محمود پدیدار، فعال حوزه چاپ در گفت‌وگو با خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، با اشاره به حرکت چاپ و نشر به سمت نشر دیجیتال گفت: این الزام تکنولوژی است که در سراسر دنیا اتفاق افتاده؛ به‌خصوص در زمینه چاپ و نشر کتاب، تیراژها به صورت مداوم به سمت کمتر شدن حرکت می‌کنند که این مساله، خود دلایل زیادی دارد.
 
وی توضیح داد: یکی از دلایل این است که استفاده از چاپ دیجیتال، صرفه‌جویی‌های زیادی برای ناشران به همراه دارد. زمانی که بخواهیم کتابی را به شکل افست چاپ کنیم، مجبور هستیم کتاب را با تیراژ بیش از هزار نسخه زیر چاپ ببریم و این کار نیازمند سرمایه‌گذاری زیادی است. از سوی دیگر؛ باید کاغذ بیشتری خریداری کرد؛ آن‌هم در شرایطی‌ کهکه آینده کتاب در بازار، مشخص نیست.
 
پدیدار با اشاره به هزینه‌هایی که ناشر بعد از چاپ باید بپردازد، افزود: ناشر بعد از چاپ کتاب در شمارگان بالا، باید هزینه انبارداری و دپوی کتاب‌ها را نیز متقبل شود؛ درحالی که بازه زمانی به‌فروش رفتن کتاب‌ها نامشخص است و نمی‌داند آیا می‌تواند کل شمارگان را بفروشد یا نه.
 
وی با بیان اینکه در چاپ دیجیتال، همه این ابهامات به‌طور کامل حل می‌شود، گفت: در این شیوه چاپی ناشر می‌تواند از یک تا هر تعداد نسخه‌ای که می‌خواهد، کتاب چاپ کند؛ سپس بازارسنجی کرده و ببینید آیا بازار خواهان این کتاب است یا نه. درواقع می‌توان گفت که چاپ دیجیتال برای نیازسنجی و کنترل وضعیت بازار به کمک ناشر می‌آید.
 
پدیدار با طرح این موضوع که چاپ دیجیتال جریان جاافتاده‌ای در صنعت نشر است، عنوان کرد: این نوع چاپ توانسته به‌خوبی جای خود را در میان ناشران باز کند؛ به‌طوری‌که امروزه بخش زیادی از کتاب‌ها توسط چاپ دیجیتال منتشر می‌شود. این جریان، صرفه‌جویی‌های زیادی برای ناشران به همراه دارد و از هدررفت تیراژ اضافی چاپ کتاب، جلوگیری می‌کند.
 
وی تاکید کرد: در ایران این شیوه چاپی به خوبی جاافتاده است ولی ازآنجا که ما در کشورمان با مشکلاتی مواجهیم که مختص خودمان است و با سایر کشورها تفاوت دارد، شرایط کمی فرق می‌کند. اما با نگاهی کلی به فعالیت ناشران، شاهدیم که این روزها بخش زیادی از کتاب‌های موجود در ویترین کتاب‌فروشی‌ها توسط چاپ دیجیتال منتشر شده‌اند.
 
کاهش توان مالی چاپخانه‌داران و حرکت به سمت ماشین‌های دست دوم
پدیدار همچنین به وضعیت دستگاه‌های چاپ دیجیتال و نشررومیزی در کشور اشاره کرد و توضیح داد: ما از نظر دستگاه و ماشین‌آلات در محدودیت و محرومیت شدیدی قرار داریم و از آنجایی که توان مالی بسیاری از فعالان حوزه چاپ و نشر، روزبه‌روز کاهش پیدا می‌کند، به سمت ماشین‌های دست دوم و نامرغوب می‌روند.
 
وی ادامه داد: مساله اینجا است که وقتی به سراغ این دستگاه‌ها می‌روند، بعدها هنگام کار هزینه این کار را می‌پردازند؛ زیرا قطعات ماشین‌هایشان خیلی زود‌به‌زود خراب می‌شود و مشکلات عجیب و غریبی گریبانشان را می‌گیرد. در این شرایط، چاپخانه‌داران مجبور به کنار گذاشتن دستگاه‌ها می‌شوند؛ زیرا نمی‌توانند قطعات دستگاه را تعمیر کنند.
 
این فعال حوزه چاپ با بیان اینکه امروز دنیا از جدیدترین و پیشرفته‌ترین تکنولوژی‌ها در صنعت چاپ؛ به‌خصوص چاپ دیجیتال استفاده می‌کند، گفت: مساله اینجا است که ما در حوزه ماشین‌ها و دستگاه‌های چاپ نسبت به سایر کشورها خیلی عقب‌ایم و فقط امیدوارم که در آينده گشایشی شود و دست‌اندرکاران ما هم به تکنولوژی روز خود را مجهز کنند.
 
پدیدار همچنین درباره ورود ناشران به عرصه چاپ دیجیتال و خریداری دستگاه‌های این حوزه گفت: من ایرادی در این قضیه نمی‌بینم و به‌نظرم اتفاق خوبی است. آنچه اهمیت دارد، این نیست که دستگاه‌ها کجا نصب می‌شوند؛ بلکه این موضوع اهمیت دارد که دانش لازم برای بهره‌برداری بهینه از این دستگاه‌ها وجود داشته باشد؛ زیرا کار کردن با دستگاه‌های چاپ نیازمند کسب دانش و آشنایی با تکنولوژی روز است. نرم‌افزارهای قدرتمندی آن‌ها را پشتیبانی می‌کند و مهم این است که دانش و تجربه لازم برای استفاده از آن‌ها وجود داشته باشد.
 
وی با بیان اینکه صرفه اقتصادی تعیین‌کننده درست یا نادرست بودن فعالیت ناشر در حوزه چاپ دیجیتال است، توضیح داد: ‌اگر تعداد عناوین یک ناشر به اندازه کافی بالا باشد، استفاده و خریداری این دستگاه‌ها برای او توجیه دارد و اگر نه؛ مجبور است سفارش‌ها را به چاپخانه‌های دیجیتال بیرون بسپارد و از خدمات آن‌ها استفاده کند.
 
پدیدار در پاسخ به سوال ایبنا درباره تداخل فعالیت ناشران و چاپخانه‌داران در صورت ورود ناشران به عرصه چاپ دیجیتال گفت: در اینجا صرفه و صلاح هرکسی تعیین‌کننده است. اگر یک چاپخانه‌دار علاقه دارد در حوزه نشر فعال بماند، باید خود را به دستگا‌ه‌های مدرن و جدید مجهز کند. یک ناشر هم برای خریداری دستگاه‌ها چاپ رومیزی، عوامل مختلف را بررسی می‌کند تا ببیند سرمایه گذاری در این بخش به نفع او است یا نیست.
 
وی یادآور شد: گاهی که سرمایه گذاری برای ناشر امکان‌پذیر نیست. او به‌دنبال چاپخانه‌هایی می‌رود که در این زمینه فعال هستند و در این میان اگر چاپخانه‌دار بتواند سرویس مناسب، کیفیت مناسب با قیمت مناسب را در اختیار ناشر قرار دهد، ناشر دلیلی نمی‌بیند که به جوزه چاپ دیجیتال ورود کند.
 
حرکت آینده چاپ در مسیر چاپ دیجیتال
پدیدارهمچنین درباره پیش‌بینی آینده چاپ و نشر ایران در حوزه چاپ دیجیتال گفت: پیش‌بینی این آینده جدا از آنچه در سطح جهانی رخ می‌دهد نیست؛ هرچند ممکن است ما در ایران با کمی تاخیر در این مسیر قدم برداریم. آمار‌ها از رشد چاپ دیجیتال حکایت می‌کند و رجوع شاخه‌های مختلف صنعت چاپ به چاپ دیجیتال است. بسیاری از فعالان صنعت چاپ، در حال استفاده از سیستم‌های دیجیتال هستند و یا در آستانه پذیرش این ضرورت به‌عنوان یک واقعیت‌اند.
 
وی افزود: در ایران نیز هر واحد صنعتی و بنگاه اقتصادی که در کار چاپ درگیر است، برای بقا و دوام خود در این صنعت؛ بدون شک باید به سمت چاپ دیجیتال حرکت کند و خود را با فناور‌ی‌های روز تطبیق دهد.
 
پدیدار با اشاره به چگونگی به‌کارگیری و بهره‌مندی فعالان حوزه چاپ و نشر از حوزه دیجیتال و مزایای آن نیز عنوان کرد: هر واحدی بنا به شرایط مالی و حرفه‌ای خود به مطالعه، بررسی و تحقیق در این حوزه بپردازد که قصد دارد چه میزان سرمایه‌گذاری کند، چه بازار کاری برای خود پیش‌بینی می‌کند و چه بازه زمانی برای سودده شدن این فعالیت تصور می‌کند.
 
به گفته وی، فعالان این حوزه با لحاظ کردن این عوامل و شرایط می‌توانند به این سمت حرکت کنند و روز‌به‌روز شاهد هستیم که اشتیاق و حرکت به سمت چاپ دیجیتال روزبه‌روز بیشتر خواهد شد؛ همان‌طور که وقتی امروز را با پنج یا ده سال قبل مقایسه می‌کنیم، می‌بینیم حجم تجهیزات چاپ دیجیتال و استفاده از مزایای آن چقدر بیشتر شده است و حتی اگر ده سال بعد هم برگردیم و به امروز نگاه کنیم، خواهیم دید که این حوزه چقدر رشد کرده است.