به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) سیدعباس صالحی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در برنامه شهر فرنگ که به موضوع «فرهنگ و هنر در روزگار کرونا» اختصاص داشت به برخی موارد پاسخ گفت.
* عرصه فرهنگ و هنر و رسانه متاثر از کرونا
صالحی در ابتدای سخنان خود ضمن خسته نباشید به جامعه درمانی کشور و تشکر از تلاش‌های شبانه‌روزی آنها درباره نامه اهالی هنر به این وزارتخانه گفت: یکی از بخش‌هایی که از ویروس کرونا متأثر بود حوزه فرهنگ، هنر و رسانه است. از این‌رو از ابتدای اسفندماه حوزه‌های مرتبط با فرهنگ و هنر چون با اجتماعات مرتبط بودند ابتدا موقتا تعطیل شدند و در ادامه دو ماه است که چنین شرایطی دارند. سالن‌های سینما، تئاتر، موسیقی و نمایشگاه کتاب تحت تأثیر این اتفاق قرار گرفت.

 
کرونا
وی با بیان اینکه اقتصاد حوزه فرهنگ و هنر در مقایسه با برخی حوزه‌ها محدود و کوچک است، اما همین حوزه‌های محدود تأثیرات فراوانی گذاشت، گفت: ما در سال 1398 حدود 124 میلیارد تومان در نمایشگاه کتاب فروش داشتیم. بنابراین ناشران توقع داشتند و برای سال جاری کتاب چاپ کردند تا به نمایشگاه سال 99 نیز به میدان بیایند و کتاب‌های خود را عرضه کنند، آنها نیز شرایط خاصی داشتند. بنابراین همه مشاغل تحت تأثیر فضا قرار گرفت. این اتفاقات خسارت‌آور بود و در حوزه رسانه‌ هم اینگونه بود.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی اضافه کرد: در حوزه رسانه‌ هم خسارت‌ها سهمگین بود، چرا که بخش عمده درآمدها از آگهی تأمین می‌شد. حتی در عرصه‌های دیگر هنر نیز ما شاهد تعطیلی‌هایی بودیم مثلاً 80 سالن تئاتر یا 300 گالری هنرهای تجسمی که تعطیل هستند، البته از شنبه قرار است شروع به کار کنند. حتی خانه‌های مد و لباس که شامل 500 مؤسسه هستند عملاً تعطیل شده بودند، 6 هزار آموزشگاه هنری که 30 هزار شغل را تأمین می‌کردند تعطیل بودند. بنابراین دامنه وسیع در حوزه خسارات را شاهد هستیم.
* خسارت اعلام شده حوزه فرهنگ، هنر رسانه تا 25 فروردین بود
صالحی در پاسخ به اینکه نامه‌ای به ستاد مبارزه با کرونا درباره برآورده خسارت 976 میلیارد تومانی داشتید تا چه تاریخی خسارت‌ها برآورد شده است، گفت:‌این برآورد میلیاردی تا 24 یا 25 فروردین بود ولی ما تلاش کردیم برآوردها دقیق باشد. در حوزه مطبوعات بیش از 7200 مطبوعات مکتوب داریم. اما 3 هزار تا از آنها را در این برآورد مطرح کردیم چرا که 1800 فصل‌نامه‌ها داریم در این آمار گنجانده شده بودند. اما هنوز متاثر نشده‌اند چرا که فصل نامه‌ها زمانی دارند برای انتشار، می‌بینید که با یک دقتی وارد شدیم ، آنچه برآورد شده واقعیت دارد و برای ما مهم بود. 
* اهالی فرهنگ هنر و رسانه در میان 10 رسته آسیب‌پذیر
وی با بیان اینکه ما طی دو مرحله کارهای مربوط به خسارت اصحاب فرهنگ و رسانه را برآورد کردیم گفت: اتفاق اول این بود که اهالی این عرصه در میان 10 رسته آسیب‌پذیر قرار گرفتند و در مرحله دوم پس از ارائه نامه کمیته اقتصادی 2 روز بعد در کلیات بحث مواردی را در توزیع مبالغ بررسی کردند و الان این مسئله در بخش دستورالعمل‌ها قرار دارد. 
* نگاه مثبت کمیته اقتصادی دولت به اهالی فرهنگ و هنر
عالی‌رتبه‌‌ترین مسئول در وزارت ارشاد با بیان اینکه انصافاً نگاه مساعدی نسبت به مسئله وجود دارد، تصریح کرد: برداشت من این است نگاه کمیته اقتصادی دولت به حوزه فرهنگ مثبت بوده و کوتاهی صورت نگرفته هرچند اصحاب فرهنگ، هنر و رسانه هم توقع زیادی ندارند.

 
* غیر از اینکه به بنگاه‌ها توجه می‌کنید به اصحاب فرهنگ، هنر و رسانه نیز به عنوان شخصیت حقیقی توجه کنید
صالحی در پاسخ به اینکه وجه مشترک نامه‌های ارسالی به شما از سوی اهالی فرهنگ، هنر و رسانه معیشتی بود آیا می‌توانید کمکی داشته باشید، گفت: موضوع بحث بیکاری اصحاب فرهنگ، هنر و رسانه 2 شاخه دارد؛ نکته اول اینکه این درد قدیمی است، بخش قابل توجهی از اهالی این عرصه شغل ثابتی ندارند و بخش وسیعی شغل‌های فصلی و کوتاه‌مدت دارند. حالا به این مشکل قدیمی مشکل دیگری هم اضافه شده آنکه افرادی که کار هم داشتند به اعتبار مشکلات آخر سال کار آنها نیز تعطیل شد. مثل تئاتر، موسیقی و ... در واقع همه فضاهای در تعطیلی به سر می‌بردند. اما برخی از اصحاب فرهنگ و هنر و رسانه بیکاری موقت فصلی داشتند که کرونا بر این بیکاری هم افزوده شد. ما بخشی که برنامه خودمان اضافه کردیم این بود که غیر از اینکه به بنگاه‌ها توجه می‌کنیم به اصحاب فرهنگ، هنر و رسانه نیز به عنوان شخصیت حقیقی توجه کنیم.
* صرف حمایت از بنگاه‌ها کفایت نمی‌کند و اشخاص هم نیازمند حمایت هستند
وی درباره بیمه بیکاری هم تأکید کرد: 24 هزار شاغل شامل اصحاب فرهنگ، هنر و رسانه بیمه کارفرما ندارند و مشمول بیمه بیکاری هم نمی‌شوند. اگر پرداخت‌ها صرفاً در حوزه بیمه بیکاری باشد اهالی این حوزه مشمول نمی‌شوند و فشار زیادی به آنها وارد می‌شود. ما از آقایان نهاوندیان و نوبخت و ستاد اقتصادی دولت تقاضا داشتیم تا بحث بیمه بیکاری، خارج از فضای بنگاه‌ها به اصحاب فرهنگ و هنر ارائه و تخصیص یابد. ما باید این مسئله را جدی بگیریم چرا که صرف حمایت از بنگاه‌ها کفایت نمی‌کند و اشخاص هم نیازمند حمایت هستند. ما برآوردی از درآمد اصحاب و هنر داشتیم و با قیاس با کارمندان در سال 97 باید بگویم دریافت‌های اصحاب فرهنگ و هنر یک تا 2 میلیون تومان است. اما وقتی کشوری به فرهنگ و هنر شناخته می‌شود زیبنده نیست که اهالی فرهنگ و هنر آن اینگونه در معیشت ضعیف باشند.
* خبر خوش آقای وزیر: تلاش می‌کنیم تا خردادماه بیمه هنرمندان را پرداخت کنیم
این مقام مسئول در وزارت ارشاد ضمن اشاره به تمدید اعتبار دفترچه‌های بیمه‌های تأمین اجتماعی در سه ماهه ابتدای سال 99 و خبری که در خروجی پایگاه خبری وزارت ارشاد درباره مصوبه هیئت مدیره این صندوق درباره پرداخت حق بیمه تامین اجتماعی اعضا قرار گرفته گفت: این تمدید صورت گرفته و به ما فرصت می‌دهد با توجه به تعداد قابل توجه بیمه شدگان صندوق اعتباری فرهنگ، پشتوانه‌هایی درست کنیم ؛ تلاش می‌کنیم تا فضای سه ماهه (تا خردادماه )حق بیمه هنرمندان را پرداخت کنیم. هرچند قول قطعی نمی‌دهم اما بسیار امیدواریم در سه ماه آتی تا پایان خرداد سهم بیمه هنرمندان را با منابعی که در حال به دست آوردن هستیم پرداخت کنیم تا بخشی از مشکلات آنها حل شود.
وی درباره هنرمندانی که مشمول بیمه بیکاری نمی‌شوند هم گفت: در شورای توسعه به عنوان یکی از احکام مطرحه بود، مجموعه‌هایی مکلف شده بودند تا در کمیسیون‌های تخصصی که بحث‌هایی در آنها مطرح شده بود پیگیر ماجرا باشند. قرار شد کارگروه کوچکی بحث را نهایی کند تا به کمیسیون فرهنگی دولت بیاید و بعد آن را به صحن دولت ببریم، با این نگاه بحث را تعقیب می‌کنیم البته مشکلاتی وجود دارد چون قانون بیمه بیکاری با ادبیات و مقررات خود محدودیت‌هایی ایجاد می‌کند، اینکه منابع بیرونی از منابع صندوق بیمه بیکاری را ضمیمه کنیم و از این طریق فضای اصحاب فرهنگ و مشمول بیمه بیکاری قرار دهیم بحثی است که در کمیسیون‌های اصلی فرهنگی دولت در حال بحث است  امیدواریم این بحث‌ را با نگاه‌ها مثبت پیش ببریم.
جایگرین
صالحی درباره اینکه پیشنهادهایی مبنی براینکه حالا که جشنواره‌های فرهنگی و هنری و نمایشگاه‌ها تعطیل شده می‌توان بودجه آن را به اهالی این عرصه ارائه کرد نظر شما چیست، گفت: این بحث مفصل است. نگاه کوتاه‌مدت ممکن است این باشد که تعطیلی و منتقل کردن بودجه آن به اهالی این حوزه (یارانه مستقیم) خوب است، چون مشکل روزمره را حل می‌کند، ولی یک نگاه می‌تواند این باشد که برداشت وسیع برای کسب و کار فرهنگی هدف قرار گیرد، اینکه آیا می‌توان نمایشگاه کتاب یا نمایشگاه قرآن را در فضای مجازی داشته باشیم تا از طریق نمایشگاه‌ها فضای مجازی کسب و کارها فرصت بروز پیدا کنند؟ اگر با این نگاه حرکت کنیم ممکن است در کوتاه مدت با یارانه مستقیم نمایشگاه حرکت کنیم در کوتاه‌مدت جواب‌ده باشد و آثاری هم داشته باشد، اما  آن ساختار را از دست می‌دهیم که پروسه و جریان اتفاق افتد مثل جریانی که به کتاب و کتابخوانی و توسعه نشر منتهی می‌شود.
وی افزود: این امر علاوه براینکه می‌تواند اقتصاد مولد باشد (اگر ایده‌ طرح‌‌های جایگزین را برای برنامه‌های تعطیل شده را جلو ببریم) می‌تواند به اصحاب فرهنگ و هنر هم کمک کند.
* اصحاب فرهنگ، هنر و رسانه طی این 2 ماه پا به پای ملت ایران خوب پیش آمدند
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی درباره برنامه‌های پساکرونا هم گفت: اصحاب فرهنگ، هنر و رسانه طی این 2 ماه پا به پای ملت ایران خوب پیش آمدند، قوی، محکم، جدی و مسئولیت اجتماعی را خوب ادا کردند، چرا که یکی از دغدغه‌‌های ما در ایام کرونا پایین‌ آمدن سرانه مصرف فرهنگی کشور بود. اینکه سرانه مصرف فرهنگی کاهش یابد از دغدغه‌های جدی ما بود. اما اتفاقاتی را مشاهده کردیم و آنچه دیدیم نشان می‌دهد متفاوت بوده‌ایم، مثل اینکه پست کتاب در یک ماهه اخیر 240 میلیون تومان ارسال محموله پستی کتاب داشته است، اما در هشت ماهه اول سال 98  این رقم  حدود 69 میلیون تومان بود. یعنی در یک ماه چهار برابر هشت ماه بوده است. 
صالحی گفت: چهار هزار محموله پستی به مناطق روستایی ارسال شد. حتی در پویش کتابخوانی هم 236 هزار نسخه کتاب به فروش رفت آن هم در کمتر از یک ماه، هرچند ما پویش‌های دیگری را از سوی نهاد کتابخانه‌ها داشتیم که با اقبال وسیع مواجه شد. در حوزه هنر هم اینگونه بود. پخش آنلاین 20 تئاتر در تهران و استان‌ها،‌ اجرای 20 کنسرت آنلاین در تهران و 25 کنسرت در استان‌ها، اجرای قطعاً ارکستر ملی و سمفونیک، 50 تولید اثر هنری در حوزه‌های موسیقی، شعر و ... که همچنان ادامه دارد. این نشان می‌دهد که هنرمندان با تولیدات هنری خود به خانه مردم آمدند هرچند شبکه نمایش خانگی هم فضای قابل توجهی در فیلم دیدن پدید آورد . در حوزه‌های دینی هم همین‌گونه عمل شد. در واقع ما دغدغه مصرف فرهنگی و افت آن را داشتیم اما مردم فضای وسیعی پدید آوردند. حتی آنها کتاب و فیلم معرفی می‌کردند که موجب شد سرانه مصرف فرهنگی کاهش نیابد.
کرونا
وی درباره فراغت کرونایی و دغدغه‌های آن هم گفت: دغدغه ما این بود مردم در فضای کرونا در خانه چه کار می‌کنند. در این مسیر اما جریان اصحاب فرهنگ، هنر و رسانه فرصت‌های خوبی برای در خانه ماندن ایجاد کردند. اینکه چگونه از فرصت‌ها استفاده کنیم یا پویش‌هایی از این دست مثل زندگی از نو که 90 اثر برگزیده را معرفی می‌کرد یا جشنواره مد و لباس در فضای مجازی، تولید قطعات موسیقی یک دقیقه‌ای و آرشیو خاطرات سینما و ... از این قبیل است. هرچند لیست بلند بالایی وجود دارد اما نکته مهم این است که فعالیت‌های اهالی فرهنگ و هنر در حوزه سلامت تأثیرگذار و قابل توجه است.
* یکی از جبهه‌ها حامی سلامت در این روزها جبهه فرهنگ، هنر و رسانه بود که به کمک مردم آمدند
این مقام مسئول در وزارت ارشاد با بیان اینکه اهالی فرهنگ و هنر در حوزه سلامت کارهای قابل توجهی تولید کردند، گفت: آنها ابتدا نامه‌ای در فضای تحریم به هنرمندان مستقل جهان درباره تحریم‌های ظالمانه آمریکا علیه ملت ایران را نوشتند که بسیار مورد توجه قرار گرفت. هرچند در مسیر درمان کرونا خط مقدم ما کادر درمانی هستند اما جامعه ایران وارد صحنه شد و یکی از جبهه‌ها که از آن حمایت کرد جبهه فرهنگ، هنر و رسانه بود که به کمک مردم آمدند. بیش از هزار نفر هنرمند در پویش‌‌های رسانه ملی و فضای مجازی مردم را دعوت به آموزش‌های عرصه سلامت و در خانه ماندن کردند.
وی درباره اینکه به نظر می‌رسد شروع کرونا ما را در حوزه فرهنگ متوجه فضاهای جدیدی کرد، توضیح داد: ما در این راستا 11 جلسه داشتیم و ترکیب دوگانه دستگاه‌های اجرایی، صداوسیما و 6 خبرگزاری را هم داشتیم. باید به طور خاص از جریان رسانه تشکر کنم چراکه اگر شرایط اجتماعی در آرامش حرکت می‌کند به این دلیل است که جریان اطلاع‌رسانی کشور پابه‌پا آمد ( هم رسانه‌های مکتوب هم رسانه ملی و هم خبرگزاری‌ها)، چرا که این 2 ماه می‌توانست اتفاقات بسیاری رخ دهد اما جریان اطلاع‌رسانی مثلا در حوزه شایعه کمبود مواد غذایی به سرعت رسانه پای کار آمد و اطلاع رسانی درست صورت گرفت و مقابل شایعه گرفته شد، هرچند متولیان امر هم خوب عمل کردند و تمامی کالاها به وفور دیده می‌شود. بحث ما در کرونا جناحی و سلیقه‌ای نیست بلکه ملی است و جریان رسانه‌ای در این امر منافع ملی را خوب درک کرد.
* باید بسترهای مجازی را در اختیار جریان سنتی قرار دهیم
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در بخش دیگری از سخنانش با بیان اینکه به نظر من یکی از مواردی که باید به آن توجه کنیم این است که تهدید را به فرصت تبدیل کنیم، گفت: خیلی وقت‌ها می‌خواستیم کاری را شروع کنیم اما فهم کلاسیک مجال به آن نمی‌داد ولی طی این چند وقت اتفاقاتی رخ داد که نشان می‌دهد ممکن است کارآمدی‌ها هم سریع خود را نشان دهد. موراد بسیار کطرح بود اینکه تماشاخانه‌های آنلاین ممکن است اجرا شود؟ یا حتی مخاطب خواهد داشت؟، این موارد محل چون و چرا بود. ولی اتفاقاتی رخ داد و تجربه خوبی داشتیم؛ یا حتی پویش کتاب‌های الکترونیکی نشان می‌دهد ناشران سنتی هم می‌توانند وارد فضای مجازی شوند. ما باید بسترهای مجازی را در اختیار جریان سنتی قرار دهیم و خوشبختانه این عادت به فضای مجازی طی این 2 ماه افزایش یافته حتی بهره‌وری آن هم برای دانش‌آموزان تغییر یافت.
کرونا
صالحی با بیان اینکه کرونا نسل دیجیتال را سرعت داد و ما اکنون جامعه وسیع مخاطب را در فضای مجازی داریم، گفت: رایزنی‌های سازمان فرهنگ و ارتباطات خانه‌های فرهنگ مجازی شکل می‌دهند تا ما از آن طریق بتوانیم دیپلماسی فرهنگی را به نحو دیگری فعال کنیم و در فضای بین‌الملل مجازی هنر ایران را تعریف کنیم و ببینیم که در این صورت تنها جامعه ایران مخاطب نیست بلکه میلیون‌ها انسان را می‌توان به عنوان مخاطب داشت به نظر می‌آید کرونا اتفاق تلخی است که پیامدهای اقتصادی سخت و جانی در پی داشته است. این ایام تأثیرات قابل توجهی در حوزه روحی و روانی مردم داشته است اما بعد از کرونا باید بدانیم جریان افسردگی اجتماع را چگونه به نشاط اجتماعی تبدیل کنیم که در این جریان نشاط اجتماعی، اصحاب فرهنگ، هنر  و رسانه می‌توانند نقش‌آفرین باشند و فضای پساکرونا را اصحاب فرهنگ، هنر و رسانه می‌توانند با نشاط همراه کنند و در آن اثرگذار باشند. می‌توان از فرصت‌ها استفاده کرد و بر تهدیدها غلبه کرد.
* ادغام موسسات قطعی است اما برای کاهش هزینه‌های بالاسری نه تعدیل نیرو
وی درباره این سؤال مهم که چندی است ادغام مؤسسات زیرمجموعه معاون فرهنگی وزارت ارشاد مطرح می‌شود سرانجام این ادغام صورت می‌گیرد یا خیر، گفت: بحثی که ما در راستای ادغام داشتیم این بود که هزینه بالاسری مؤسسات را کاهش دهیم. ما می‌توانیم با کاهش هزینه‌های بالاسری (نه تعدیل نیرو) این رویکرد را داشته باشیم و در این راستا به نقطه‌ خوبی رسیده‌ایم. برای ما 2 نکته مهم بود اول اینکه فعالیت‌های فرهنگی این مؤسسات روزآمد می‌شود اما کاهش نمی‌یابد و دیگر مسائل معیشتی کارمندان این مجموعه بود که برای ما بسیار جدی است.
* تقسیم عادلانه کمک به هنرمندان
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در پایان درباره تقسیم عادلانه کمک به هنرمندان از کمک‌های دریافتی به وزارت ارشاد هم گفت: ما خسارت‌ها را دقیق ارزیابی کردیم تا از مقداری که به ما خواهد رسید با مجموعه ناظر ترکیبی (از خود و صنوف) مسیر را پیش ببریم.