به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)؛ نشست هم‌اندیشی مربیان و مدرسان جام باشگاه‌های کتاب‌خوانی کودک و نوجوان، شنبه 30 شهریورماه در سرای اهل قلم برگزار شد. در این نشست ابراهیم حیدری، مدیر کل دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، علی‌اصغر سیدآبادی، مشاور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و نویسنده کودک و نوجوان، فرمهر منجزی، دبیر اجرایی و تعدادی از مربیان و مدرسان جام باشگاه‌های کتاب‌خوانی حضور داشتند و گزارش عملکرد خود را ارائه دادند.
 
ابراهیم حیدری، در ابتدای این نشست با اشاره به اینکه برگزاری باشگاه‌های کتابخوانی کاری اداری نیست، گفت: بعد از چهار دوره، برای بازنگری و هم‌اندیشی دور یک میز نشستیم تا بتوانیم نقاط قوت را پررنگ‌تر و نقاط ضعف را از بین ببریم. دراین جلسه می‌خواهیم نقد و بررسی عملکرد خودمان را داشته باشیم تا بتوانیم مشکلات را به‌صورت شفاف بررسی کنیم.

او ادامه داد: برای حل مساله دشواری دسترسی به کتاب‌ در استان‌ها، جلساتی با چند توزیع‌کننده داشتیم که قرار شد با 300 کتابفروشی در شهرستان‌ها همکاری کنند. من نگران کارگاه تسهیلگران هستم که فرایند آن به کندی پیش می‌رود. باید این کارگاه‌ها برگزار و ثبت‌نام و فعالیت باشگاه‌ها شروع شود. تسهیل‌گران، تسهیل‌گرانه رفتار کنند
علی‌اصغر سیدآبادی، مشاور وزیر و نویسنده کودک و نوجوان گفت: نفس برگزاری این جلسات مهم است تا دوستان بتوانند بدون پرده‌پوشی از مشکلات خود صحبت کنند.
 
او ادامه داد: مشکلات مالی یکی از واقعیت‌های این دوره است؛ تا جایی که یک اداره ممکن است نتواند قبض آب خود را بپردازد؛ زیرا بعد از پرداخت حقوق کارمندانش چیزی برایش باقی نمی‌ماند. به همین دلیل برگزاری چنین کارگاه‌هایی از قبل دشوارتر شده است.
 
سیدآبادی با اشاره به اهمیت مدیری که به هر محل فرستاده می‌شود و نوع ارتباطی که او با مردم محلی برقرار می‌کند، ادامه داد: تفاوت رفتاری میان استان‌ها خیلی زیاد است. گاهی می‌بینیم استانی برخوردار به‌دلیل فقدان افراد فعال، نمی‌تواند در باشگاه‌های کتابخوانی فعال باشد.

او نحوه عملکرد مربی‌ها را به دو دسته تقسیم کرد و ادامه داد: یکی این نگاه است که دولت افرادی را به مناطقی می‌فرستد و آن‌ها می‌توانند رفتاری اداری داشته باشند، اما اگر تسهیلگرانه رفتار کنند، همه موارد ساده‌تر و مفیدتر خواهد بود.
 
سیدآبادی درباره هزینه‌های مادی برگزاری یک دوره باشگاه کتابخوانی توضیح داد: متوسط هزینه رفت و آمد هر فرد به مناطق حدود دو میلیون تومان است؛ یعنی اگر برای هر کارگاه دو مربی فرستاده شود، هر کارگاه نهایتا پنج میلیون تومان هزینه در بر خواهد داشت. به همین دلیل باید در نوع آموزشی که داده می‌شود، باید بیشتر دقت شود. آموزش تسهیلگران نباید تکراری باشد و باید همواره تسهیلگرانِ خود را به‌روز کنیم.
 
او افزود: اقلیم‌های متفاوت شرایط متفاوتی دارد و ایجاب می‌کند با هر کدام رفتاری خاص داشته باشیم. دانش و امکانات در برخورد مناسب از اهمیت بالایی برخوردار است.  
در 33 استان کارگاه برگزار شد
در این نشست، فرمهر منجزی، دبیر اجرایی باشگاه‌های کتاب‌خوانی گزارشی از فعالیت‌هایی که در چهارمین دوره باشگاه‌های کتاب‌خوانی انجام شده است، ارائه داد و گفت: از اواخر اردیبهشت‌ماه شورای برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری شروع به فعالیت کرد و کارگاه‌ها برگزار شد. در 33 مرکز استان، سه شهر و سه منطقه در تهران کارگاه‌ها را برگزار کردیم که روند برگزاری کارگاه در استان‌ها به دلیل فصل تابستان کند بود.

او ادامه داد: کارگاه‌های خوزستان در 15 شهر برگزار شد؛ همچنین در قشم، کردستان، همدان و برخی از استان‌ها کارگاه‌هایی برگزار شد که دوستان گزارش‌هایشان را ارئه خواهند کرد.
 
منجزی با اشاره به اینکه در این دوره نزدیک 2000 نفر مربی در استان‌ها و شهرستان‌ها آموزش دیدند، افزود: 36 مدرس از تهران این کارگاه‌ها را برگزار کردند. بیشترین تعداد مربی را در خوزستان داشتیم که نزدیک به 100 نفر شرکت کرده داشت و کمترین در منظقه آزاد اروند و شهر دماوند با 12 شرکت کننده بود. تا الان هم تعداد باشگاه‌های جدید ثبت شده به 370 باشگاه رسیده است. 15 هزار و 107باشگاه قدیمی هم به فعالیت خود ادامه می‌دهند و هیچ کدام اعلام تعطیلی باشگاه نکرده‌ا‌ند.

تعداد بالای شرکت‌کنندگان کار تسهیل‌گران را دشوار کرد
مریم محمدخانی  که در خوزستان، البرز و تهران کارگاه‌هایی برگزار کرده است، درباره تجربه این دوره خود گفت: در خوزستان جمعیت زیادی برای آموزش حضور داشتند و جمعیت بالا، تسهیل‌گری را دشوار کرده بود. نکته مثبت این بود که افراد فعال بودند. در کرج گروه‌هایی از نهادکتابخانه‌ها و کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان تشکیل شد، اما فعالیت چندانی در تشکیل گروه‌های کتاب‌خوانی در آن‌ها ندیدم. در تهران هم کارگاهی برای افرادی که از قبل کارگاه کتاب‌خوانی برگزار کرده بودند تشکیل شد.

فعال نبودن مهدکودک‌ها در باشگاه کتاب‌خوانی
محسن حاجی‌زین‌العابدینی، دبیر اجرایی ششمین جشنواره تقدیر از مروجان کتاب‌خوانی، مربی دیگری بود که در کهگیلویه و بویراحمد، ارومیه و بهارستان فعالیت کرده است. او گفت: در ارومیه باشگاه خاص گویندگان جوان و کتاب صوتی برای افراد کم‌توان تشکیل شد. در بهارستان افراد شرکت‌کننده در باشگاه پیگیر هستند و  چند کتابخانه برای برگزاری باشگاه اعلام آمادگی کرده‌اند.
 
حاجی‌زین‌العابدینی یکی از مشکلات را فقدان آگاهی افراد از چگونگی تاسیس باشگاه اعلام کرد و ادامه داد: افراد شرکت‌کننده در باشگاه نمی‌دانند که با چه هدفی در آن شرکت کرده‌اند و فقط می‌خواهند فرمی تهیه کنند و به اداره خود تحویل دهند.
 
او نبود کتاب را -به‌خصوص در مناطقی که به زبان محلی در آن‌ها صحبت می‌شود- دیگر مشکل اجرایی اعلام کرد و گفت: مشکل دیگر فعال نبودن مهدکودک‌ها در این باشگاه‌ها است.
 
دبیر اجرایی ششمین جشنواره تقدیر از مروجان کتاب‌خوانی در بیان سایر مشکلات برگزاری باشگاه کتاب‌خوانی گفت:  فرایند صدور گوهی‌نامه برای بعضی مناطق بسیار سخت و زمان‌بر است. افراد درباره ویژگی‌های لازم برای محل برگزاری باشگاه توجیه نیستند و اطلاع ندارند که مکان برگزاری باشگاه باید چه ویژگی‌هایی داشته باشد.
 
مسئولان گچساران اصلا همکاری نکردند
جعفر توزنده‌جانی، دبیر جام باشگاه‌های کتابخوانی زندان‌ها، که در این دور باشگاه‌های کتاب‌خوانی کودکان و نوجوانان و دوره‌های پیشین فعالیت می‌کند، بیان کرد: در یزد، فارس و کهگیلویه و بویراحمد باشگاه‌هایی تشکیل دادم. باشگاه یزد از همه فعال‌تر بود و مسئولان کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان و آموزش و پرورش از لحاظ دانش و مشارکت در سطح بالایی قرار داشتند؛ درحالی‌که مسئولان گچساران اصلا همکاری نکردند. فقط یک شهر در این منطقه برای برگزاری باشگاه تلاش‌های بسیاری داشت.
 
به گفته توزنده‌جانی در باشگاه برگزار شده در شیراز، همه مدیران اداره‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی شرکت کرده بودند اما برای تشکیل گروه کتاب‌خوانی انگیزه‌ای نداشتند. او ادامه داد: کارگاه‌های کهگیلویه و بویراحمد و یزد در وضعیت قابل قبولی تشکیل شد.
 
برخی فقط برای دریافت گواهی آمده بودند
رضوان خرمیان که در چهارمحال و بختیاری و شهرکرد فعالیت کرده است، در بخش دیگری از این نشست گفت: تعداد زیادی از شرکت‌کنندگان از جام اطلاع نداشتند و خیلی از افراد فقط برای دریافت گواهی آمده بودند. البته در میانشان بودند؛ افرادی که با هدف ترویج کتاب‌خوانی حضور داشتند. با توجه به 40 نفری که شرکت کرده بودند، فکر می‌کنم بتوانند باشگاه تشکیل دهند.
 
نسرین تیموریان در تهران سه کارگاه تشکیل داده که در هر کدام حدود 25 نفر شرکت کردند. او چنین بیان کرد: در تجربه‌ای که داشتم، گروه‌های جامعه‌شناسی و روانشناسی خواستند تا در بحث انتخاب کتاب تصمیم‌گیری جدی انجام شود. همچنین خواستند تا کارگاه‌هایی به‌صورت تخصصی برای کودکان اوتیسم برگزار کنیم. به نظر من می‌توانیم در حوزه کودکان کار برای جذب حامیان این کودکان فعالیت‌هایی انجام دهیم.
 
احمد شهسواری که در کرمان، سیستان و بلوچستان و خرم‌آباد فعالیت کرده، مربی دیگری بود که تجریات خود را با دیگر مربیان، در میان گذاشت. او گفت: کارگاه‌های برگزار شده در سیستان و بلوچستان این ویژگی را داشت که عروسک‌سازی در این مناطق رواج دارد و می‌توان از این ظرفیت استفاده‌هایی کرد.
برگزاری کارگاه‌ها، اتفاق مهمی است
علی‌اکبر زین‌العابدین در همدان فعالیت داشته است. او در این نشست به اشاره به تجربیات خود گفت: با تمامی کاستی‌ها، برگزاری کارگاه‌ها اتفاق مهمی است که باید ادامه داشته باشد تا فراد بتوانند نسبت به تسهیل‌گری بینش و نگرشی کسب کنند.

وی افزود: در کارگاهی که تشکیل دادم 80درصد افراد اصلا نمی‌دانستند که به کجا آمده‌اند و 20 درصد افرادی بودند که سال‌های گذشته در کارگاه‌ها شرکت کرده بودند اما آن‌ها هم برخی از ساز‌وکار‌ها را نمی‌دانستند.
 
او در ادامه راهکاری برای تسریع آگاهی‌بخشی به افراد شرکت کننده در باشگاه‌های کتاب‌خوانی ارائه داد و بیان کرد: می‌توانیم تعداد ویدئوها را بالا ببریم و از همان ابتدای گردهمایی برای افراد فیلم‌هایی درباره سازوکار این باشگاه‌ها اجرا کنیم.
 
کاظم متولی در مشهد، تهران، کاشان و بوشهر کارگاه برگزار کرده بود. او گفت: تنوع افرادی که در این کارگاه‌ها شرکت کردند خیلی خوب بود و در خراسان از طرف انجمن‌های مختلف افرادی شرکت کرده بودند که ممکن است فعالیت آن‌ها به نتیجه برسد.
 
به گفته او افراد شرکت کننده در خراسان رضوی نمی‌توانستند از اپلیکشن‌های تلگرام و واتس‌آپ استفاده کنند که این مشکل ادامه کار را برای مربیان تهرانی سخت‌تر کرده بود زیرا مربیانی که از تهران به آنجا رفته بودند، اپلیکیشن سروش نداشتند.
 
یک روز با محلی‌ها دورهمی داشته باشیم
در بخش دیگری، مجید راستی که در تبریز کارگاهی برگزار کرده است، گفت: آن‌ها فکر می‌کردند که تهران برای آن‌ها تصمیم‌ می‌گیرد و این عامل بازدارنده برای همکاری با باشگاه کتاب‌خوانی بود. می‌توان برای حل این مساله یک روز -جز روزهای برگزاری کارگاه- دورهمی با افراد محلی داشته باشیم تا به حسن نیت ما باور داشته باشند.
 
گیتی صفرزاده در زاهدان، بجنورد، رشت و اردبیل کارگاه‌هایی برگزار کرده است. او که از برگزاری این کارگاه‌ها راضی بوده، گفت: در هر چهار استان کتابفروشی بود اما وقتی کمی از مرکز استان دور می‌شدیم، دیگر نمی‌توانستیم کتاب‌های مورد نظر خود را پیدا کنیم.

او تاکید کرد: در این چهار دوره مربی‌ها تجربیاتی کسب کرده‌اند که خوب است در کارگاه‌هایی این تجربه‌ها را به یکدیگر منتقل کنند.
 
فریبا اقدامی که در شهرکرد، تبریز و جلفا فعالیت داشته‌است اظهار کرد: در کارگاه‌هایی که برگزار کردم، کمتر فردی را دیدم که از عملکرد باشگاه‌ها بی‌اطلاع باشد. در تبریز شرکت‌کنندگان در دسترسی به کتاب خوب با زبان فارسی به مشکل برخورده بودند. در جلفا نیروی مرد خوب نبود اما می‌توان امیدوار بود که زنان گروه‌هایی تشکیل دهند.

او گفت: در زمان فعالیتم با آزاده ارس؛ کتابداری که پنج سال کار کرده و حقوقی دریافت نکرده است آشنا شدم و از مسئولان خواستم تا به مطالبات او رسیدگی کنند.
 
می‌توانیم با فرهنگ‌های مختلف آشناشویم
محمود برآبادی، نویسنده ادبیات کودک و نوجوان در تهران، خراسان شمالی، کرمان و بوشهر فعالیت‌ داشته است. او در این نشست گفت: اغلب رابطان ما با مردم، توجیه بودند اما افرادی که در کارگاه‌ها شرکت می‌کردند، یک‌دست نبودند. حرف‌ها برای برخی تکراری بود؛ درحالی‌که برخی از ساز و کار باشگاه کتابخوانی بی‌اطلاع بودند اما برگزاری آن کارگاه‌ها موجب می‌شود تا ما بتوانیم با فرهنگ و انسان‌هایی که در نقاط مختلف ایران زندگی می‌کنند، آشنا شویم.
 
مینا حدادیان که در بیرجند، جیرفت و ارومیه کارگاه‌هایی برگزار کرده است، گفت: به نظرم کارگاه‌هایی که در تهران برگزار می‌شود، باید به شهرداری سپرده شود. سرای‌محله‌ها مکانی است که دولت در آن‌ها با مردم ارتباط برقرار می‌کند.

او ادامه داد: فکر نمی‌کنم با دو روز آموزشی که به افراد می‌دهیم، بتوانند کارگاه‌های کتاب‌خوانی مفیدی برگزار کنند.
به لایه‌های عمیق‌تر کتاب‌خوانی برسیم
سولماز خواجه‌وند، نویسنده، پژوهشگر ادبیات کودک و نوجوان در جیرفت، همدان و خرمشهر کارگاه‌هایی برگزار کرده است. او گفت: در همدان افراد پرشور و فعال‌اند. با اینکه سه هفته از برگزاری کارگاه با آن‌ها گذشته است، درخواست برگزاری کارگاه برای من فرستاده می‌شود. در کرمانشاه شرکت‌کنندگان به‌صورت خانوادگی حضور داشتند.

او در ادامه پرسید: آیا وقت آن نرسیده که در کارگاه‌های خود به لایه‌های عمیق‌تر کتاب‌خوانی برسیم؟
 
نلی محجوب نیز تجربه خود در زنجان گفت: خیلی طول کشید تا بتوانم با آن‌ها ارتباط بگیرم؛ به نظرم هرچه رابط استانی بیشتر متوجه کار باشد، انجام کار برای ما ساده‌تر خواهد بود. همچنین به‌نظرم بهتر است با محلی‌ها گپ و گفت و ارتباط داشته باشیم.

می‌توان از کتابفروشی‌های آنلاین استفاده کرد
سیدعلی کاشفی خوانساری، نویسنده کودک و نوجوان که در کرمانشاه و اراک فعالیت کرده، درباره تجربیات خود گفت: در کرمانشاه تمام مدیران و معاونان حضور داشتند اما این کارگاه موفق نبود زیرا افراد اداری با اجبار آمده بودند؛ صحبت‌های اداری انجام شد و به یکدیگر لوح تقدیم کردند. فردایش هم اعلام کردند که کار داریم و نمی‌توانیم در کارگاه روز دوم حضور داشته باشیم.
 
او ادامه داد: برای تشکیل باشگاه در روز دوم از رابط‌های محلی خواستم تا از انجمن نمایش، افرادی را دعوت کند. کارگاه با حضور داوطلبان انجمن نمایش به‌خوبی برگزار شد اما بعد از کارگاه دو روزه نمی‌توان انتظار داشت افراد بتوانند به دیگران آموزش دهند.
 
به گفته او در اراک فضایی متفاوت حاکم بود. کاشفی توضیح داد: افراد شرکت‌کننده در باشگاه دولتی نبودند و مدیران فرهنگ و ارشاد اسلامی تنها چند دقیقه صحبت کردند و خیلی سریع کارگاه را ترک کردند.
 
او برای حل مشکل دسترسی به کتاب، پیشنهاد داد: می‌توان از کتابفروشی‌های آنلاین استفاده کرد. همچنین می‌توانیم از نمایشگاه‌های استانی، کتاب مورد نیاز خود را تهیه کنیم.

با همکاری هم مشکلات را حل می‌کنیم
ابراهیم حیدری، درپایان این نشست درباره مشکلاتی که از طرف مربی‌ها مطرح شد، گفت: رفتار اداری در برخی از مناطق مشکلی است که با همکاری مربی‌ها حل خواهد شد. کتاب‌خوانی پدیده‌ای فرهنگی و اجتماعی است و بازتابش را در همین جلسات می‌بینیم. فقدان آگاهی افرادی که در جلسات شرکت می‌کنند، مساله دیگری است  که در برنامه‌های هفته کتاب و نمایشگاه‌های استانی برای رفع آن تلاش خواهیم کرد.
 
او ادامه داد: روشن کردن موضوع باشگاه‌های کتابخوانی؛ بخشی وظیفه دولت است و بخشی وظیفه ما که انجام خواهد شد. همچنین ناهماهنگی برای اسکان مربی‌ها در مناطق پیگیری می‌شود. امید است با تلاش بتواینم مشکلات را حل کنیم.