به‌طور کلی داروها از مهم‌ترین علل مسمومیت‌ها بوده که سالانه حجم زیادی از بار مسمومیت‌ها را به خود اختصاص می‌دهد. در نقطه مقابل؛ مسمومیت‌های غیردارویی نیز از عوامل شایع مسمومیت در بسیاری از نقاط جهان بوده و دامنه وسیع و متنوع مسمومیت به دلیل مصرف سموم ارگانوفسفره، قرص برنج (فسفید آلومینیوم)، اپیوم و مشتقات آن، کراک و شیشه، مسمومیت‌های غذایی، ونوم‌ها، مواد شوینده، گازها، ترکیبات هیدروکربنه و غیره را شامل می‌شوند.
کتاب «مسمومیت‌های دارویی و شیمیایی» نوشته مشترک امید شرفی، روژین خاطری، پروین محمدی، حوریا فرهادی‌تبار زیرنظر ناهید کهریزی، با استفاده از مجموعه منابع معتبر پزشکی و پرستاری و جدیدترین مقالات، در پنج فصل «سوء مصرف مواد»، «مسمومیت با اپیوئیدها»، «مسمومیت با مشروبات الکلی»، «مسمومیت با ارگانوفسفات‌ها» و «سایر مسمومیت‌های شایع و آنتی‌دوت‌ها» را مورد بررسی قرار می‌دهد.
نحوه بروز مسمومیت
«سموم به چندین شکل در بدن اثر کرده و آثار و علائم خود را به‌جا می‌گذارند که عبارتند از:
1- مسمومیت‌های حاد و تحت حاد:
به علت ورود مقادیر زیاد و ناگهانی سموم به بدن ایجاد می‌شوند و می‌توانند وخیم و خطرناک باشند. درجه سمیت حاد سموم براساس LD50 محاسبه می‌شود، هرچه LD50 سم کمتر باشد، قدرت کشندگی آن بیشتر خواهد بود.
2- مسمومیت‌های ناشی از ورود مقادیر کم ولی مکرر سم به بدن:
در این موارد یا سم در بدن متابولیزه نشده و تجمع می‌یابد تا به حد خطرناک برسد. مانند حشره‌کش‌های کلردار، آرسنیک فلوئور و فلزات سنگین (مانند سرب، جیوه، کادمیوم) و یا سموم متابولیزه و دفع می‌شوند ولی با هر بار ورود به بدن، اثرات توکسیک پایداری را در نسوج به‌جا می‌گذارند که در طی زمان سبب اختلال عملکرد عضو هدف و بروز علائم مسمومیت می‌شوند.
3- ورود یک نوبت سم به بدن و بروز علائم مسمومیت به‌صورت دیررس:
مانند علف‌کش‌‌ها که ورود آن به بدن ابتدا علائم گوارشی بسیار جزئی ایجاد می‌کند، ولی پس از چند هفته با ایجاد فیبروز شدید ریوی، سبب خفگی و مرگ می‌شود.
4- مسمومیت‌هایی که سبب ایجاد نقص عضو در جنین می‌شوند:
ورود سموم در هفته‌های چهارم تا ششم حاملگی می‌تواند سبب بروز ضایعات تکاملی در جنین شود. مانند مصرف تالیددمید و بروز نقایص اندام در جنین.
5- واکنش آلرژیک به سموم:
اگر فرد نسبت به سم واکنش آلرژیک نشان دهد، ورود دفعات دوم به بعد به بدن سبب بروز علائم مسمومیت همراه واکنش‌های آلرژیک می‌شود که علائم را تشدید نموده یا سبب تغییر چهره آن می‌شود.»
عوارض مزمن مواجهه با آفتکشها
«شواهد بسیاری مبنی بر ارتباط مواجهه با آفتکشها و افزایش نرخ بیماری‌های مزمن مانند انواع سرطان، دیابت، اختلالات نورودژنراتیو مانند پارکینسون، آلزایمر، ALS و نقایص مادرزادی و اختلالات تولید مثل وجود دارد. همچنین شواهد ضمنی وجود دارد که ارتباط میان مواجهه با آفتکشها با سایر بیماری‌های مزمن مانند مشکلات تنفسی بخصوص آسم و بیماری انسداد مزمن ریوی، بیماری‌های قلب و عروق مانند تصلب شریان‌ها و بیماری عروق کرونر، نوروپاتی مزمن، بیماری‌های خودایمنی مانند لوپوس منتشر و روماتیسم مفصلی، سندروم خستگی مزمن و پیری را تأیید می‌کند. ویژگی مشترک بیماری‌های مزمن، اختلال در هموستاز سلول است که می‌تواند از طریق واکنش‌های مستقیم آفتکشها مانند اختلال در کانال‌های یونی، آنزیم‌ها، گیرنده‌ها و ... یا از سایر مسیرهای واسطه ایجاد شود.»
نخستین چاپ کتاب «مسمومیت‌های دارویی و شیمیایی» در 120 صفحه با شمارگان یک‌هزار نسخه به بهای 25 هزار تومان از سوی نشر آئین طب راهی بازار نشر شده است.
نظر شما