علاوه بر وضعیت جسمی، یک مسأله مهم در زندگی سالمندی، توجه به مسائل روان‌شناختی و عاطفی آن‌هاست که تأثیر بسیار مهمی بر کیفیت زندگی و حتی سلامت جسمانی سالمندان دارد.
.jpg)
جلد دوم کتاب «روانپزشکی سالمندان» نوشته دکتر سعید سمندری؛ فلوشیپ روانپزشکی سالمندان دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، به اصول اساسی ارزیابی، تشخیص و مدیریت اختلالات شناختی در ارتباط با سالمندان می‌پردازد.
این جلد در 20 فصل تنظیم شده و مبنای گزینش موضوعات، نیازها و ضرورت‌های بالینی بوده که نویسنده در تجربه کار با بیماران سالمندِ دچار مشکلات روانپزشکی و شناختی احساس کرده است. چالش‌های موجود در تشخیص و طبقه‌بندی بیماری‌های مخرب نورونی، انواع غیرمعمول بیماری آلزایمر، علل روان‌شناختی سندرم‌های روانپزشکی در اختلالات شناختی، تغییرات شیوه راه رفتن در اختلالات شناختی، تشخیص افتراقی افسردگی و دمانس، سایکوز در سالمندان، اختلال وسواس جبری دیرآغاز، اورژانس‌های روانپزشکی سالمندان، سنجش شخصیت در سالمندی، آپاتی، سالمندآزاری، اختلالات اضطرابی در سالمندان و پیشگیری از افسردگی در سالمندی، ازجمله سرفصل‌های مهم این کتاب است.
سیر افزایشی بیماری‌های مزمن و مخرب در سالمندی
اُسوالدو پی. آلمدیا؛ استاد و رئیس دانشگاه روانپزشکی سالمندان استرالیای غربی، در بخشی از مقدمه خود بر این کتاب، می‌نویسد: «در صبح یک روز دلپذیر، دو آقای سالمند تصمیم گرفتند تا گلف بازی کنند. مرد جوان‌تر در آغاز بازی و پس از آنکه به توپ ضربه‌ای زد و آن‌را پرتاب نمود، رو به همبازی خود کرده و از او پرسید: «دیدی توپ من کجا رفت؟ چشم‌های من دیگر نمی‌توانند مسیر توپ را به خوبی تشخیص دهند.» دوست مسن‌تر او پاسخ داد: «توپ را دیدم، اما نمی‌توانم به یاد آورم که کجا رفت!»
پیر شدن فرایندی است که موید موفقیت فرد و جامعه در فائق آمدن بر مشکلات و سختی‌های مراحل اولیه زندگی است. بسیاری از ما آرزومند داشتن دوران پیری سرشار از سلامت جسمی و روحی هستیم. این مهم ممکن است برای تعداد زیادی از افراد امکان‌پذیر باشد، اما نمی‌توان این حقیقت را نادیده گرفت که کاهش عملکرد و افزایش بیماری‌های مزمن و مخرب در سالمندی در مقایسه با دوره‌های قبلی شیوع بیشتری دارند.
کاهش قوای شناختی ازجمله نشانه‌های شایع بالینی در اختلالات عصبی اضمحلالی و از عوامل اصلی از دست رفتن سال‌های زندگی فعال به علت ناتوانی در سراسر جهان می‌باشد. درحالی‌که جمعیت جهان رو به پیری می‌رود، تعداد افراد مبتلا به اختلالات شناختی هم در سال‌های آینده رو به افزایش است. نکته حائز اهمیت این است که ما در صورتی می‌توانیم به حل چالش‌های مربوط به جوامع در حال پیر شدن خود نایل آییم که قادر به ارزیابی، تشخیص و درمان مناسب نیازهای این جمعیت رو به رشد باشیم.»
آلزایمر و اختلال در فعالیت‌های اجرایی و مشکلات رفتاری
«بسیاری از درمان‌گران بر این باورند که دمانس آلزایمر معمولا با اختلال حافظه پیش‌رونده آغاز می‌شود و پس از آن، سایر توانایی‌های شناختی ازجمله زبان، کارکردهای اجرایی، مهارت‌های دیداری-حرکتی و فعالیت‌های روزانه بیمار را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. این الگوی توالی پیشرفت بالینی که تا اندازه‌ای قابل پیش‌بینی است، بر این فرض استوار است که تجمع پاتولوژیک کلافه‌های عصبی از قشر آنتورینال آغاز و به سایر نواحی قشر مغز، گسترش می‌یابد...
بیماری آلزایمر ازجنبه فنوتیپ، اختلالی ناهمگون است که همیشه به سندرم دمانس آلزایمر ختم نمی‌شود. در چنین شرایطی اولین گزارش‌ها که نشان می‌دهد مشکلی وجود دارد و خانواده یا دوستان نزدیک بیمار گزارش می‌کنند، ممکن است اختلال در حافظه نباشد. پاره‌ای اوقات علائم بیماری آلزایمر با استناد به ملاک‌های تشخیص پاتولوژیک آن به دیگر سندرم‌های دمانس قشری شبیه می‌گردد. در این قبیل موارد، کاستی‌هایی در زبان، توانایی‌های دیداری-فضایی یا اختلال در قابلیت‌های اجرایی و مشکلات رفتاری، علائم آغازین بیماری را تشکیل می‌دهند.
بعضی از مبتلایان در مراحل اولیه بیماری آلزایمر از کاهش تمرکز، ناتوانی در انجام همزمان چند کار و حل مسأله و برخی مواقع مشکلات رفتاری شکایت دارند. غالبا تفکر مولد وجود ندارد و بیمار در برنامه‌ریزی یا سازمان‌دهی انجام همزمان چند فعالیت ذهنی بدون استفاده از وسایل کمک‌کننده، ناتوان است. توانایی ذهنی حل مسائل در مراحل آغازین خدشه‌دار شده است. همچنین اختلال در تفکر انتزاعی و نمادین ممکن است دیده شود و افکار بیمار بیشتر غیرانتزاعی است... پژوهش‌های انجام شده نشان می‌دهد، گروهی از بیماران آلزایمر به‌ویژه اختلال در فعالیت‌های اجرایی و مشکلات رفتاری دارند. بنابراین به‌نظر می‌رسد اختلال در توانایی‌های اجرایی، حوزه شناختی مهمی در بیماری آلزایمر باشد. علت بروز این مشکل شناختی در بیماری آلزایمر روشن نیست.»
سالمندی و سندرم خودفراموشی
«نشانه‌های این سندرم چون مراقبت فردی ضعیف، سوء‌تغذیه، لاغری مفرط (کاشکسی)، خوابیدن در کوچه و خیابان و اماکن نامناسب دیگر، ممکن است منجر به ارجاع سالمند توسط دیگران گردد. اختلالاتی که این سندرم را ایجاد می‌کنند عبارتند از: اسکیزوفرنی، دمانس، سندرم دیوژنز و با شیوع کمتر، افسردگی... در گام نخست، درمان کلیه موارد سندرم خودفراموشی شامل بهبود و اصلاح شرایط تغذیه‌ای، آب و الکترولیت‌ها و بهداشت فردی است. پس از آن، برقراری ارتباطی بهترین پزشک و بیمار، شناسایی اختلال زمینه‌ای اصلی و درمان مناسب آن قرار دارد. مراقبت‌های پرستاری خوب به‌ویژه در هفته‌های اول درمان می‌تواند بسیار مفید باشد.»
نخستین چاپ از جلد دوم کتاب «روانپزشکی سالمندان» در 544 صفحه با شمارگان یک‌هزار نسخه به بهای 85 هزار تومان از سوی انتشارات مهر زهرا (س) راهی بازار نشر شده است.
نظر شما