرکز و یا مرکز دیگری هستند.   
 
مطلبی با اشاره به منابع درسی رشته مدیریت نشر ادامه داد: معدود منابع درسی دانشگاه علمی ـ کاربردی فرهنگ و هنر شماره 5 عموما قدیمی هستند. می‌توان گفت به‌غیر از آثار ارزشمند استاد آذر‌نگ منابع دیگری در این حوزه تولید نشده است.  
 
معاون پژوهشی پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات بیان کرد: هرچند صنعت نشر تولید‌کننده محتوا برای رشته‌های مختلف است اما خود از فقر نظری بسیار زیادی رنج می‌برد، برخلاف کشور‌های اروپایی و حتی مالزی که دانشجویان این رشته تا مقطع کارشناسی‌ارشد و دکتری فرصت ادامه تحصیل دارند، در ایران، تنها فرصت تحصیل در مقطع کارشناسی هم با تعطیلی مرکز علمی و کاربردی فرهنگ و هنر 5، از دست رفت.     
         
وی گفت: «مدیریت نشر» به‌ویژه در دانشگاه‌های دولتی به‌عنوان رشته مستقل تدریس نمی‌شود؛ علاوه براین دانشگاه علمی ـ کاربردی نیز هیات‌های علمی تمام‌وفت ندارد، درصد زیادی از آن‌ها نیز تحصیلات دانشگاهی بالایی ندارند به‌عبارت دیگر بیشتر، افراد خبره صنعت نشر هستند که عموما از دانش نظری بالایی نیز برخوردار نیستند.
 
دانشگاه در هدایت صنعت نشر عملکرد موفقی نداشته است
دانشیار دانشگاه آزاد اسلامی با اشاره به برخی تلاش‌ها در ایجاد رشته مدیریت نشر بیان کرد: ایجاد رشته مدیریت نشر در دانشگاه «رضوی» حرکت قابل‌‌توجهی بود که به تولید تعدادی پایان‌نامه نیز منجر شد اما متاسفانه خیلی ادامه‌دار نبود. تدوین سرفصل‌های مقطع کارشناسی‌ارشد رشته «مدیریت نشر» با همکاری اتحادیه ناشران و کتاب‌فروشان و پذیرش دانشجو از سوی دانشکده کتابداری دانشگاه تهران از دیگر حرکت‌ها در این زمینه بود که به ثمر ننشست؛ بنابراین در مجموع دانشگاه در تربیت و هدایت صنعت نشر عملکرد موفقی نداشته است.
 
مطلبی با تاکید بر اینکه مدیریت نشر را باید یک مبحث بین‌ رشته‌ای دانست گفت: صرف دانستن مهارت‌های اصلی، مدیر نشر به موفقیت نمی‌ر‌سد، به‌عبارت دیگر مدیر نشر علاوه بر دانستن مباحث فنی، باید به اصول مدیریتی مسلط و به مثابه یک جامعه‌شناس، اقتصاددادن، عالم حوزه سیاست و روان‌شناس با تحولات اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی آشنا باشد.

این دانشیار دانشگاه آزاد اسلامی بیان کرد: تا زمانی که رشته مدیریت نشر به شکل ارگانیک و سازمان‌یافته شکل نگیرد، نمی‌توان انتظار داشت از بین افراد بی‌علاقه که به‌عنوان مثال در دانشگاه علمی کاربردی ثبت‌نام می‌کنند، خروجی‌‌های تاثیر‌گذاری دیده شود.  
 
وی افزود: مدیریت نشر باید به‌عنوان یک رشته اساسی تعریف شود و علاقه‌مندان از طریق آزمون سراسری پذیرفته شوند.
 
معاون پژوهشی پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات با اشاره به اهمیت پیوند صنعت و دانشگاه در اثر‌گذاری رشته مدیریت نشر گفت: اصرار در ایجاد رشته «مدیریت نشر» از بدنه دانشگاه، به احتمال زیاد در بلند‌مدت کمکی به بهبود وضعیت چاپ و نشر کشورمان نخواهد داشت مگر اینکه این نیاز از بدنه نشر به دانشگاه اعلام شود.

وی ادامه داد: عموما در دنیا رشته‌های کاربردی بنا به نیاز صنعت، ایجاد می‌شوند، به‌عنوان مثال، شاهدیم بسیاری از کشور‌ها با توجه به نیاز، دوره‌های پودمانی کوتاه و یا بلند‌مدت برگزار می‌کنند و به مرور به رشته‌ای دانشگاهی تبدیل می‌شوند و زمانی می‌توان این‌گونه تلاش‌ها را از صنعت نشر ایران انتظار داشت که پویا و درآمد‌زا باشد.
 
 صنعت نشر پویا، فراگیری دانش را اولویت می‌داند
مطلبی ادامه داد: صنعتی پویا و درآمد‌زا است که فراگیری دانش‌های نوین را به‌عنوان یک نیاز، ضروری می‌داند؛ بنابراین وقتی صنعت نشر ما پویا نیست و گردش مالی پایینی دارد، آموزش از درجه اهمیت چندانی برخوردار نیست.
 
معاون پژوهشی پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات بیان کرد: تا زمانی که صنعت نشرما نیاز به دانستن را احساس نکند، صرف ایجاد دوره‌‌‌های اموزشی از‌جمله در دانشگاه‌های علمی و کاربری و حتی دانشگاه‌‌‌های دولتی و آزاد تاثیری نخواهد داشت. علاوه‌ بر این دانشگاه علمی کاربردی شماره 5 به دلیل نبود بازار تعطیل شد.     

وی با اشاره به دیگر تجربه خود در دوران ریاست مرکز علمی کاربردی فرهنگ و هنر شماره 5 بیان کرد: تلاش داشتیم دانشکده چاپ و مرکز علمی کاربردی شماره 5 را به اتحادیه چاپ واگذار کنیم اما هیچ‌گاه اتحادیه چاپ و یا اتحادیه ناشران از این مساله استقبال نکردند و به جریان تربیت دانشجو وارد نشدند. بدنه صنعت چاپ و نشر به‌عنوان یک صنعت پُر‌درآمد، هیچ‌گاه برای آموختن آموزش‌های نظامند و دانشگاهی احساس نیاز نکرده است؛ بنابراین با نبود این احساس، صرف ایجاد رشته دانشگاهی کمکی نخواهد کرد.

مطلبی درباره آینده صنعت نشر با توجه به راه پیموده شده دانشگاه در تربیت مدیر نشر گفت: نا امید نیستیم، بدنه صنعت نشر باید به احساس نیاز برسد و دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌هایی مانند پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات را برای انجام پژوهش‌های کاربردی و مساله‌محور با هدف تولید دانش برای رشته مدیریت نشر، همراهی کند. ایجاد رشته مدیریت نشر قبل از تولید دانش آن چندان کمکی نخواهد کرد.  
 
وی ادامه داد: صنعت نشر ایران از نظر سخت‌افزاری بسیار رشد کرده اما از بُعد نرم‌افزاری یعنی بُعد فرهنگی و دانشی عقب هستیم. هنوز در مباحث نشر پیگیر موضوعاتی هستیم که شاید 50 سال قبل در غرب تجربه  شده و از آن‌ها عبور کرده‌اند.

معاون پژوهشی پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات گفت: به‌عنوان مثال در‌حالی‌که همچنان در ایران درباره کاربر‌د‌ها و فواید نشر الکترونیکی بحث می‌شود به گفته صاحب‌نظرانی مانند استفان پیج و تیم برنرزلی صنعت نشر غرب از نشر الکترونیکی عبور کرده  و وارد نشر وبی و  نشرهمراه شده‌ است. نشر وبی به این معنا است که نویسنده بدون نیاز به ناشر و دیگر حلقه‌های نشر می‌تواند اثر خود را منتشر کند، همچنین در نشر همراه، بسیاری از مکانیز‌های صنعت نشر از تولید تا عرضه محتوا، متحول می‌شود.
 
 ناشر سنتی در مدیریت بحران‌ها ناتوان است
مطلبی  افزود: آفت حرفه‌ای نبودن صنعت نشر، سبب شده تا مدام در حال درجا زدن باشیم و با هر تحولی از‌جمله نوسان قیمت کاغذ دچار مشکل شویم؛ چراکه فعالان این عرصه با سازوکار‌های این صنعت به معنای واقعی آشنا نیستند و در مدیریت بحران‌ها، ناتوان هستند.  
 
وی با تاکید بر نقش بدنه نشر در حل مسائل این حوزه گفت: بخشی از مشکلات حوزه نشر با تدوین قوانین و مقرارت و تامین زیرساخت‌ها، باید از سوی دولت بر‌طرف شود و بخش دیگر باید از سوی بدنه نشر حل و فصل شود. مشکلات صنعت نشر را می‌توان به دو دسته برون و درون صنفی تقسیم کرد. مشکلات برون صنفی شامل فرهنگی، سیاسی، اقتصادی  و اجتماعی دسته دوم به مسائل درون صنفی مربوط می‌شود درون صنعت نشر تا زمانی که به بلوغ نرسد تلاش‌های دولت چندان ثمر بخش نخواهد بود.
 
رئیس پیشین مرکز علمی کاربردی فرهنگ و هنر شماره 5 بیان کرد: یکی از راهکار‌های اساسی برای تحول درون صنف، آموزش‌های مبتنی بر نیاز و واقعیت‌های صنعت نشر است، بنابراین باید ابتدا آموزش‌های کاربردی و عملیاتی ارائه و بعد به طرح پژوهش‌های بنیادی اقدام شود.