در ابتدای این نشست، قاسم زائری، عضو هیئت علمی دانشگاه تهران در فضای مجازی به بیان نکته‌ها و نقدها در رابطه با رویکردهای تحلیلی که در مقالات مندرج در کتاب به کار رفته پرداخت و گفت: آنچه در این مقالات بدان توجه شده در ارتباط با قوه فاهمه است و فهم این رخداد عظیم و رخدادهای مشابه ما را به پژوهش در رابطه با آنچه می‌توانیم فاهمه ایرانی بنامیم می‌رساند. درواقع کلان‌پروژه یک دانشجوی علوم اجتماعی در ایران باید شناسایی فاهمه ایرانی باشد.
وی اظهار کرد: گویا ما با یک فاهمه ایرانی مواجه هستیم، یک گونه خاصی از فهم جهان اجتماعی و تاریخی که چنین رفتارهای ممتازی از آنها ظهور و بروز پیدا می‌کند. اما کار کارستان ایرانی‌ها انقلاب اسلامی است و توضیح این رخداد جز با رجوع به فاهمه ایرانی و شناسایی مقولات فاهمه ایرانی امکان‌پذیر نیست، چون در انقلاب اسلامی ما با رخدادی مواجه هستیم که مدعای بدیل بودن برای نظم موجود مدرن دارد که این نظم، نظم منحصر بفرد است و تنه به تنه نظمی می‌زند که انبیاء و اولیای دین تلاش می‌کردند که این نظم را ایجاد کنند، ولی در صورت مادی‌گرایانه خاص آن.
زائری افزود: در بین این تحلیل‌ها، تحلیلی که به ابعاد جهان اسلام‌گرایانه شخصیت سردار سلیمانی بپردازد یا وجود ندارد یا خیلی کم است. اگر توجه کنیم، موقعیت سردار سلیمانی در تاریخ جهان اسلام موقعیت کم‌نظیری است. صلاح‌الدین ایوبی، شخصیت بزرگی در جهان اسلام است و دوره‌های اخیر، نمونه‌ایی که بتواند چنین جایگاهی در امت اسلامی پیدا کند در مقطع کوتاهی برای مصطفی کمال در ترکیه داریم که در دوره کوتاهی محبوب جهان اسلام بود و بنظر می‌آید که باید در این روند تاریخی، جایگاه سردار سلیمانی مورد توجه قرار گیرد که البته طرح او نا تمام ماند و چنانکه اسماعیل هنیه، رهبر حماس هم اشاره کرده او شهید قدس بود، اما میزان تلاشی که او انجام داده محبوبیتی برای او در جهان اسلام نسبت به قهرمانان پیشین ایجاد کرد.
وی در ادامه گفت: جمال عبدالناصر در مقابله با اسرائیل همراهی دولت‌های عربی را در اختیار داشت، ثروت و دولت‌های عربی در اختیار او بود و در نهایت هم به موفقیتی نرسید، ولی توجه داشته باشید که هیچ دولتی از سردار سلیمانی حمایت نمی‌کرد، بلکه همه منابع در اختیار مخالفت با او بود و او با همین وضع توانست دو تا دولت مهم در جهان اسلام را حفظ کند. درواقع شهید سلیمانی در ایران بخشی از واقعیت تاریخی جامعه ایران شد به این معنا که از کودکان تا جوانان در این سال‌های پرآشوب 10 سال گذشته که در یک مهلکه ناامنی در خاورمیانه به سر می‌بردند و جهال خونریزی به اسم اسلام این وضعیت را ایجاد کرده بودند، ما با سردار سلیمانی هم این وضعیت را درک می‌کردیم و می‌فهمیدیم و هم به لحاظ تحلیلی چشم ما به او بود که ما کجای این موقعیت هستیم و همچنین در سطح بالاتری بخصوص برای جوانان نحوه بودن ما در این مهلکه را توضیح می‌داد؛ یعنی اظهار نظر و عمل او بیانگر جایگاه و قدرت ما در این رخداد بود.
عضو هیئت علمی دانشگاه تهران در فضای مجازی عنوان کرد: بنظر می‌رسد که یک هویت‌سازی اتفاق افتاده و سردار سلیمانی به بخشی از هویت ایرانیان تبدیل شده و البته دیگران و هنرمندانی هم ممکن است چنین نقشی در زندگی افراد ایفا کنند، اما آنچه اهمیت دارد درجه‌بندی و تمایزی است که در هویت‌سازی وجود دارد.
حجت‌الاسلام والمسلمین حمید پارسانیا عضو هیئت علمی دانشگاه باقرالعلوم(ع) به عنوان سخنران دیگر این نشست در رابطه با کتاب عقل سرخ گفت: این کتاب بخشی از کنش جامعه ایران در حوزه اندیشمندان و اهل قلم بود که در مقابل اصل شهادت و اجلال با شکوهی که مردم ایران و جهان اسلام و دنیای امروز داشتند و نشان‌دهنده قسمتی از ظرفیت فکری و عملی اندیشمندان ماست.
وی با اشاره به این نکته که یک دوری با فضای معنوی و رسمی علوم اجتماعی در جامعه وجود دارد، اظهار کرد: بخشی از این اتفاق شاید اقتضای ویژگی سرد کار نظری است که وقتی دور می‌شود، از حالت کنش مستقیم نیز دور خواهد شد، یعنی بخشی از کتاب با رویکرد شاعرانه خود همدلی و همدردی ایجاد می‌کند و وقتی رویکرد مذهبی پیدا می‌کند، کمی از این فضا دور می‌شود.
.jpg)
حجت‌الاسلام والمسلمین پارسانیا عنوان کرد: مباحث نظری که در این کتاب وارد شده مباحثی است که با متن این واقعه پیوند نزدیک‌تری دارد. اما موردی که به عنوان نقد وارد شد این بود که کمتر به ابعاد فراایرانی مسأله پرداخته شده، البته در برخی مقالات وارد شده و در تدوین کتاب این مسأله مورد توجه بوده، اما اگر این نقد در نسبت‌سنجی مقالات که درج شده درست باشد نشان می‌دهد که ظرفیت فکر جامعه ما از واقعیت عینی که در حال رخ دادن است دور است، یعنی موقعیت جهانی، مسئولیت و جایگاه جهانی خود را کمتر مورد توجه قرار داده است و این چیزی است که از هویت شخص شهید سلیمانی به دور است یعنی کارهای نظری ما از قامت این حادثه عظیم که رخ داده یک مقدار کوتاه است اما این مسأله در برخی مقالات مورد توجه قرار گرفته است. در عین حال پرداختن به ابعاد بین‌المللی امت اسلامی نباید به معنای توجه نکردن به خصوصیات شخصی، احساسی، عاطفی و خانوادگی فرد شود. لذا بر اساس ضرورت دربرخی مقالات به این موضوعات پرداخته شده است.
سید مجید امامی عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق(ع) نیز در سخنانی با اشاره به نام گذاری کتاب با عنوان «عقل سرخ»، گفت: عقل سرخ نام رساله‌ای عرفانی و حکمی از سهروردی است و من با سهروردی از طریق آثار کربن آشنا شدم. وقتی زبان الکن می‌شود، مخصوصاً زمانی که وجود از حرفی پر شده و زبان الکن می‌شود این زبان را حکما و مواریث ادبی به ما می‌دهند و مقاله خود من شاید الهام گرفته‌ترین یادداشت از ایده عقل سرخ است و بارها گفته‌ام پیر سرخ فام، کسی است که در نزاع سیاهی و تاریکی توانسته با اعمال اراده الهی بیداربخش بازهای صید شده در دست صیاد باشد.
وی اظهار کرد: کل عقل سرخ شرح پیر سرخ فامی است که به قیمت هستی خود هستی پرنده‌ها و جامعه را احیا می‌کند، هرچند خودش در خون می‌غلطد، اما بیداری ایجاد می‌کند و معتقدم اساساً این بستر پدیدارشناسی هویت ایرانی بسیار کاربرد دارد و ما اساساً بسیاری ظرفیت‌های انقلاب اسلامی و فرهنگ مقاومت موجود در آن را به واسطه چنین شهادت‌هایی می‌توانیم بازیابی کنیم و من اسمش را رستاخیز چهارم هویت ایرانی می‌گذارم که در واقع هویت مقاومت است و همانطور که بسیاری از نویسندگان در این کتاب اشاره کردند تشییعی که در سه‌شنبه بعد از شهادت شهید سلیمانی رخ داد یک تجمع ساده نبود همانطور که شهدای غواص و ماجرای حججی یک رویداد عادی نبود، سوای همه تحلیل‌هایی که درگیر در چارچوب دولت و ملت است و نگاهش این است که ما چه هستیم و کشور عراق و سوریه و ... چه هستند که همین تحلیل البته نمی‌تواند هژمونی آمریکا و رژیم اشغالگر قدس را در جهان امروز بفهمد. درواقع ما مواجهیم با دو سویه جدی در زندگی انسان امروز که یک سوی آن استعمار و زورگویی و یک سوی دیگر آن حق‌طلبی است.
امامی افزود: متأسفانه مشاهده می‌کنیم که پست‌های مربوط به شهید سلیمانی در فضای مجازی حذف می‌شود، البته می‌توانید باز هم دولتی و ملتی نگاه کنید و بگویید یک دولتی بنام ایالات متحده نخواسته به شما سرویس دهد و ما باید نگران این باشیم که پلتفرم مجازی نداریم، اما می‌توانیم بگوییم که دشمن تا نزدیکی ما آمده است و در شرایطی که یک روز از سالگرد نهم دی گذشته، معتقدم نهم دی یک سویه آن، بیدار شدن جامعه است. همانطور که جامعه باید روحیه حفظ موجودیت خود را داشته باشد وگرنه فرو پاشیده می‌شود. این تفکر در مقابل تفکر واداده به عادات و عافیت که متکی به هژمونی مصرف‌گرایی آمریکایی است بنظرم به شدت دارد در منطقه صف‌آرایی می‌کند و اسم این نگاه را فرهنگ مقاومت گذاشته‌ایم.
وی بیان کرد: مکتب سلیمانی پروژه‌ای ناتمام است و تداومش به این است که هویت مقاومت در ایران و جهان حفظ شود. سلیمانی به این دلیل داروی ولو مقطعی جامعه ایرانی قلمداد می‌شد و در تمام نظرسنجی‌ها محبوب‌ترین شخصیت ایرانی بوده که جمع بین امید و عمل است و در این شرایط کسی می‌تواند امید ایجاد کند که امیدش مبتنی بر عمل باشد.
عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق(ع) عنوان کرد: بنظر من و برخی نویسندگان کتاب، شهید سلیمانی کسی بوده که ملی فکر می‌کرده و فردی کار می‌کرده و جهانی اثر می‌گذاشته و فردی کار می‌کرده یعنی اگر می‌دید، کاری درست است، منتظر ساختار نمی‌شد، بلکه میدان را متناسب با هدفش می‌کرد و این همان است که از یک عاملیت بیدار و مقاوم انتظار می‌رود. بزرگ‌ترین میدان‌سازی که یک ابرمرد در تفکر دینی می‌تواند انجام دهد با شهادت خودش است که می‌تواند جهانی را متأثر کند بنابراین مطالعات اسلامی و اجتماعی باید به این جهان مرد و جوانمرد توجه کند.
زائری در پایان این نشست به برخی تحلیل‌ها که شهید سلیمانی را به عنوان یک استثناء قلمداد می‌کنند، اشاره کرد و گفت: البته استثناء بودن به عنوان یک خاص بودن هست و این در هم تنیدگی حالات درونی خاص است، اما استثناء نیست و درواقع شهید سلیمانی محصول یک نظم است. ما شهادت را با لحظه شهادت شهید می‌فهمیم، اما درواقع شهید بودن در ابتدا یک نظم است و قبل از لحظه شهادت به وجود می‌آید و این چیزی است که کسانی در کشور بر اساس آن زندگی می‌کنند.
وی تصریح کرد: آنچه گفته می‌شود «مکتب سلیمانی»، نامی است برای همین نسل و در پیامی که رهبر معظم انقلاب اسلامی دادند، فرمودند: «شهید سلیمانی نمادی از مکتب امام خمینی(ره) است» درواقع هر دوی این‌ها به نظمی اشاره دارند که وجود دارد و همه ما این نظم را دوست داریم و در حالات خاصی آن را تجربه می‌کنیم. اما اینکه ملتی به واسطه شخصیتی به صورت جمعی متوجه این نظم شود، خاص همین رخدادهای بزرگ است و قبل از شهید سلیمانی این ظهور در شهید تهرانی‌مقدم و پس از ایشان در شهید فخری‌زاده است و لحظات شهادت ایشان لحظات متوجه کردن ما به آن نظم است.
نظر شما