به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، بسیاری از ما با شنیدن نام مارگارت اتوود یاد رمان‌های مشهور او مانند «سرگذشت ندیمه» یا «آدمکش کور» می‌افتیم و شاید کمتر کسی باشد که بداند اتوود، همان‌طور که در عرصه داستان موفق است، مجموعه شعرهایی نیز دارد که نظر بسیاری را به خود جلب کرده است. او در شعرها، مانند داستان‌هایش دغدغه اجتماعی دارد و از دردهای انسان معاصر و از جمله تبعیض‌هایی که در جامعه علیه زنان حاکم است، سخن می‌گوید. 

تا به امروز چند ترجمه‌ از شعرهای اتوود منتشر شده است؛ اما در روزهایی که بازار ترجمه کتاب‌های داستانی اتوود حسابی داغ است، شهاب مقربین دست به ترجمه گزیده شعری از این شاعر و نویسنده کانادایی زده است که این کتاب با نام «این عکس من است» به تازگی منتشر شده است؛ در همین راستا با این شاعر و مترجم درباره شعرهای اتوود صحبت کردیم که در ادامه می‌خوانید.

این روزها رقابتی برای ترجمه جدید‌ترین اثر داستانی مارگارت اتوود به نام «وصیت‌ها» وجود دارد؛ چه شد که شما به سراغ ترجمه شعرهای او رفتید؟
درست است که اتوود در عرصه داستان‌نویسی اتفاقات بزرگی را رقم زده است؛ اما اهمیت شعرهای او را نیز نمی‌توان نادیده گرفت. او تاکنون بیش از 50 اثر منتشر کرده که از این میان 11عنوان به مجموعه شعر و 6 عنوان به گزیده شعرهای او اختصاص دارد. بنابراین توجه به شعرهای او نیز اهمیت دارد.

روی جلد کتاب و زیر عنوان مجموعه (این عکس من است) از عبارت «گزیده‌ی شعرها» استفاده شده است؛ اما اتوود گزیده شعری به این نام ندارد. کار انتخاب شعرها را نیز خودتان انجام داده‌اید یا فقط نام مجموعه را عوض کردید؟
هر دو مورد اتفاق افتاده است. شعرهای این کتاب را از میان شعرهای یکی از گزیده‌های او به نام Eating Fire که به فارسی «خوردن آتش» ترجمه می‌شود، انتخاب کرده‌ام و نام یکی از شعرها را هم که به‌نظرم جامعیت بیشتری برای کل مجموعه‌ حاضر داشته است، روی کتاب گذاشته‌ام.
 
خیلی از ایرانی‌ها به واسطه کتاب‌های «آدمکش کور» یا «سرگذشت ندیمه» و سریالی که از این رمان تهیه شده اتوود را می‌شناسند و شاید کمتر کسی او را به عنوان شاعر بشناسد. این را قبول دارید؟
اتوود به عنوان شاعر هم جایگاهی شایسته دارد؛ اما با شما هم‌عقیده‌ام. بله، در ایران کمتر او را به‌عنوان شاعر می‌شناسند؛ برای همین، ترجمه‌ شعرهای او ضرورت پیدا می‌کند.

این که شما این کتاب را ترجمه کرده‌اید به کنار، به‌عنوان یک شاعر آیا شعرهای اتوود قرص و محکم است؟
بدون شک اگر چنین ویژگی نداشت، من سراغ ترجمه آن نمی‌رفتم.

حرف شما کاملا درست است اما با توجه به اینکه اتوود در یک سال اخیر جایزه بوکر را گرفته است و جزو افرادی بود که در نوبل ادبیات شانس زیادی داشت، طبیعی است که مترجم‌ها به سمت ترجمه کتاب‌های او بروند.
مطمئن باشید که من به دلیل این گمانه‌زنی‌ها درباره‌ جایزه‌های نوبل و بوکر دست به ترجمه این اثر نزدم و پیش از آن که او نامزد جایزه بوکر برای کتاب اخیرش شود، کار این ترجمه را تمام کرده بودم و پیش از آن‌که برنده شود، کتاب را به ناشر سپردم. اگر به تاریخ مقدمه‌ کتاب هم نگاه کنید متوجه می‌شوید که تاریخ نگارش مقدمه به شهریور 98 برمی‌گردد که هنوز نام برندگان اعلام نشده بود. من از سر علاقه و احساس ضرورت دست به ترجمه اشعار این شاعر زدم و به بازار آن توجهی نداشته‌ام.

دنیای شاعرانه اتوود چقدر با دنیای داستان‌هایش متفاوت است؟
او در شعرهایش همان دغدغه‌هایی را دارد که در زندگی شخصی و در داستان‌هایش دنبال می‌کند. یعنی آنجا هم به مسائل اجتماعی، جنسیتی و زیست‌محیطی می‌پردازد. 

نگاه فمینیستی اتوود چقدر در شعرهایش نمایان است؟
کاملا نمایان است. در همین مجموعه چند شعر هست که او آشکارا محدودیت‌های زنان را در جامعه مردسالار به چالش می‌کشد. 

او به دنبال چه دغدغه‌هایی در شعرهایش می‌گردد؟
آثار او اغلب مسائل اجتماعی، سیاسی، جنسیتی و زیست‌محیطی را در برمی‌گیرد. توجه به هویت فردی، به‌ویژه هویت فردی زنان در روابط اجتماعی و انسانی نیز از دغدغه‌های همیشگی او در آثارش به شمار می‌آید. بهره‌گیری از افسانه‌ها، اسطوره‌ها و آیین‌ها هم در شعرهای او چشم‌گیر است.
 
اتوود در مصاحبه اخیرش با یکی از رسانه‌ها اعلام کرد که «من فکر نمی‌کنم کار شعر بیان احساسات و عواطف باشد؛ بلکه کار شعر برانگیختن احساسات و عواطف است.» این نگاهی که او درباره شعر مطرح کرده است آیا در شعرهای خودش هم دیده می‌شود؟
حرف او کاملا درست است؛ چراکه اگر شعر فقط بیان عواطف و احساسات باشد، ما فقط با یک دلنوشته روبه‌رو خواهیم شد. شعر موفق شعری است که احساسات خواننده را برانگیزد و باعث تفکر و اندیشه در فرد شود. شعر مارگات اتوود بیشتر از آنکه مبتنی بر احساسات باشد، مبتنی بر اندیشه است؛ البته با حفظ معیارهای شاعرانه. 

این سوال را به‌عنوان یک شاعر و نه مترجم کتاب پاسخ دهید؛ آیا شعرهای اتوود قربانی داستان‌هایش شده است؟
من کلمه قربانی را به کار نمی‌برم. با کلمه قربانی چندان موافق نیستم؛ اما می‌توان گفت که شعرهای مارگات اتوود اغلب شعرهایی روایی است و اگر بخواهیم آثارش را در دسته‌بندی‌های شعری قرار دهیم، می‌توانیم آن را شعر روایی محسوب کنیم. این هم می‌تواند به این علت باشد که او در درجه‌ اول داستا‌ن‌نویس است و ذهن داستانگوی او بر شعرهایش نیز سایه انداخته است. بنابراین نمی‌توان گفت که شعرها قربانی داستان شده‌اند. این هم نوعی از شعر است.

گزیده شعر «این عکس من است»، اثر مارگارت اتوود با ترجمه شهاب مقربین در 156 صفحه، شمارگان 500 نسخه و به بهای 26 هزار تومان از سوی نشر چشمه راهی بازار نشر شده است.