به گزارش خبرگزاری کتاب ایران‌(ایبنا)، نشست «هم‌افزایی بخش دولتی و خصوصی در صنعت نشر: افق برگزاری مجازی نمایشگاه بین المللی کتاب تهران» از سلسله نشست‌های تخصصی نخستین نمایشگاه مجازی کتاب تهران با حضور محسن پرویز (رئیس هیات مدیره انجمن قلم ایران و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران) برگزار شد.
 
افزایش عناوین کتاب یعنی سهولت در تولید اندیشه
پرویز در ابتدای این نشست ضمن بیان اینکه پس از پیروزی انقلاب اسلامی و در طول زمان در حوزه نشر اتفاقات مثبتی را شاهد بودیم، گفت: مهمترین نکته، تعداد کتاب‌های چاپ شده و موضوعات آن در هر سال است. در واقع تعداد عناوین کتاب‌های منتشر شده در سال‌های 55 یا 56 کمتر از 1000 عنوان کتاب بود. اکنون این تعداد بیش از صد برابر شده است، این امر نشان می‌دهد در زمینه تولید کتاب کار بسیار بزرگی انجام شده است.
 
وی افزود: زمانی که تعداد عناوین کتاب افزایش می‌یابد یعنی افراد با سهولت بیشتری می‎توانند تولید اندیشه کرده و اثرشان را در اختیار مخاطبان قرار دهند. در سایر حوزه‌ها همچون موسیقی، سینما و تئاتر نیز رشد خوب و قابل قبولی صورت گرفته است؛ به نوعی می‌توان گفت با رشدی جهش‌وار همراه بود.
 
 
 
وی با اشاره به اینکه نکات مثبت و نقاط منفی بسیاری در این زمینه وجود داشت که در ایامی نقاط ضعف برطرف شده و شاید در زمانی نیز برگشته است، اظهار کرد: یکی از نقاط ضعف ماجرا بحث کتابفروشی‌ها است. در حالی‌که حوزه تولید فکر ما رشد کرده است و این امکان برای نویسندگان فراهم شده که نتایج اندیشه‌ای و توانایی خود را در حوزه‌های مختلف ارائه کنند اما این تولیدات باید از طرق مختلف چون کتابفروشی‌ها به دست مخاطب برسد؛ ولی نتوانستیم در حوزه ایجاد کتابفروشی برخی زیرساخت‌ها را فراهم کنیم و نتیجه آن، نبود این محیط فرهنگی در بسیاری از شهرهاست.
 
تعداد کتابفروشی‌ها رشد پیدا کرد
رئیس هیات مدیره انجمن قلم ایران در ادامه بیان کرد: گرچه پیش از انقلاب نیز در این شهرها کتابفروشی نداشتیم ولی نکته این است که همپای رشد اندیشه و‌ تولیدات آن کتابفروشی‌ها که محل عرضه کتاب و اندیشه است رشد چندانی نداشت و این جزو نقاط ضعف محسوب می‌شود؛ البته در آمار کلان ممکن است تعداد کتابفروشی‌ها رشد پیدا کرده باشد؛ برخی وارد این حیطه کاری شده و‌ پس از آن متوجه شدند که از نظر تجاری پاسخگوی نیاز آن‌ها نیست در نتیجه از آن فاصله گرفتند.
 
وی در ادامه تاکید کرد: یعنی نتوانستیم تدبیر کنیم این حجم از تولیدات به دست مخاطب برسد و بتواند با آن ارتباط برقرار کند و به شکل خودکار گردش مالی داشته باشد؛ همچنین طرح‌های مختلفی که در مقاطع زمانی اجرا شد تا کتابفروشی را از مکانی تجاری خارج کند که توجیه اقتصادی داشته باشد با موفقیت چندانی همراه نبود.
 
پرویز برگزاری نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران را نوعی فروشگاه دانست و عنوان کرد: در طول زمان تدبیری که مسئولان این حوزه اندیشیدند این بود که تلاش کردند جنبه‌های کتابفروشی و نمایشگاهی را با یکدیگر بیامیزند. جنبه فروشگاهی پاسخ دادن به یک نیاز و‌ جنبه نمایشگاهی نیز پاسخ دادن به نیازی پنهان چون مطلع کردن مخاطبان از رخدادهای حوزه کتاب است.
 
مانع افزایش قیمت کتاب شدیم
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران با مطرح کردن اینکه یارانه کتاب در ماده 104 برنامه چهارم توسعه، تکلیف قانونی ایجاد کرده بود برای اینکه یارانه از تولید به سمت مصرف‌کننده برود، گفت: در سایر حوزه‌ها نیز یارانه برداشته شد و در این زمینه در حوزه کتاب پیش‌قدم شدیم و‌ کارمان نیز کارشناسی شده بود.
 
 
 
معاون پیشین امور فرهنگی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در ادامه بیان کرد: روزی که یارانه کاغذ برای کتاب گذاشته شد، سهم کاغذ در تولید کتاب، بالای ۶۰ درصد هزینه‌ها بود، روزی که یارانه را به سمت مصرف‌کننده منتقل کردیم ۱۰ درصد بود. بخشی از این فعالیت‌ها یارانه به استادان، طلاب و دانشجویان و خرید کتاب بود. در دوره‌ای که من مسئولیت داشتم افزایش میزان قیمت کتاب دو درصد بالاتر از نرخ میانگین تورم کشور بود؛ وقتی هر کالایی گران شود کتاب نیز گران می‌شود. با وجود کمبود منابع مالی و بودجه معاونت فرهنگی، توانستیم مانع افزایش قیمت کتاب شویم و یارانه را نیز به دست مخاطبان برسانیم، درواقع ما مصوب مجلس را درست اجرا کردیم.
 
وی با اشاره به اینکه در نمایشگاه کتاب، بخشی از یارانه در اختیار مخاطبان قرار گرفت عنوان کرد: ما علاوه بر اجرای نمایشگاه در  تهران در برخی از استان‌ها نیز برگزار می‌کردیم، ولی برخی مدعی بودند که اجرای آن سبب از بین رفتن کتابفروشی‌های استان می‌شود از این رو که مردم کتاب‌های خود را با تخفیف از نمایشگاه می‌خرند و پس از آن کتابفروشی‌ها بیکار می‌شوند.
 
پرویز ادامه داد: این نگرش تا حدودی صحیح بود از این رو که ممکن است مردم تا یکی دو ماه پس از نمایشگاه به کتابفروشی مراجعه نکنند؛ اما با بررسی میانگین سالانه فروش کتابفروشی‌ها متوجه ‌شدیم که نمایشگاه کتاب بر عملکرد کتابفروشی‌ها نیز تاثیری مثبت داشته و سبب افزایش فروش آن‌ها شده است. در واقع نمایشگاه به نوعی کتاب را ترویج می‌کند از این رو تاثیر منفی بر فروش کتابفروشی ندارد.
 
مصلا بهترین گزینه برای برگزاری نمایشگاه
محسن پرویز در خصوص محل برگزاری نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران بیان کرد: بنده در پنج دوره برگزاری نمایشگاه کتاب تهران در معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بودم، برنامه جا‌به‌جایی محل نمایشگاه شش دوره در حال پیگیری بود و در دوره نوزدهم رئیس جمهوری وقت نیز به این جابه جایی به دلیل مشکلات آن محیط اشاره کرد ولی کسی همت این کار را نداشت.
 
وی در ادامه اظهار کرد: به هر حال نمایشگاه رخدادی بزرگ است و روزانه حدود ۳۰۰ هزار نفر از آن بازدید می‌کنند و اگر در معرض اتفاق غیر‌مترقبه باشد برای کشور وجهه خوبی ندارد؛ پنج روز پیش از برگزاری نمایشگاه نوزدهم، یکی از سالن‌های محل دائمی نمایشگاه‌های بین‌المللی تهران آتش گرفته بود و به گونه‌ای سوخته بود که آن سالن را بستند. برای تحویل نمایشگاه، فرمی ارائه می‌کردند که این سالن‌ها امنیت ندارد.
 
پرویز همچنین گفت: در آن مقطع زمانی گروهی را مامور کردیم و از محل‌هایی که امکان برگزاری نمایشگاه را داشتند بازدید کردند، یکی از این‌ها مجموعه ورزشی آزادی بود. اما در نهایت برآورد ما این بود که این مجموعه نمی‌تواند تمام آیتم‌های مورد نیاز نمایشگاه را داشته باشد. یکی از نکات اصلی در نمایشگاه‌ها رفت و آمد مردم است که این مسیر چندان مناسب نبود. هرچقدر هم محل مورد نظر شیک باشد چون شهرآفتاب، اما امکانات و ویژگی‌های لازم برای حضور مردم فراهم نباشد محلی مناسب برای برگزاری نمایشگاه نخواهد بود. مصلای امام خمینی (ره) در مرکز شهر است، ایستگاه مترو نیز دارد و‌ همچنین برای حضور جمعیت زیادی پیش‌بینی شده است از این رو بهترین گزینه برای برگزاری نمایشگاه است.
 
باید کمبود کتابفروشی در کشور را جبران کنیم
رئیس هیئت‌مدیره انجمن قلم ایران درباره محقق شدن اهداف نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران عنوان کرد: درگذشته دریافت کتاب‌ کشورهای دیگر فرآیندی پیچیده داشت و  یکی از دلایل برگزاری نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران در ابتدا این بود که کتاب خارجی به‌راحتی در دسترس محققان و دانشجویان قرار  بگیرد.
 
وی ضمن بیان این‌که ترویج کتابخوانی با ایجاد موج آشنایی با کتاب رخ می‌دهد، تاکید کرد: در دوره‌ای که ما مسئولیت داشتیم تلاش بر این بود تا علاوه بر این که کمبود کتابفروشی در کشور را جبران کنیم و‌ ناشران، مکانی برای عرضه کتاب خود داشته باشند، باید فضایی در اختیار مخاطب قرار دهیم تا از فعالیت‌های حوزه نشر آگاه شود. به همین جهت باید بخش نمایشگاهی آن را تقویت می‌کردیم که تازه‌های کتاب، بخش‌های جنبی و برنامه‌های سرای اهل قلم نمونه‌هایی از آن بود. این‌ها درواقع مخاطبان خاص خود را یافت و انعکاس پیدا می‌کرد.
 
پرویز با اشاره به این که کرونا به فعالیت‌های اقتصادی و علمی در کشورهای مختلف لطمه زد گفت: اما در برخی زمینه‌ها فرصت‌هایی ایجاد کرد تا ما نقاط ضعف خود را بشناسیم و به سمت سامان دادن اقدامات جدید پیش برویم؛ مثلا در امر آموزش، دانشگاه‌ها توانستند به‌خوبی با این شرایط تطبیق پیدا کنند. به گمان من با برآوردهای اولیه می‌توانیم بگوییم سبب افت کیفیت آموزش در بسیاری از زمینه‌ها نشده است و حتی اگر انطباق دانشگاه‌ها درست باشد ممکن است باعث افزایش کیفیت نیز شود. در سایر حوزه‌ها نیز می‌توانیم بهره بهینه ببریم.
 
 
 
وی افزود: در حوزه کتاب یکی از معضلات، کتاب فیزیکی است،‌ یعنی قیمت کاغذ، قیمت تمام شده کتاب، مشتری و‌ مسائل دیگر؛ ولی کرونا می‌تواند شرایط را برای ما فراهم کند که تدبیری برای جایگزین آن بیاندیشیم. ما نمی‌توانیم تولید اندیشه را تعطیل کنیم و در صورت تعطیلی به کشور لطمه می‌زند؛ همچنین باید گردشی باشد تا تولیداتی انجام شود.
 
نمایشگاه مجازی کتاب شبکه اطلاع‌رسانی ایجاد می‌کند
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران برگزاری نمایشگاه مجازی کتاب به منظور آشنا کردن مخاطب با کتاب‌های منتشر شده را امری مثبت دانست و عنوان کرد: اگر این نمایشگاه بتواند مخاطبانی ‌را جذب کرده و در طول سال نیز تغذیه‌ کند اتفاق خوبی است. همچنین نمایشگاه مجازی کتاب شبکه اطلاع‌رسانی ایجاد می‌کند که قبلا وجود نداشت. اگر بنا باشد در بعد فروشگاهی، با رعایت پروتکل‌های بهداشتی کتاب به دست مخاطب برسد نیز امری مثبت است.
 
وی ضمن مطرح کردن این که نمایشگاه مجازی کتاب تهران می‌تواند گام بلندتری هم فراهم کند و آن ایجاد زنجیره اقتصادی است تا کتاب الکترونیک به دست مخاطب برسد اظهار کرد: اگر بنا باشد کتاب، رایگان تولید شده و رایگان نیز به دست مخاطب برسد به مرور زمان دچار شکست خواهد‌ شد؛ چون هزینه تولید اثر نیز فراهم نمی‌شود و افراد فعال در این زمینه باید زندگی خود را بگذرانند. همچنین اگر با قیمت بالا عرضه شود مخاطب پس می‌زند. پیدا کردن نقطه وسط که هم چرخه تولید اقتصادی فراهم شود و هم مخاطب مطلع شده و بتواند به کتاب مناسب دسترسی پیدا کند هنری است که باید در نمایشگاه‌های مجازی به دنبال آن باشیم.
 
پرویز در پایان گفت: نمایشگاه مجازی کتاب تهران جای نمایشگاه فیزیکی را تنگ نمی‌کند؛ درواقع می‌تواند خلایی که در نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران وجود داشت را هم در بعد نمایشگاهی و هم فروشگاهی، در طول سال پر کند. به گمان من در حال حاضر نباید به فکر تعطیلی نمایشگاه کتاب به‌صورت فیزیکی باشند از این رو که هنوز مخاطبان خاص خود را دارد. همچنین دریافت کتاب فیزیکی و حضور مردم در نمایشگاه برای ناشران لذت بخش است و از طرفی برخورد فیزیکی فوایدی دارد که فضای مجازی نمی‌تواند آن را برای ما جبران کند.
 
در نخستین نمایشگاه مجازی کتاب تهران، کتاب ها به صورت رایگان ارسال می شوند و علاقه‌مندان می‌توانند برای تهیه کتاب از اول تا ششم بهمن‌ماه به سامانه tehranbookfair.ir  مراجعه کنند.  
 
 
ساعت بازدید و خرید در نخستین نمایشگاه مجازی کتاب تهران به‌صورت 24 ساعته است و کتاب‌های ناشران داخلی با تخفیف 20درصدی و کتاب‌های ناشران خارجی با تخفیف 50درصدی ارائه می‌شود.