به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، جمشید کیانفر، کتاب‌شناس، پژوهشگر و مصحح نسخ خطی در مورد کتاب «ایران آن طور که هست »(۱۸۸۶ م/۱۲۶۵ ق) تالیف چارلز جیمز ویلس و ترجمه سیدعبدالله که به کوشش او و مهرداد نیکنام از سوی انتشارات اساطیر به بازار کتاب آمده است، گفت: کتاب «ایران آن طور که هست» در باب اوضاع اجتماعی و اداری ایران در دوران سلطنت ناصرالدین شاه قاجار است.

وی با اشاره به اینکه در این کتاب نویسنده کوشیده است نکاتی مهم و خواندنی از آن عصر را در کتاب خود بگنجاند به یادداشت سید عبدالله انوار در جلد چهارم فهرست نسخ خطی کتابخانه ملی ایران ذیل شماره‌های ۱۵۴۵/ ف و ۱۷۰۷/ ف اشاره کرد و افزود: سید عبدالله انوار چنین می‌نویسد: «دکتر اوایلس به زمان ناصرالدین شاه سفری به ایران می‌کند و سفرنامه‌ای مفصل درباره ایران و اوضاع اجتماعی این مملکت به رشته تحریر درمی‌آورد و در لندن منتشر می‌کند. این کتاب بعد از انگلیسی به روسی به وسیله مسیو کرستوسف ترجمه می‌گردد و بعد به وسیله سید عبدالله [مترجم زبان روسی] به دستور ناصرالدین شاه [از زبان روسی] به فارسی ترجمه می‌شود. این کتاب در دو مجلد: ج. اول هیجده فصل و ج. دوم حاوی مطالبی از جمله طریق روزه نگاه داشتن، ادب صوم ایرانیان، روضه‌خوانی در ایران، زندان و وضع زندانیان ایران، ملاقات نویسنده با افراد ایل بختیاری و یهود و وضع یهودیان ایران، سم تریاک و تریاک‌کشی، معاملات در ایران، اسبان ایرانی، وضع انگلیسی‌های مقیم ایران، شهر بوشهر و وضع آن».

کیانفر به چاپ نخستین این کتاب با عنوان «تاریخ اجتماعی ایران در عهد قاجاریه» اشاره کرد و گفت: این کتاب نخستین بار در سال ۱۳۶۳ خورشیدی تحت عنوان «تاریخ اجتماعی ایران در عهد قاجاریه» از سوی انتشارات زرین در تیراژ ۳ هزار نسخه انتشار یافت. از آن جایی که کتاب به واقع توجهش بیشتر از بیشتر به مسائل اجتماعی دوره ناصری است مورد پسند تاریخ‌دوستان و پژوهندگان تاریخ ایران دوره قاجاریه واقع و با استقبال آنان به زودی نسخ چاپی آن به اتمام رسید.

مصحح نسخ خطی افزود: در سال ۱۳۶۶ چاپ دوم آن به شیوه افست از روی چاپ اول در شمارگان ۳ هزار نسخه از سوی نشر طلوع انتشار یافت که باز با استقبال اهل تاریخ مواجه و آن نسخ چاپی هم به اتمام رسید و اکنون قریب چهل سال است که نایاب و از دسترس ارباب قلم به دور بود. از آنجا که این کتاب از مآخذ مهم منابع مکتوب درباره دوره ناصری است و نیاز تاریخ‌پژوهان خصوصاً پژوهندگان و علاقه‌مندان به مطالعات دوره قاجاریه به آن محسوس بود، درک این نیاز، انتشارات اساطیر را به صرافت چاپ آن در سلسله انتشارات خود واداشت و کتاب با عنوان اصلی انگلیسی آن یعنی «ایران آن‌طور که هست Persia As it is» انتشار یافت تا پژوهشگران تاریخ ایران در صورت تمایل رجوع به متن اصلی دچار زحمت نشوند.

جمشید کیانفر با اشاره به نویسنده کتاب، دکتر چارلز جیمز ویلس بیان کرد: او در سیزدهم اکتبر ۱۸۴۲ م در چیچستر انگلستان به دنیا آمده و تحصیلاتش را تا حد دکترای طب در دانشگاه لندن به پایان برده است. وی در سال ۱۸۸۶ م. به استخدام اداره تلگراف سلطنتی انگلستان درآمده و در زمستان همان سال عازم ایران شده است. تاریخ دقیق حرکت او از انگلیس و ورودش به ایران دقیقاً معلوم نیست، ولی به گونه‌ای که از کتاب اول نویسنده تحت عنوان «ایران سرزمین شیر و خورشید» برمی‌آید، اوایل بهار ۱۸۶۷ م. قدم به خاک ایران گذاشته است. دکتر ویلس قریب پانزده سال در ایران به کار طبابت اشتغال داشته و به سال ۱۸۸۱ م. ایران را ترک گفته است. سال ۱۸۸۲ م. آغاز کار نویسندگی اوست و نخستین اثرش یعنی سرزمین شیر و خورشید The Land of Lion and Sun به سال ۱۸۸۳ م. انتشار یافته است. کتاب حاضر دومین کار او است که به سال ۱۸۸۶ م. پس از پنج سال ترک ایران به طبع رسانیده است و در طول دوران نویسندگی‌اش (۱۸۸۲-۱۸۹۹ م.) بیست و دو کتاب منتشر کرده است که از آن جمله‌اند: سرزمین شیر و خورشید، ایران آن طور که هست، در پس پرده، در مشرق زمین، حاجی بابا (به صورت مصور) همراه با حواشی و شرح و…. دکتر چارلز جیمز ویلس در بیست و چهارم ماه مارس سال ۱۹۱۲ م. درگذشت.

این پژوهشگر تاریخ کتاب حاضر را حاوی جالب‌ترین جنبه‌های زندگی ایرانیان در عصر ناصری دانست و گفت: نویسنده به سبب توقف طولانی خود در ایران و بنا بر اقتضای شغل خود (طبابت) توانسته است به نکاتی دست یابد که شاید دیگر نویسندگان اروپایی (اعم از رجال سیاسی، سیاحان و…) چنین امکانی برایشان فراهم نبوده است. وی خود را در بسیاری موارد صاحب نظر دانسته و حکم قطعی صادر کرده است، به طوری که به دفعات ایرانیان را دروغگو و دغل دانسته است. حکم قطعی دیگر او و قضاوتش نسبت به ایرانیان این است که ایرانیان می‌گویند «کاری را که می‌توان به فردا موکول کرد نباید امروز انجام داد» و یا اینکه اکثر ایرانیان را رشوه خوار می‌داند. چنانکه در ص ۲۰۶ چنین می‌نویسد: …زیرا که ادای رشوه و خرید و فروش مناصب در میان اشخاص مذکور [ایرانیان] جلوه و رونق مخصوصی دارد و چون روس [و انگلیس] از کنه عیوبات همسایگان مستحضر گشته‌اند، لهذا در وقت لزوم به واسطه ارسال و تقدیم رشوه مهمات خود را کفایت می‌نمایند.