به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، نشست معرفی و نقد کتاب «بیمه اجتماعی و عدالت اجتماعی» با سخنرانی سیدوحید میره‌بیگی و میکائیل عظیمی عصر روز یکشنبه ۸ دی ماه ساعت ۱۷ تا ۱۹ در دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران برگزار شد.
عظیمی مدیرعامل موسسه راهبردهای بازنشستگی صبا در ابتدای این نشست با بیان اینکه حوزه تامین اجتماعی از فضای دانشگاهی ما خارج است و کمتر کسی است که برای این حوزه‌ها وقت بگذارد گفت: موسسه صبا این آمادگی را دارد که این جلسات را برگزار کند تا بتواند مسایلی را با این محوریت مورد نقد و بررسی قرار دهد.
او ادامه داد: این موسسه چندسالی است کار خود را آغاز کرده و سعی می‌کند در حوزه‌های کلان رفاه، بیمه تامین اجتماعی و ... کارهای پژوهشی انجام دهد. اما یکی از مشکلات ما این است که این پژوهش‌ها و کتاب‌ها در کتابخانه‌ها باقی می‌ماند. در این باره هم دو مساله وجود دارد؛ یکی تولید آثار و کتب مرتبط در این حوزه و دیگری روند پژوهش. تا جایی که ممکن است تلاش کردیم گزارش‌ها و کتاب‌ها را به صورت پی دی اف روی سایت قرار دهیم تا مخاطبان به راحتی بتوانند از آن استفاده کنند.
مدیرعامل موسسه راهبردهای بازنشستگی صبا افزود: این نشست‌ها نیز با محوریت تشریح این گونه فعالیت‌ها و پژوهش‌ها برگزار می‌شود. همچنین موسسه این ظرفیت را دارد که پایان‌نامه‌های دکتری و کارشناسی ارشد را با این محوریت هدایت کند و حتی از طرح‌های مقدماتی در این باره استقبال می‌کند.
عظیمی گفت: برای نخستین بار وقتی مسئولیت این موسسه را بر عهده گرفتم روی دو اصل ایستادم؛ یکی اینکه ما نمی‌توانیم از دانشگاه‌ها کمک بگیریم چون مخزنی از دانش و بحث در این باره برای صندوق وجود ندارد به عبارت دیگر در حوزه‌های بیمه و بازنشستگی چنین ذخیره‌ای در دانشگاه‌ها نیست و خود وزارت‌خانه باید در این باره سرمایه‌گذاری کند. از سوی دیگر به همین مقیاس در بدنه دیوان سالاری و بوروکراسی کشور هم کارشناسی نداریم که حوزه بیمه و تامین اجتماعی را بشناسد. به همین دلیل ما باید سرمایه‌گذاری کنیم تا کارشناسانی در این حوزه را تربیت کنیم.
عظیمی ضمن استقبال از ترجمه کتاب عنوان کرد: اکنون درباره بیمه و صندوق‌های بازنشستگی تصورهای مشوشی وجود دارد و حتی مقامات تصمیم گیر اطلاع و آگاهی از این حوزه ندارند و این جزء آسیب‌های این حوزه است. در این محیط ما ناچاریم تن بدهیم که کارهای نظری و مبانی تئوری را در این حوزه مرور کنیم بنابراین لازم است دوباره به ریشه‌ها بر می‌گردیم و از این منظر این کتاب دست روی ریشه‌ها گذاشته است.
او با تاکید برگردآوری تاریخچه‌ای از وضعیت بیمه تامین اجتماعی و خدمات رفاهی در پیش از مشروطه گفت: به هر حال جامعه ما قبل از مشروطه هم آدم‌هایی داشته است که بازنشسته می‌شدند و بیمار می‌شدند. باید پرسید این‌ها چگونه مدیریت می‌شدند؟ چه قاعده اجتماعی وجود داشته؟ متاسفانه این‌ها در تاریخ ما مفقود است. در دانشگاه‌ها می‌شود خیلی خوب روی این خلاءهای اطلاعاتی کار کرد. چهارچوب‌هایی که در این کتاب بیان شده نمونه خوبی برای پیگیری این موضوع است. بیمه تامین اجتماعی به گفت‌وگوی بین نسلی نیاز دارد و امیدوارم بتوان یک کتاب ایرانیزه شده از این اثر منتشر کرد.
میره‌بیگی در بخش دیگری از این نشست درباره این کتاب توضیحات مفصلی ارائه کرد و افزود: موضوع کتاب نهاد بیمه اجتماعی در آمریکا و دشمنانش است. اگر چه کتاب به کشورهای دیگر می‌پردازد اما روی آمریکا تمرکز دارد. در واقع مساله کتاب مقابله با ایدئولوژی‌هایی است که در پی تضعیف بیمه‌های اجتماعی هستند. این ایدئولوژیها که مخالف با بیمه اجتماعی‌اند ایدئولوژی محافظه‌کاری و نئولیبرالیسم هستند که هر دو به دنبال کاستن از هزینه‌های بیمه‌های تامین اجتماعی و به دنبال خصوصی‌سازی‌اند و معتقدند این هزینه‌ها باید به بازار واگذار شوند.
او با بیان اینکه این ایدئولوژیها ابزارهایی برای خصوصی‌سازی دارند که شامل اندیشکده‌ها و رسانه‌ها محافظه‌کار در آمریکاست که بتوانند دستور کارهای سیاسی را تغییر و جهت دهند عنوان کرد: این اندیشکده‌ها و رسانه‌ها توسط سرمایه‌داران اداره می‌شوند و حتی برخی از سیاستمداران تصمیم‌گیر این حوزه مانند پرسنل رده بالای سازمان تامین اجتماعی از همین اندیشکده‌ها می‌آیند و این‌ها نفوذ عجیبی در عرصه سیاست‌گذاری و اقتصادی دارند.
میره‌بیگی با تاکید بر رتوریک قدرتمند این اندیشکده‌ها و رسانه‌ها گفت: آنها رتوریک قدرتمندشان را به راه‌انداخته‌اند که بر یک جمعیت‌شناسی آخرالزمانی مبتنی است و تفسیری از آینده تغییرات جمعیتی به دست می‌دهد که گویا آخر الزمان می‌شود. آنها می‌گویند در نتیجه یک سونامی جمعیتی راه می‌افتد که همه چیز را نابود می‌کند و بر همین اساس سازمان تامین اجتماعی آمریکا و مدیکر نابود می‌شوند و هزینه زیادی بر دوش جامعه می افتد. از سوی دیگر آنها سالمندان را با برچسب‌های ایدئولوژیک و نامناسب پیر و پاتال‌های حریص می‌نامند! روزنامه‌ها این را برجسته می‌کنند که سالمندان در حال مصرف منابع جوانان هستند. در واقع تبلیغات به شکاف نسلی دامن می‌زنند. آنها بر منسوخ بودن و صدقه‌وار بودن بیمه‌های تامین اجتماعی تاکید می‌کنند.
این محقق حوزه بیمه با اشاره به اینکه کتاب حاضر به دنبال نقد این ایدئولوژیها و مقابله با آنهاست توضیح داد: کتاب می‌گوید خصوصی سازی که آرمانمحافظه‌کاری و نئولیبرالیسم است پیامدی را داشته و آن اینکه انسجام اجتماعی و پیوستگی نسلی را هدف قرار داده است. از سوی دیگر این ایدئولوژیها با دل مشغول کردن جهان به خصوصی‌سازی تامین اجتماعی باعث پرت شدن حواس اندیشمندان از این نکته می‌شوند که اساسا نظام سرمایه‌داری یک نظام بهره‌کش است. از این لحاظ تبلیغ خصوصی سازی برای نظام سرمایه داری کارکرد دارد.
او افزود: خصوصی سازی باعث می‌شود ریسک از حالت جمعی خارج شده و بر دوش فرد و خانواده انداخته شود و آنها را نا امن‌تر کند. خصوصی سازی دامنه مرزهای شهروندی را کاهش می‌دهد و باعث می‌شود عدالت اجتماعی آسیب ببیند.
میره‌بیگی با بیان اینکه رویکرد نظری این کتاب تلفیقی از سالمندشناسی انتقادی و علوم اجتماعی مردم‌مدار است عنوان کرد: هر دوی این‌ها در دو هدف مشترکند؛ افشا و نقد نظام سلطه و توانمند سازی گروه‌های تحت سلطه. این رویکرد می‌گوید چه نیروهای اجتماعی نظام سلطه را تولید و بازتولید کردند.
او در بخش دیگری از سخنانش فصول مختلف کتاب را تشریح کرد و گفت: فصل یک و دو کتاب به بحث کلی درباره اصول بیمه‌های اجتماعی می‌پردازند. فصل سوم، دو سوال اساسی دارد که آیا حرکت نسل‌ها واگراست و نسل‌های جدیدتر نسبت به نس های مسن تر احساس مسئولیت کمتری می‌کنند؟ این فصل نشان می‌دهد هنوز هم تبادل بین نسلی جاری است هر چند به دلایل مختلف این ارتباط در حال تضعیف شدن است.
به گفته او، فصل چهارم به این می‌پردازد که نظام ارزشی در سیاست‌گذاری‌های اقتصادی و اجتماعی چیست و می‌گوید نظام ارزشی در خصوصی سازی می‌خواهد ریسک‌ها را فردی کند. اگر نظام ارزشی خصوصی سازی در هر جایی موفق شود باعث می‌شود ریسک بر دوش خانواده‌ها بیافتد. فصل پنج نیز به همسویی تامین اجتماعی و حقوق شهروندی می‌پردازد.
میره‌بیگی درباره فصل ششم توضیح داد: این فصل نشان می دهد برنامه‌های تامین اجتماعی بیشتر روی زندگی زنان به مثابه یک اقلیت در جامعه تاثیر دارد چون خصوصی سازی بیشترین آسیب را به اقلیت‌ها می‌زند و این فصل می‌خواهد کنشگران زن را تهییج کند. فصل هفتم تاثیرات اصلاحات بازنشستگی را بر زندگی اقلیت‌های سالمند بررسی می‌کند. فصل هشتم خدمات بیمه تامین اجتماعی را بر رنگین پوست‌های آمریکا شرح می‌دهد. فصل نهم هم به مقابله ایدئولوژیها مختلف با بیمه تامین اجتماعی در آمریکا می‌پردازد و می‌گوید که چگونه آنها یک رتوریک قدرتمند علیه بیمه به وجود آورده‌اند. فصل دهم نشان می‌دهد جنبش‌های سیاسی چگونه توانسته‌اند خود را نهادینه کنند.
او با اشاره به سایر فصول کتاب گفت: فصل یازدهم نظام ارزشی مخالف با فردگرایی را در این موضوع معرفی می‌کند. فصل دوازدهم تاثیر جنبش ایدئولوژی‌خصوصی سازی بر افکار عمومی را بررسی می‌کند و نشان می‌دهد با همه این تلاش‌ها مردم به برنامه‌های تامین اجتماعی را حمایت می‌کنند. سایر فصول کتاب نیز ابعاد دیگر این موضوع را مورد نقد و بررسی قرار می‌دهند.
بخش پایانی این نشست نیز به پرسش و پاسخ حاضران اختصاص داشت.
عظیمی مدیرعامل موسسه راهبردهای بازنشستگی صبا در ابتدای این نشست با بیان اینکه حوزه تامین اجتماعی از فضای دانشگاهی ما خارج است و کمتر کسی است که برای این حوزه‌ها وقت بگذارد گفت: موسسه صبا این آمادگی را دارد که این جلسات را برگزار کند تا بتواند مسایلی را با این محوریت مورد نقد و بررسی قرار دهد.
او ادامه داد: این موسسه چندسالی است کار خود را آغاز کرده و سعی می‌کند در حوزه‌های کلان رفاه، بیمه تامین اجتماعی و ... کارهای پژوهشی انجام دهد. اما یکی از مشکلات ما این است که این پژوهش‌ها و کتاب‌ها در کتابخانه‌ها باقی می‌ماند. در این باره هم دو مساله وجود دارد؛ یکی تولید آثار و کتب مرتبط در این حوزه و دیگری روند پژوهش. تا جایی که ممکن است تلاش کردیم گزارش‌ها و کتاب‌ها را به صورت پی دی اف روی سایت قرار دهیم تا مخاطبان به راحتی بتوانند از آن استفاده کنند.
مدیرعامل موسسه راهبردهای بازنشستگی صبا افزود: این نشست‌ها نیز با محوریت تشریح این گونه فعالیت‌ها و پژوهش‌ها برگزار می‌شود. همچنین موسسه این ظرفیت را دارد که پایان‌نامه‌های دکتری و کارشناسی ارشد را با این محوریت هدایت کند و حتی از طرح‌های مقدماتی در این باره استقبال می‌کند.
عظیمی گفت: برای نخستین بار وقتی مسئولیت این موسسه را بر عهده گرفتم روی دو اصل ایستادم؛ یکی اینکه ما نمی‌توانیم از دانشگاه‌ها کمک بگیریم چون مخزنی از دانش و بحث در این باره برای صندوق وجود ندارد به عبارت دیگر در حوزه‌های بیمه و بازنشستگی چنین ذخیره‌ای در دانشگاه‌ها نیست و خود وزارت‌خانه باید در این باره سرمایه‌گذاری کند. از سوی دیگر به همین مقیاس در بدنه دیوان سالاری و بوروکراسی کشور هم کارشناسی نداریم که حوزه بیمه و تامین اجتماعی را بشناسد. به همین دلیل ما باید سرمایه‌گذاری کنیم تا کارشناسانی در این حوزه را تربیت کنیم.
عظیمی ضمن استقبال از ترجمه کتاب عنوان کرد: اکنون درباره بیمه و صندوق‌های بازنشستگی تصورهای مشوشی وجود دارد و حتی مقامات تصمیم گیر اطلاع و آگاهی از این حوزه ندارند و این جزء آسیب‌های این حوزه است. در این محیط ما ناچاریم تن بدهیم که کارهای نظری و مبانی تئوری را در این حوزه مرور کنیم بنابراین لازم است دوباره به ریشه‌ها بر می‌گردیم و از این منظر این کتاب دست روی ریشه‌ها گذاشته است.
او با تاکید برگردآوری تاریخچه‌ای از وضعیت بیمه تامین اجتماعی و خدمات رفاهی در پیش از مشروطه گفت: به هر حال جامعه ما قبل از مشروطه هم آدم‌هایی داشته است که بازنشسته می‌شدند و بیمار می‌شدند. باید پرسید این‌ها چگونه مدیریت می‌شدند؟ چه قاعده اجتماعی وجود داشته؟ متاسفانه این‌ها در تاریخ ما مفقود است. در دانشگاه‌ها می‌شود خیلی خوب روی این خلاءهای اطلاعاتی کار کرد. چهارچوب‌هایی که در این کتاب بیان شده نمونه خوبی برای پیگیری این موضوع است. بیمه تامین اجتماعی به گفت‌وگوی بین نسلی نیاز دارد و امیدوارم بتوان یک کتاب ایرانیزه شده از این اثر منتشر کرد.
میره‌بیگی در بخش دیگری از این نشست درباره این کتاب توضیحات مفصلی ارائه کرد و افزود: موضوع کتاب نهاد بیمه اجتماعی در آمریکا و دشمنانش است. اگر چه کتاب به کشورهای دیگر می‌پردازد اما روی آمریکا تمرکز دارد. در واقع مساله کتاب مقابله با ایدئولوژی‌هایی است که در پی تضعیف بیمه‌های اجتماعی هستند. این ایدئولوژیها که مخالف با بیمه اجتماعی‌اند ایدئولوژی محافظه‌کاری و نئولیبرالیسم هستند که هر دو به دنبال کاستن از هزینه‌های بیمه‌های تامین اجتماعی و به دنبال خصوصی‌سازی‌اند و معتقدند این هزینه‌ها باید به بازار واگذار شوند.
او با بیان اینکه این ایدئولوژیها ابزارهایی برای خصوصی‌سازی دارند که شامل اندیشکده‌ها و رسانه‌ها محافظه‌کار در آمریکاست که بتوانند دستور کارهای سیاسی را تغییر و جهت دهند عنوان کرد: این اندیشکده‌ها و رسانه‌ها توسط سرمایه‌داران اداره می‌شوند و حتی برخی از سیاستمداران تصمیم‌گیر این حوزه مانند پرسنل رده بالای سازمان تامین اجتماعی از همین اندیشکده‌ها می‌آیند و این‌ها نفوذ عجیبی در عرصه سیاست‌گذاری و اقتصادی دارند.
میره‌بیگی با تاکید بر رتوریک قدرتمند این اندیشکده‌ها و رسانه‌ها گفت: آنها رتوریک قدرتمندشان را به راه‌انداخته‌اند که بر یک جمعیت‌شناسی آخرالزمانی مبتنی است و تفسیری از آینده تغییرات جمعیتی به دست می‌دهد که گویا آخر الزمان می‌شود. آنها می‌گویند در نتیجه یک سونامی جمعیتی راه می‌افتد که همه چیز را نابود می‌کند و بر همین اساس سازمان تامین اجتماعی آمریکا و مدیکر نابود می‌شوند و هزینه زیادی بر دوش جامعه می افتد. از سوی دیگر آنها سالمندان را با برچسب‌های ایدئولوژیک و نامناسب پیر و پاتال‌های حریص می‌نامند! روزنامه‌ها این را برجسته می‌کنند که سالمندان در حال مصرف منابع جوانان هستند. در واقع تبلیغات به شکاف نسلی دامن می‌زنند. آنها بر منسوخ بودن و صدقه‌وار بودن بیمه‌های تامین اجتماعی تاکید می‌کنند.
این محقق حوزه بیمه با اشاره به اینکه کتاب حاضر به دنبال نقد این ایدئولوژیها و مقابله با آنهاست توضیح داد: کتاب می‌گوید خصوصی سازی که آرمانمحافظه‌کاری و نئولیبرالیسم است پیامدی را داشته و آن اینکه انسجام اجتماعی و پیوستگی نسلی را هدف قرار داده است. از سوی دیگر این ایدئولوژیها با دل مشغول کردن جهان به خصوصی‌سازی تامین اجتماعی باعث پرت شدن حواس اندیشمندان از این نکته می‌شوند که اساسا نظام سرمایه‌داری یک نظام بهره‌کش است. از این لحاظ تبلیغ خصوصی سازی برای نظام سرمایه داری کارکرد دارد.
او افزود: خصوصی سازی باعث می‌شود ریسک از حالت جمعی خارج شده و بر دوش فرد و خانواده انداخته شود و آنها را نا امن‌تر کند. خصوصی سازی دامنه مرزهای شهروندی را کاهش می‌دهد و باعث می‌شود عدالت اجتماعی آسیب ببیند.
میره‌بیگی با بیان اینکه رویکرد نظری این کتاب تلفیقی از سالمندشناسی انتقادی و علوم اجتماعی مردم‌مدار است عنوان کرد: هر دوی این‌ها در دو هدف مشترکند؛ افشا و نقد نظام سلطه و توانمند سازی گروه‌های تحت سلطه. این رویکرد می‌گوید چه نیروهای اجتماعی نظام سلطه را تولید و بازتولید کردند.
او در بخش دیگری از سخنانش فصول مختلف کتاب را تشریح کرد و گفت: فصل یک و دو کتاب به بحث کلی درباره اصول بیمه‌های اجتماعی می‌پردازند. فصل سوم، دو سوال اساسی دارد که آیا حرکت نسل‌ها واگراست و نسل‌های جدیدتر نسبت به نس های مسن تر احساس مسئولیت کمتری می‌کنند؟ این فصل نشان می‌دهد هنوز هم تبادل بین نسلی جاری است هر چند به دلایل مختلف این ارتباط در حال تضعیف شدن است.
به گفته او، فصل چهارم به این می‌پردازد که نظام ارزشی در سیاست‌گذاری‌های اقتصادی و اجتماعی چیست و می‌گوید نظام ارزشی در خصوصی سازی می‌خواهد ریسک‌ها را فردی کند. اگر نظام ارزشی خصوصی سازی در هر جایی موفق شود باعث می‌شود ریسک بر دوش خانواده‌ها بیافتد. فصل پنج نیز به همسویی تامین اجتماعی و حقوق شهروندی می‌پردازد.
میره‌بیگی درباره فصل ششم توضیح داد: این فصل نشان می دهد برنامه‌های تامین اجتماعی بیشتر روی زندگی زنان به مثابه یک اقلیت در جامعه تاثیر دارد چون خصوصی سازی بیشترین آسیب را به اقلیت‌ها می‌زند و این فصل می‌خواهد کنشگران زن را تهییج کند. فصل هفتم تاثیرات اصلاحات بازنشستگی را بر زندگی اقلیت‌های سالمند بررسی می‌کند. فصل هشتم خدمات بیمه تامین اجتماعی را بر رنگین پوست‌های آمریکا شرح می‌دهد. فصل نهم هم به مقابله ایدئولوژیها مختلف با بیمه تامین اجتماعی در آمریکا می‌پردازد و می‌گوید که چگونه آنها یک رتوریک قدرتمند علیه بیمه به وجود آورده‌اند. فصل دهم نشان می‌دهد جنبش‌های سیاسی چگونه توانسته‌اند خود را نهادینه کنند.
او با اشاره به سایر فصول کتاب گفت: فصل یازدهم نظام ارزشی مخالف با فردگرایی را در این موضوع معرفی می‌کند. فصل دوازدهم تاثیر جنبش ایدئولوژی‌خصوصی سازی بر افکار عمومی را بررسی می‌کند و نشان می‌دهد با همه این تلاش‌ها مردم به برنامه‌های تامین اجتماعی را حمایت می‌کنند. سایر فصول کتاب نیز ابعاد دیگر این موضوع را مورد نقد و بررسی قرار می‌دهند.
بخش پایانی این نشست نیز به پرسش و پاسخ حاضران اختصاص داشت.
نظر شما