امیرحسین قاسمی، عضو هیات مدیره اتحادیه لیتوگرافان تهران در گفت‌وگو با خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، با اشاره به وضعیت استقبال ناشران از چاپ دیجیتال و نشر رومیزی گفت: طی سال‌های اخیر عوامل مختلفی مانند بالا رفتن قیمت مواد اولیه و کاغذ، همچنین اقلام مصرفی چاپ افست و دستگاه‌ها و ملزومات دیگر، چاپ با تولید انبوه را به سمت چاپ با تیراژ محدود سوق داده است.
 
وی افزود: می‌توان گفت که بخشی از این حرکت به دلیل گرانی مواد اولیه و در دسترس نبودن بعضی از مواد اولیه و بخش دیگر، به‌خاطر گسترش ویروس کرونا بوده است. این عوامل تیراژ کتاب را دستخوش تغییر قرار داده‌اند و به‌دلیل صرفه‌جویی در هزینه‌ها، سفارش‌ها به سمت چاپ دیجیتال سرازیر شده است.
 
قاسمی با بیان اینکه چاپ دیجیتال نیز از نتایج قاعده تحریم‌های ظالمانه علیه ایران به دور نمانده است، عنوان کرد: مواد اولیه این حوزه نیز بسیار گران شده است و از آنجایی که نسبت به دستگاه‌های چاپ افست و تولید انبوه، قطعات الکترونیکی بیشتری دارد، با مشکل تعویض و تعمیر قطعات مواجه است. 
 
وی یادآور شد: در یک بازه زمانی، چاپ دیجیتال با کاهش مخاطب روبه‌رو شده بود اما بخش زیادی از کارهای تیراژ بالا اکنون توسط این شیوه چاپی و با تسدگاه‌های رومیزی منتشر می‌شود و افت سال‌های قبل تا حدی جبران شده است اما در کل اوضاع چاپ دیجیتال هم خیلی خوب نیست.
 
قاسمی با اشاره به فناوری‌های چاپ دیجیتال و نشر رومیزی در ایران توضیح داد: چاپ دیجیتال به تکنولوژی وابستگی زیادی دارد و به همین دلیل، دوره به‌روز بودن آن خیلی کوتاه است. وقتی یک ماشین چاپ صنعتی و افست را خریداری می‌کنیم؛ از آنجایی که ساز و کار الکترونیکی و مکانیکی دارد، در بازه زمانی پنج یا شش سال ممکن است یک نوآوری در آن رخ دهد اما در حوزه چاپ دیجیتال ممکن است هر سال نوآوری جدیدی ارایه شود و به‌روز بودن در آن اهمیت زیادی دارد.
 
خرید دستگاه چاپ رومیزی از سوی ناشران و ضرورت پایبندی قانونی
قاسمی همچنین درباره ورود ناشران به عرصه چاپ دیجیتال و خرید دستگاه نشر رومیزی نیز گفت: اگر فردی بدون مجوز و اطلاع مراجع ذیربط اگر چاپخانه‌ راه‌اندازی کند، کار درستی نیست اما اینکه ناشران دستگاه چاپ دیجیتال داشته باشند؛ اگرچه بر فعالیت دست‌اندرکاران این حوزه تاثیر می‌گذارد؛ اما اساسا ایرادی ندارد.
 
وی با اشاره به تفاوت اساسی تکنولوژی چاپ دیجیتال با چاپ سنتی توضیح داد: مرزهای این شیوه چاپی به‌گونه‌ای است که نمی‌دانیم متولی آن دقیقا چه کسی است اما ماشین‌های آن در کل برای یک تقاضا ساخته شده‌اند. دستگاه مورد نیاز حوزه کتاب بهتر است توسط یک ناشر خریداری شود تا اینکه یک مرکز چاپ دیجیتال آن را خریداری کند و به ناشران خدمات بدهد.
 
قاسمی تاکید کرد: وقتی یک ناشر تعداد عناوین زیادی کتاب دارد اما تیراژشان محدود است، بهترین کاری که می‌تواند انجام بدهد این است که یک دستگاه نشر رومیزی خریداری کند که وقتی فایل را به آن می‌دهد از سوی دیگر کتاب را جلدشده تحویل بگیرد.
 
وی با بیان اینکه با توجه به قوانین و شرایط ایران ناشران برای خریداری و استفاده از دستگاه چاپ دیجیتال و نشررومیزی باید مجوز دریافت کنند، گفت: اکنون چند سال است که فعالان چاپ دیجیتال زیرنظر اتحادیه لیتوگرافان تهران فعالیت می‌کنند و ناشری هم اگر بخواهد به این حوزه وارد شود، باید از این اتحادیه مجوز بگیرد.

قدیمی بودن دستگاه‌های چاپ نسبت به تکنولوژی روز
این فعال صنعت چاپ،گفت: در گذشته وضعیت ما در حوزه ماشین‌های چاپ دیجیتال خیلی بهتر بود اما به‌مرور مشکلاتی بر سر راه فعالان این حوزه ایجاد شد. از یک‌سو تحریم‌ها به اشکال مختلف موجب شد دسترسی به مدل‌های روز اروپایی و آمریکایی بعضی دستگا‌ه‌ها با چالش روبه‌رو شود و از سوی دیگر بالا رفتن نرخ ارز، خریداری دستگاه‌ها را مشکل کرده است.
 
قاسمی با بیان اینکه مشکلات بر سر راه تامین دستگاه چاپ دیجیتال با کیفیت، فعالان این حوزه را به سمت دستگاه‌های چینی سوق داد، گفت: وضعیت کسب و کار با دستگا‌ه‌های چاپ دیجیتال نسبت به ۱۵ سال قبل، به‌جای اینکه رو‌به‌جلو باشد، متاسفانه رو‌به‌عقب برگشته است و این موضوع اصلا برای این حوزه خوب نیست.
 
وی همچنین درباره دستگاه‌های نشر رومیزی توضیح داد: دستگا‌ه‌های موجود در این حوزه، چینی نیستند و اغلب برندهای اروپایی و امریکایی‌اند که در چین تولید می‌شوند؛ ولی برند چینی که کار چاپ دیجیتال تونری انجام دهد نداریم.
 
این فعال حوزه چاپ با بیان اینکه سیستم‌های چاپ دیجیتال در بازار ایران عمدتا نسبت به تولید تکنولوژی روز قدیمی هستند، تاکید کرد: این موضوع موجب شده است که هزینه تولید و راه‌اندازی آن‌ها نسبت به دستگاه‌های نو، بالاتر باشد و اگر هم دستگاه‌های دست دوم اروپایی و امریکایی و متعلق به پنج سال قبل باشند، امکان نگهداری و تعمیر آن‌ها سخت است.
 
وی تاکید کرد: با توجه به اینکه دستگاه‌های چاپ دیجیتال با فناوری صددرصد خارجی و وارداتی کار می‌کنند و حتی یک پیچ آن در داخل کشور تهیه نمی‌شود، به غیر از بحث کرونا، به دلیل تحریم‌ها آسیب‌های جدی به این حوزه وارد شده است؛ زیرا برای تامین قطعات و نگهداری آن‌ها مشکلات زیادی وجود دارد.
 
قاسمی درباره معضل واردات دستگاه‌های دست دوم و آسیبی که به بدنه صنعت چاپ وارد می‌کنند، گفت: من شخصا اعتقادی به دستگاه چاپ دیجیتال دست دوم ندارم؛ زیرا این دستگاه‌ها یک عمر مفید دارند و بعد از چاپ چندین میلیون نسخه، عملا کارایی اولیه را از دست می‌دهند؛ زیرا خارج از ایران تا آخرین توان، مستهلک شده‌اند و عملا نمی‌توانند کار با کیفیت مناسبی بیرون بدهد.
 
به گفته وی، به غیر از تعویضی بودن قطعات این دستگاه‌ها، بسیاری از ماشین‌های چاپ دیجیتال برای حجم زیاد چاپ ساخته نشده‌اند و بازار ماشین‌های دست دوم چاپ دیجیتال، به‌جای اینکه به رونق این بخش کمک کند، به شدت به آن ضربه زده است و تنها یک مسکن و راه‌حل موقتی بوده که نباید ادامه‌دار باشد.
 
قاسمی در پایان صحبت‌های خود درباره آسیب ماشین‌های دست دوم یادآور شد: خروج ارز نخستین ضرری است که واردات این ماشین‌ها به‌همراه دارد؛ زیرا در اصل واردکننده یک‌سری ضایعات دورریختنی را خریداری کرده است و از سوی دیگر، کیفیت چاپ محصول نهایی بسیار پایین است و به‌مرور، مشتری‌ها را از این شیوه چاپی دور می‌کند.
 
ناشران باید آینده‌نگری داشته باشند
قاسمی همچنین درباره پیش‌بینی صنعت نشر از آینده بازار چاپ و نشر گفت: آينده‌نگری مستلزم درآمد و سرمایه‌گذاری در دوره و زمان مناسب است. اگر یک ناشر سرمایه خود را به‌موقع برای آینده حرفه‌ای خود هزینه نکند، نمی‌تواند به حیات خود ادامه دهد و به‌همین دلیل، آینده‌نگری برای ناشران یک ضرورت محسوب می‌شود.
 
وی افزود: اگر در حوزه چاپ یا نشر آیند‌ه‌نگری وجود نداشته، به این دلیل بوده است که یک‌سری اتفاقاتی رخ داده که آینده‌کاری را برای فعالان این دو بخش مبهم کرده است. الان کالاهای تولید داخل مشکلات کمتری نسبت به کالاهای وارداتی دارند و صنعت چاپ به دلیل وارداتی بودن در معرض آسیب‌های جدی قرار دارد.
 
قاسمی با بیان اینکه منبع تامین و تهیه ماشین‌آلات به‌روز در حوزه چاپ دیجیتال یا افست به‌دلیل وارداتی بودن، غیرقابل دسترسی‌اند، تاکید کرد: اگر هم کسی این موضوعات و مشکلات را پیش‌بینی کرده باشد در دو–‌سه سال اخیر عملا یک‌سری مشکلات عدم دسترسی به منبع اولیه داشته است؛ زیرا در بخش واردات با مشکلات زیادی روبه‌رو هستیم.
 
وی یادآور شد: رهایی از بند این مشکلات در این است که دست ما در بخش واردات باز باشد؛ زیرا دستگاه‌های حوزه چاپ دیجیتال بسیار گران هستند و کوچکترین مشکلی موجب می‌شود سرمایه مالک، به خطر بیفتد. هرچقدر این سرمایه بیشتر بخوابد، او بیشتر ضرر می‌کند و به همین دلیل، رغبت به سرمایه‌گذاری در این بخش بسیار کاهش پیدا کرده است.