به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)؛ علیرضا انتهائی، مدیر کل فراهم‌آوری و پردازش منابع دیجیتال سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران و دانشجوی دکتری علم اطلاعات و دانش‌شناسی با ارسال یادداشتی درباره نیاز آموزشی کتابداران و متخصصان علم اطلاعات و تاثیر حضور این کارشناسان در عصر داده سخن گفت.
 
متن یادداشت به‌شرح زیر است:
 
«علم اطلاعات و دانش‌شناسی از جمله رشته‌هایی است که بر کارکردهای اساسی مرتبط با مدیریت اطلاعات شامل گردآوری، ارزیابی، سازماندهی، بازیابی و دسترس‌پذیری اطلاعات تمرکز می‌کند. اگرچه نقش جامعه دانشگاهی و فراگیران این رشته هنوز با نیازهای امروز فاصله دارد؛ اما مباحثی که در آن ارائه می‌شود، نه تنها می‌توانند پاسخگو بسياری از نیازهای سازمان‌های دولتی و شرکت‌های خصوصی در ارتباط با وظایف ذاتی علم اطلاعات باشد؛ بلکه برخی از وظایف علم داده(Data Science) را نیز می‌تواند پوشش دهد.
 
علت این امر در ماهیت این علوم است که هر دو در «زنجیره دانش» قرار می‌گیرند و مکمل یکدیگر هستند؛ اما هم‌پوشانی‌های بسیاری دارند. علم اطلاعات که از گذشته با عنوان علوم کتابداری و اطلاع‌رسانی یا علم آرشیو شناخته می‌شود، مسئولیت اصلی سازماندهی دانش بشری را در شکل منابع کتابخانه‌ای و اسناد بر عهده داشته‌است. در واقع متخصصان علم اطلاعات صرف‌نظر از اینکه اطلاعات در چه شکل و رسانه‌ای ذخیره می‌شوند به مطالعه فرایندهای تولید، گردآوری، سازماندهی، تفسیر، ذخیره‌سازی، اطلاع‌رسانی، تبدیل و کاربرد اطلاعات می‌پردازند.
 
علم داده نیز به امور پالایش داده، تبدیل، تحلیل، مصورسازی و محافظت از آن تمرکز می‌کند. بررسی برخی مطالعات دانشگاهی در سطح جهان نیز نشان داده‌است که سرفصل‌های ارائه شده در دوره‌های مختلف رشته علم اطلاعات تا 70 درصد پاسخگوی نیازهای مربوط به مشاغل حوزه داده‌است.
 
با توجه به کارکردها و مشاغل مشترک در هر دو حوزه ضرورت دارد که متخصصان علم اطلاعات با تمرکز بر مهارت‌های داده‌ای و نرم‌افزاری و با تکیه بر دانش علم اطلاعات برخی از خلاءهای پژوهشی را از یک سو و نیازهای مشاغل این حوزه را از سویی دیگر پوشش دهند. علاوه بر آن لازم است تعریف شفافی از مشاغل مرتبط با علوم داده در بخش دولتی و خصوصی بوجود آید تا متخصصان این حوزه بتوانند از توان علمی و حرفه‌ای خود در راستای اثربخشی بهتر بهره‌مند شوند. آنچه در این میان باید اتفاق بیفتد این است که متخصصان علم اطلاعات باید ابزارها، ترفندها و نظریه‌های خود را برای کلان ‌داده‌ها و پژوهش‌های مرتبط با داده‌ها به‌کار گیرند و فراتر از محیط‌های مرسوم مشاغل خود یعنی کتابخانه‌ها و آرشیوها، بتوانند در سایر سازمان‌ها به‌کار گرفته شوند.
 
از جمله حوزه‌هایی که متخصصان علم اطلاعات و دانش‌شناسی می‌توانند به آن جهت داده و در آن نقش ایفا کنند و در واقع، در این عصر برای آن‌ها تربیت می‌شوند شامل موارد زیر می‌شود: مدیریت دانش و اطلاعات، طراحی کارکردهای سامانه‌های منابع اطلاعاتی و آرشیو‌های دیجیتال، مشاور اطلاعاتی سازمان‌ها و شرکت‌ها، علم سنجی و تحلیل داده‌های علمی، طراحی، تحلیل و تبدیل فراداده‌ها، مصورسازی اطلاعات، طراحی داده‌های پیوندی و توسعه وب معنایی، پالایش داده‌ها، طراحی نظام‌های بازیابی اطلاعات، طراحی اصطلاح‌نامه‌ها و آنتولوژی‌ها و شبکه‌های معنایی با کمک سایر متخصصان، تبیین حفاظت بلند مدت دیجیتال و پیاده‌سازی آن، همکاری در توسعه استانداردهای علم اطلاعات و علوم داده، مدیریت اسناد الکترونیکی، نشر الکترونیکی، معماری اطلاعات وب‌سایت‌ها و برنامه‌های کاربردی، کنترل کیفیت داده‌ها و فراداده‎‌ها، یکپارچه‌سازی داده‌ها، تعامل‌پذیری سامانه‌های اطلاعاتی، مشاهده‌پذیری و یافت‌پذیری اطلاعات در محیط وب، سیاستگذاری در خصوص بهره‎برداری از کلان‌داده‌ها و داده‌های پژوهشی، حکمرانی داده و اطلاعات، مطالعه تعامل انسان و ماشین، مطالعه رفتار اطلاع‌یابی کاربران، طراحی رابط‌های کاربری و همکاری در پروژه‌های پردازش زبان طبیعی و هوش مصنوعی در کنار متخصصان علوم رایانه و داده.
 
اگرچه افراد مختلفی از رشته‌های متفاوت در حوزه‌های فوق فعالیت می‌کنند و حضور متخصصان علم اطلاعات در کنار آن‌ها به‌عنوان افرادی که شناخت کافی از کارکردهای مدیریت اطلاعات، دانش و داده دارند، می‌تواند مانع دوباره‌کاری‌ها شود. به عنوان مثال ترکیبی از متخصصان علم اطلاعات، متخصصان موضوعی و متخصصان علوم داده و هوش مصنوعی می‌تواند در توسعه هستی‌شناسی‌ها و شبکه‌های معنایی نتایج بهینه‌ای را به دست دهد.
 
برای آن‌که بتوانیم از پتانسیل تخصصی این قشر استفاده بهینه کنیم، ضرورت دارد که جامعه دانشگاهی از یک سو و مسئولان کشور به این نکته توجه کنند که تربیت دانشجویان این رشته در کنار ارائه مفاهیم نظری متناسب با مهارت‌های کاربردی مورد نیاز برای این حوزه‌ها صورت گیرد، مشاغل مناسب حوزه علوم داده و اطلاعات در بخش دولتی و خصوصی تعریف شود و فعالیت‌های علمی، رسانه‌ای و ترویجی همسو با آن در جامعه شکل گیرد.
 
نمی‌توان انتظار داشت که مدیریت اسناد الکترونیکی در کشور به سرانجامی خوش برسد وقتی که هنوز پست‌هایی همچون کارشناس اسناد و مدارک، کارشناس کتابداری، کارشناس فهرست‌نویسی یا بایگانی با همان وظایف سنتی در فهرست مشاغل سازمان‌ها وجود دارد. بنابراین باید به تعریف و تبیین مشاغل جدید و ایجاد پست‌های مرتبط با این متخصصان را در کنار بازنگری در شیوه‌های آموزش و تربیت دانشجویان توجه کرد. در این صورت می‌توان انتظار داشت که مشاغل بسیاری در این حوزه به‌وجود آید و با بهره‌گیری از توان این متخصصان بتوانیم نیازهای گوناگونی از حوزه مدیریت اطلاعات، دانش و داده را در کشور برطرف کنیم.»