شنبه ۶ اردیبهشت ۱۳۹۹ - ۱۰:۰۲
آیا سدها باید ساخته می‌شدند؟

بایدها و نبایدهای زیادی در باب سدسازی وجود دارد؛ اما موضوع مورد اهمیت ان است که بنابر ویژگی و تنوع اقلیمی کشورمان نمی‌توان یک گزاره واحد در امر آمایش سرزمین برای آن در نظر گرفت. کتاب «ارزیابی اثرات زیست‌محیطی سد» به بیادها و نبادهای سدسازی می‌پردازد.

خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) همواره یکی از مضوعاتی که در سال‌های اخیر مورد بحث فراوان دانشمندان در علوم محیطی و برنامه‌ریزی شده است، بر هم زدن تعادل اکوسیستم‌هاست. شمار زیادی از دانشمندان معتقدند؛ سد یکی از همین برهم‌زنندگان تعادل طبیعت است و در طولانی مدت موجب خسارات جبران‌ناپذیری برای بشر می‌شود؛ در واقع اغلب دانشمندان باور دارند سدسازی به تنهای منجر به بی‌نظمی در طبیعت نمی‌شود؛ اما باید دانست که کجا سد ساخته شود.
 
برخی دیگر هم بر این باورند سدسازی یکی از راه‌های حفظ و ذخیره انرژی است که برای ادامه زندگی بشر ضروری است. برای مثال، روزنامه دنیای اقتصاد در گفت‌وگویی که با ناصر ترکش‌دوز، مدیرعامل شرکت مهندسی مشاور مهاب قدس درباره باید‌های سدسازی در ایران داشته به این نکته اشاره کرده است که؛ « اگر سدی احداث نمی‌شد تا در تامین آب و تولید برق از آن استفاده شود، قطعا برای حفاظت شهرها از خسارت‌های فاجعه‌بار سیل باید سد احداث می‌شد به‌ویژه که تجاوز به حریم رودخانه‌ها در پایین‌دست سدها به‌صورت غیرمجاز صورت گرفته و رژیم رودخانه‌ها را به‌شدت برهم زده است و کار کنترل سیل را بسیار دشوارتر ساخته و البته باید این موضوع هم ساماندهی شود.»
 
گفتنی است بایدها و نبایدهای زیادی درباب سدسازی وجود دارد اما آنچه که بیش از هر مورد دیگر حائز اهمیت است، ویژگی و تنوع اقلیمی کشورمان است بنابراین نمی‌توان یک گزاره واحد در امر آمایش سرزمین برای آن در نظر گرفت. در ادامه به معرفی کتابی در همین رابطه با عنوان «ارزیابی اثرات زیست‎‌محیطی سد» می‌پردازیم.
 

 
کتاب «ارزیابی اثرات زیست‌محیطی سد» نوشته آرزو سلامت نیا به بررسی معرفی و توجیه جایگاه و اهمیت ارزیابی در چرخه انجام پروژه‌های سدسازی  و طرح‌های مشابه در ایران و جهان، انواع سدها و روش‌های تعیین جریان آبی زیست‌محیطی می‌پردازد. در واقع نویسنده در این اثر کوشیده است روش‌های ارزیابی اثرات سد در کشورهای مختلف جهان، مدیریت و پایش زیست‎‌محیطی احداث سد‌ها را مورد بررسی قرار دهد.
 
مهم‌ترین مولفه‌ای که نویسنده در این اثر به آن پرداخته است تاثیرات اعمال انسان بر محیط‌زیست است. شکی نیست که بشر در یک الی دو دهه گذشته شاهد تغییرات بزرگی در اقلیم و محیط‌زیست کره زمین بوده است. در واقع مشکلاتی مانند؛ تخریب لایه ازن، آلودگی فزاینده آب، خاک، هوا و صدا، افزایش دمای جو و بروز خشکسالی‌ها و سیل‌گیری‌ها همگی ناشی از رفتار نادرست انسان با طبیعتی بوده است که در آن زندگی می‌کند.
 
وی در پیشگفتار کتاب آورده است؛ «برای شناسایی تمامی فعالیت‌های انسانی در اجرای پروژه‌های توسعه می‌توان مجموع تاثیر انسان در محیط‌زیست را به صورت یک رابطه ساده بیان کرد. به عبارت دیگر کل اثرات زیست‌محیطی با تاثیر هر فرد ضرب در تعداد کل افراد مساوی است. بنابراین با افزایش جمعیت تاثیرات بر محیط‌زیست افزایش می‌یابد یک تفاوت عمده میان وضعیتی که اکنون در آن قرار داریم و آنپه مالتوس پیش‌بینی کرده بود وجود دارد که می‌توان آن را قدرت فناوری دانست. نبود برنامه‌ریزی‌های زیست‌محیطی در طرح‌ریزی مکان‌یابی و اجرای پروژه‌های توسعه در ایران سبب شده است که مشکلات زیست‌محیط متعددی در کشور پدید آید.»
 
از دیگر ویژگی‌های این اثر آن است که نویسنده تلاش کرده است مستندات قانونی ضرورت ارزیابی اثرات زیست‌محیطی طرح‌ها و طرح‌های عمرانی در ایران را مورد بررسی و ارزیابی قرار دهد. وی به تمامی مهمترین مستندات اشاره کرده است. گفتنی است در حال حاضر بیش از هشتاد نوع از طرح‌ها و طرح‌های عمرانی در مقیاس‌های متفاوت شامل قانون ارزیابی اثرات زیست‌محیطی بوده که انواع سدها در زمره این طرح‌ها هستند.
 
مهمترین سوالی که نویسنده تلاش می‌کند در کتابش به آن پاسخ دهد این است که تصویب قوانین ارزیابی اثرات زیست‌محیطی تا چه میزان موجب عدم اجرای طرح‌ها و طرح‌های ناپایدار به ویژه در زمینه سدسازی و جلوگیری از خسارت‌ها جبران‌ناپذیر بر محیط‌زیست شده است؟ با توجه به مطالب ذکر شده مخاطبان اصلی کتاب «ارزیابی اثرات زیست‌محیطی سد» اغلب برنامه‌ریزان محیطی و متخصصان در زمینه آمایش سرزمین هستند اما با توجه به اهمیت موضوع علاقه‌مندان به محیط‌زیست هم می‌توانند اطلاعات جالب توجهی را دریافت کنند.
 
«ارزیابی اثرات زیست‌محیطی سد» در 282 صفحه، با تیراژ یک هزار نسخه به قیمت 38 هزار تومان از سوی انتشارات خالدین روانه بازار کتاب شد.
 

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.

برگزیده

پربازدیدترین

تازه‌ها