به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، بعد از انتشار گزیده غزل «زنده بادا عشق»، اثر رضا اسماعیلی مرضیه محمدزاده، استاد دانشگاه و عاشوراپژوه و حسین قرایی، روزنامه‌نگار و فعال فرهنگی یادداشت‌هایی را در اختیار ایبنا قرار داده‌اند که در ادامه می‌خوانید.

وجدان بیدار شعر آیینی
مرضیه محمدزاده: با رضا اسماعيلی نخستين بار به اتفاق همسر مرحومم، مهندس سيداحمد موسوی، ملاقات داشتم. سال 1378 بود و برای تأليف کتاب «دانشنامه شعر عاشورايی» احتياج به ديدارهايی با شعرا داشتيم. آن روزها اينترنت و امکانات امروز وجود نداشت. براي زندگينامه شعرای از دنيا رفته مشکلی نداشتيم و از لابلای کتاب‌‏ها به زندگی و اشعار آنها دسترسی پيدا میکرديم، اما درباره شعرای معاصری که در قيد حيات بودند با مشکل روبه‌رو بوديم. برخی با آغوش باز می‌پذيرفتند. شاعر ارجمند رضا اسماعيلی از جمله اين بزرگان بود. او چون برادری عزيز و بزرگوار نه تنها زندگينامه و اشعار عاشورايی خود را در اختيار ما قرار داد، بلکه تا زمانی که کتاب به زيور طبع آراسته گرديد هر از چندی با ما ارتباط برقرار میکرد و از راهنماییهای دلسوزانه خود ما را بهره‏‌مند میساخت. معلوم بود که فردی با اين همه سعه صدر بايد تحت تعليم و تربيت پدر و مادری باشد که زندگی آميخته با صبر، قناعت و نجابت داشته‏‌اند. ارتباط من و همسرم با ايشان همچنان ادامه داشت و ديگر ايشان برای ما فقط يک شاعر آئينی با اخلاق نبود، بلکه دوست و برادری عزيز بود که هر زمان به علم و دانش ايشان نياز پيدا می‌کرديم سخاوتمندانه در کنارمان بود. 

اين شاعر بلند آوازه بيش از سه دهه حضور فعال و تأثيرگذار در عرصه ادبيات انقلاب اسلامی، دفاع مقدس و ادب آيينی داشته است. او علاوه بر دانش ادبی دارای بينش ادبی بسيار بالايی است. اشعارش نشان میدهد که نسبت به تاريخ اسلام آگاهی کامل دارد و بر اساس آموزه‏‌های ناب دينی پايه‏‌گذاری شده و به دور از مطالب غلو يا آميخته با تحريف و دروغ است. در اشعارش توحيد و يگانه پرستی تبليغ می‌‏شود و بر اخلاص که ويژگی اخلاقی خود شاعر نيز است استوار است. در اشعار ايشان تفرقه جايي ندارد و وحدت بخش امت اسلامی است. در تار و پود اين مرد محبت و عشق به خاندان رسول الله(ص) جريان و سريان دارد. همّت و تکاپوی عاشقانه‌‏اش غبارزدايی از سيمای اسوه‌‏ها و الگوهای متعالی اسلام و نشان دادن قلّه‏‌های رفيع و مصابيح هدايت به نسل‏‌های پسين است. در اشعارش علاوه بر صفا و صداقت و اخلاص، صلابت و استواری و استحکام انديشه کاملاً هويداست. 

اين شاعر انقلاب، علاوه بر چاپ و انتشار صدها مقاله در مطبوعات، نشريات و ماهنامه‌‌های تخصصی ادبی کشور، تاکنون بيش از 45 عنوان مجموعه شعر و رساله تحقيقی چاپ و منتشر کرده است که بعضی از اين رساله‌های تحقيقی - رفتارشناسی ادبی و شعر مفهومی - به عنوان کتاب دانشگاهی در دانشکده‌های ادبيات مورد استفاده دانشجويان قرار گرفته است. از ايشان مقالات، مصاحبه‌ها و يادداشت‌های فراوانی با موضوع ادبيات آيينی در مطبوعات و خبرگزاری‌‌ها چاپ و منتشر شده که نشان می‌دهد وی از پژوهشگران فعال حوزه ادبيات دينی و آيينی بوده است.
 
عناوين تعدادی از رساله‌های تحقيقی وی به شرح زير است: «رفتارشناسی ادبی و شعر مفهومی»، «اين بانگ آزادی»، کليات استاد حميد سبزواری در چهار مجلد با همکاری حسين اسرافيلی و محدثی خراسانی، «شناخت‌نامه طاهره صفارزاده»، «از کلاغ تا کبوتر» (نقد و بررسی شعر معاصر)، «تذکره ادبی خلوت انس» (سه مجلد)، با همکاری استاد مشفق کاشانی،« از آب تا آفتاب» (مجموعه مقالات ادبی)، مصاحبه با شاعران پايداری در سه مجلد با عناوين: «از واژه تا فرياد»، «از پايداری تا پرواز»، «تفسير طوفان» که به همت انتشارت «روايت فتح» چاپ و منتشر شده است. داوری جشنواره بين‌المللی شعر فجر، داوری جشنواره کتاب سال رضوی، عضویت شورای سياست‌گذاری و کميته علمی کنگره شعر مقاومت بين‌الملل اسلامی، عضویت شورای سياست‌گذاری و کميته علمی کتاب سال عاشورا، مؤسس و دبير سه دوره جايزه ادبی - علمی دکتر طاهره صفارزاده، و دبیری بیست و دومین کنگره شعر ملی دفاع بخشی از فعالیت‌های او در طول سالیان گذشته است. برای ايشان آرزوی سلامتی و توفيقات بيشتر را از خداوند منّان خواستارم.


تکاپو در بازتعریف شعر عاشورایی
حسین قرایی: خبرنگاری در دهه شصت، سرودن، نقد و بررسی آثار شاعران، برپایی مراسم پاسداشت شاعران، این‌ها بخشی از کارنامه و شناسنامه ادبی «رضا اسماعیلی» است که دغدغه‌های روشن‌اش را نسبت به زبان و ادبیات فارسی نشان می‌دهد.
روایت تلاش مومنانه اسماعیلی در مصاحبه با زنده‌یاد قیصر امین‌پور در دهه اول انقلاب که مسئولیت دبیری سرویس ادب و هنر مجلات شاهد را به عهده داشته است، از خاطرات جذاب و شنیدنی اوست. داستانی که با امتناع مودبانه قیصر به دلیل خلوت‌نشینی و سایه‌گزینی به پایان می‌رسد. روایت قابل تاملی که بیانگر مراقبه و محاسبه قیصر در سلوک ادبی است.

بیشتر دفترهای شعری شاعر «این مریم همیشه» را خوانده‌ام. به استناد این اشعار، او هم قبله و هم قبیله شاعران انقلاب اسلامی است. دلدادگی او به ارزش‌های انقلاب و شهیدان را در آیینه روشن اشعارش می‌توان به تماشا نشست. دیگر این که نقد درون گفتمانی در برخی شعرهای شاعر «این مریم همیشه» به چشم می‌خورد. 

تلاش و تکاپوی مومنانه اسماعیلی در حوزه شعر عاشورایی نیز قابل ستایش است. مقالات و یادداشت‌های ادبی او در این سال‌ها ما را به این مهم رهنمون می‌گرداند که دغدغه‌اش تبیین شعر و ادبیات انقلاب اسلامی است. تلاش اسماعیلی به همراه عزیزانی چون حسین اسرافیلی و مصطفی محدثی‌خراسانی در تدوین کتاب چهار جلدی و گرانسنگ «این بانگ آزادی» بخش دیگری از پازل فعالیت‌های فرهنگی اوست. نثر خالق «از کلاغ تا کبوتر» در نوشتن نقد نیز قابل بررسی و توجه است که باید در مجال دیگری به آن پرداخت. برای این شاعر دغدغه‌مند روزگار‌مان توفیق و سعادت آرزو می‌کنم.