آرش نیک‌دست، مدرس چاپ و نشر در گفت‌وگو با خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، گفت: چاپ دیجیتال طی سال‌های گذشته توانسته به صنعت نشر کمک کند؛ خصوصا از زمانی که هزینه مواد اولیه بالا رفته و ناشران دیگر توان تولید در تیراژ انبوه را ندارند و نمی‌توانند هزینه‌های انبارداری را پرداخت کنند. از سوی دیگر خریداران کتاب‌های فیزیکی کاهش پیدا کرده‌ و بیشتر به سمت کتاب‌های الکترونیک رفته‌اند.
 
وی ادامه داد: در چنین وضعیتی چاپ دیجیتال با توجه به ظرفیت‌هایی که دارد، توانسته به سمتی برود که تولید بر اساس تقاضا انجام شود و ناشران بتوانند با صرف هزینه اندکی به تولید بپردازند.
 
نیک‌دست با بیان اینکه صنعت نشر نیز در ماهیت به سمت دیجیتالی شدن در حرکت است، گفت: نکته‌ای که اهمیت دارد این است که آیا چاپ دیجیتال توانسته باری از روی دوش ناشران بردارد یا حرکت به این سمت ممکن است یک سرمایه‌گذاری اشتباه برای حوزه چاپ و نشر باشد؟
 
وی با طرح این موضوع که باید استراتژی‌های حرکت به سمت نشر دیجیتال تبیین شود، یادآور شد: صنعت نشر به سمت دیجیتالی شدن حرکت کرده و کتاب‌های الکترونیک و صوتی به‌مرور جایگزین کتاب‌های فیزیکی شده‌اند؛ به‌طوری‌که بسیاری از کتاب‌ها اکنون در قالب الکترونیک و صوتی روانه بازار می‌شوند و مردم هم از آن‌ها استقبال می‌کنند.
 
به گفته نیک‌دست، شرایط به‌گونه‌ای شده که در بسیاری از سایت‌های اینترنتی، امکان خرید کتاب‌های گویا به راحتی فراهم شده و بسیاری از ناشرانی که قصد سرمایه‌گذاری‌های جدید در حوزه نشر دارند، باید به این سمت حرکت کنند.
 
لزوم حرکت نشر به سمت دیجیتالی شدن
این مدرس حوزه چاپ و نشر درباره کاربردهای چاپ دیجیتال در حوزه نشر، گفت: برای اینکه مسیر مشخصی در استفاده از نشر دیجیتال داشته باشیم، قبل از هر چیز مهم است که بدانیم نشر دیجیتال می‌خواهد برای چه حوزه‌ای استفاده شود تا با شناسایی ظرفیت‌ها و توانمندی‌هایی که در هر بخش وجود دارد، نسبت به سرمایه‌گذاری در آن اقدام شود.
 
نیک‌دست تاکید کرد: به عنوان مثال چاپ دیجیتال در بخش کتاب دانشگاهی می‌‌تواند کاربرد داشته باشد. در کتاب‌های کمک آموزشی نیز کاربرد دارد اما در کتاب‌های نفیس، چاپ دیجیتال حرفی برای گفتن ندارد و نمی‌توان گفت با چاپ دیجیتال می‌توانیم نیاز ناشر را در این بخش برطرف کنیم.
 
وی با اشاره به فعالیت جمعی از دست‌اندرکاران چاپ دیجیتال در محدوده‌ خیابان انقلاب، عنوان کرد: اکنون در محدوده خیابان انقلاب اغلب افرادی که در بخش چاپ دیجیتال کار می‌کنند، عمدتا با ناشران دانشگاهی و کمک‌آموزشی همکاری دارند.
 
نیک‌دست با بیان اینکه چاپ دیجیتال شاید تا یکی-دو سال آینده به نشر کمک کند، گفت: تجربه جهانی نشان می‌دهد که مردم به‌زودی برای مطالعه و کتابخوانی به سمت پلت‌فرم‌ها و اپلیکیشن تلفن‌های همراه می‌روند تا در اوقات فراغت محتوای کتاب را در قالب صوتی گوش دهند یا اینکه بتوانند مطلب مورد نظر خود را بر روی تلفن همراه‌شان بخوانند.
 
به گفته وی، اکنون دیگر حمل و نقل فیزیکی کتاب برای مطالعه معنی خود را از دست داده است؛ زیرا این امکان ایجاد شده که افراد در تلفن همراه و سایر ابزارهای ارتباطی خود، فایل صوتی یا  PDF چند جلد کتاب را داشته باشند و در موقعیت‌های مختلف آن‌ها را مطالعه کنند.
 
نیک‌دست با بیان اینکه قبول دارم هنوز هم افراد زیادی هستند که به کتاب فیزیکی علاقه دارند و دوست دارند بوی کتاب کاغذی را حس کنند، عنوان کرد: با همه این علائق نوستالوژیک، ناچاریم بگوییم از آنجایی که دنیا به سمت دیجیتالی شدن حرکت کرده، ما هم ناگزیر هستیم که به آن سمت برویم و از قواعد جهانی نشر پیروی کنیم. ناشران نیز باید با تغییر دیدگاه خود از حالت سنتی در بیایند و به سمت دیجیتالی شدن بروند.
 
وی در این زمینه توضیح داد: حرکت ناشران به سمت دیجیتالی شدن به این معنا است که تمام کتاب‌ و محتوا را در بستر فضای وب به صورت قانون‌مند و با مجوز از سازمان رسانه‌های دیجتال آماده‌سازی و پخش کرده و شرایط را برای مطالعه دیجیتالی کتاب‌ها فراهم کنند.
 
نیک‌دست با اشاره به این نگرش و باور قدیمی که نشر یعنی کاغذ، گفت: به نظر من این نگاه یک نگرش سنتی و بیشتر حسی است. واقعیت این است که دنیا به سمت دیجیتالی شدن رفته و نمی‌توان از این واقعیت فرار کرد. یک کتاب‌فروش نمی‌تواند بگوید که کتابفروشی‌ام باید پر از کتاب باشد؛ بلکه این فروشگاه در دنیای حاضر فضای وب و وب‌سایت یک ناشر است و کتاب‌های فیزیکی آن اکنون دیگر باید به شکل فایل صوتی و الکترونیک در بستر وب قرار گیرد.
 
مفهوم نشر در دنیا عوض شده است
وی با تاکید بر رویکردهای نوین در حوزه نشر گفت: مساله اینجا است که تا دو یا سه سال آینده دیجیتالی شدن در حوزه نشر اتفاق می‌افتد و تجربه‌‌های جهانی نشان می‌دهد ناشرانی که در این سیستم سرمایه‌گذاری نکنند، محکوم به شکست هستند.
 
نیک‌دست افزود:‌ در نمایشگاه کتاب امسال به‌وفور شاهد بودیم ناشرانی که در حوزه نشر دیجیتال و تبلیغات آن در بخش فضای مجازی و اینترنتی سرمایه‌گذاری کرده بودند، به‌مراتب مخاطبان بیشتری داشتند تا ناشرانی که هنوز به روش سنتی فعالیت می‌کنند.
 
وی با بیان اینکه بسیاری از ناشران نیز به دنبال موفقیت فضای دیجیتال و دیجیتال مارکتینگ، تمایل دارند سرمایه‌گذاری خود را به این سمت ببرند، عنوان کرد: این کار موجب می‌شود تا هزینه‌های تبلیغات برای آن‌‌ها کاهش پیدا کند و از سوی دیگر می‌توانند مخاطبان بیشتری جذب کرده و با افراد بیشتری ارتباط برقرار کنند تا در انتها به مشتری نهایی‌شان تبدیل شوند.
 
نیک‌دست با طرح این موضوع که در آینده نزدیک، فعالیت نکردن به سمت نشر دیجیتال، نتیجه‌ای جز شسکت نشر ندارد، گفت: اگر ناشران در برابر این موضوع مقاومت کنند، دیگر چیزی از نشر باقی نمی‌ماند زیرا فرهنگ ویزیتوری کتاب به شکل داد زدن و شکل‌های سنتی از بین رفته است و شما در بستر فضای وب با چند کلیک می‌توانید کتاب مورد نظر خود را آنلاین سفارش داده و خریداری کنید.
 
وی با اشاره به این نکته که مفهوم نشر در دنیا عوض شده است، افزود: به نظر من اگر می‌خواهیم در این اکوسیستم به بقای خود ادامه دهیم، ناچار هستیم که از قواعد دنیا در حوزه‌های دیجیتالی شدن پیروی کنیم؛ زیرا اکنون هزینه تولید کاغذ با توجه به محدودیت‌های زیست‌محیطی بسیار بالا است، در کنار آن فرایندهای چاپی نیز قیمت بالایی دارند و همه این موضوعات منجر به این می‌شود که ناشران در حوزه دیجیتال سرمایه‌گذاری کنند.
 
نیک‌دست با بیان اینکه مطالعه در اتوبوس و مترو با استفاده از تلفن همراه یا سایر ابزارها کم‌کم شکل گرفته است، گفت: باید گفت که این فرهنگ تازه راه افتاده است تا مردم زمان بیکاری و فراغت خود را به مطالعه بپردازند. می‌توانیم با گسترده کردن خدمات و کتاب‌های تولیدی در این بخش به افزایش سرانه مطالعه کمک شایانی کنیم.
 
به گفته وی، در این بخش ناشران می‌توانند بازاریابی را به صورت الکترونیک در بستر فضای وب با استفاده از تکنیک‌های خاصی انجام دهند تا کتاب‌های خود را به مردم و جامعه معرفی کنند، روش‌های متفاوت و استانداردهایی برای این کار وجود دارد که با اندکی آموزش و تحقیق می‌توان به آن‌ها دست پیدا کرد.