به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، نمایشگاه کتاب جایگاهی است تا دلبستگانی که با کتاب و نشر ارتباط دارند با حضور خود در این ضیافت فرهنگی از تازه‌ترین کتاب‌هایی که در زمینه‌های گوناگون منتشر می‌شود باخبر می‌شوند اما امسال به دلیل شرایطی که با ویروس کرونا دست و پنجه نرم می‌کنیم نخستین نمایشگاه مجازی کتاب تهران جایگزینی برای سی‌وسومین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران شده است. اگرچه برای بسیاری حضور در نمایشگاه کتاب و انتخاب و لمس فیزیکی کتاب بیشتر لذت‌بخش است تا این‌که بخواهند آنلاین کتابی را انتخاب و سپس آن را خریداری کنند با این همه لذت خرید کتاب را نباید از دست داد.

ایبنا در این گزارش بسته پیشنهادی در حوزه تاریخ ایران را در اختیار خریداران کتاب قرار داده تا بتوانند بهتر کتاب‌های مورد نظر خود را در نخستین نمایشگاه مجازی کتاب تهران بیابند. این بسته پیشنهادی چاپ نخست ناشران تاریخ در یکسال گذشته است و شاید دربرگیرنده همه کتاب‌های این حوزه نباشد اما می‌تواند مخاطبان کتاب تاریخ ایران را در انتخاب بهتر یاری رساند.



کتاب «دانش خطرناک: شرق‌شناسی و مصائب آن» نوشته رابرت اروین با ترجمه محمد دهقانی از سوی نشر ماهی منتشر شد. نویسنده در این کتاب نسبتا مفصل، مبانی نظری و تاریخچه علمی به نام اورینتالیسم یا شرق‌شناسی را به دقت بررسی کرده و هرچند معتقد است که ابدا نمی‌توان «برای شرق‌شناسی گاه‌شماری واحدی در چارچوبی واضح و معین به دست داد» بر این نظر است که شرق‌شناسی، به معنای دقیق کلمه، از قرن‌های شانزدهم و هفدهم میلادی به دست کسانی چون گیوم پوستل، یاکوب گولیوس و ادوارد پوکاک پدید آمده است. تصویری که نویسنده کتاب پیش‌رو از شرق‌شناسی ارائه کرده، نقطه مقابل دیدگاه ادوارد سعید در کتاب مشهور «شرق‌شناسی» است که به به گفته مترجم، با نیتی خوب و انسان‌دوستانه اما آلوده به تعصب عربی نوشته شده است. سعید در آن‌ کتاب بیش از آن‌که متوجه شرق‌شناسی باشد، به حمله به مبانی سیاسی و عقیدتی امپریالیسم بریتانیا و آمریکا پرداخته است. یکی از مسائل دیگری هم که دهقانی درباره کتاب ادوارد سعید به آن اشاره کرده این است که سعید در کتاب خود، شرق را به عالم اسلام و عالم اسلام را هم به دنیای عرب تقلیل داده است.
 


کتاب «میعاد در دوزخ» به زندگی سیاسی خلیل ملکی می‌پردازد، خلیل ملکی یکی از روشنفکران و تئوریسین‌های سیاسی ایران در قرن بیستم بود. دلیل شکست آنی و پیروزی آتی او هم درست همین بود که بدون کمترین توجه به قدرت‌های موجود آنچه را حق و حقیقت می‌دانست می‌گفت و می‌نوشت. حمید شوکت در این اثر که از سوی نشر اختران منتشر شده در 13 فصل به کشمکش با سفارت ایران در برلین جمهور وایمار، پنجاه‌و سه نفر و زندان قصر، شوروی و حزب توده ایران، امتیاز نفت شمال و بحران آذربایجان، رویارویی با رهبران حزب توده ایران، اصلاح‌طلبان و انشعاب، حزب زحمتکشان ملت ایران، سوسیالیسم و آزادی؛ اسلام و عدالت اجتماعی، بقایی، مصدق، آیت‌الله کاشانی، حزب زحمتکشان ملت ایران نیروی سوم،تجربه هند، مصر، یوگسلاوی، نهضت مقاومت ملی، جامعه سوسیالیست‌های نهضت ملی می‌پردازد.



کتاب «در دفاع از خلیل ملکی» نوشته کمال قائمی از سوی انتشارات هزار کرمان منتشر شد. موضوع این کتاب شناساندن یکی از چهره‌های مهم تاریخ معاصر ایران در سده بیستم میلادی، خلیل ملکی است. مولف با بررسی سندهای سیاسی و امنیتی و قانونی منتشرشده در کتاب‌ها و مطبوعات، و بازخوانی متن‌های تاریخی معاصر، کوشیده است خواننده این کتاب را از دوره‌های گوناگون زندگی پرفراز و نشیب خلیل ملکی آگاه کند. او در صفحات این کتاب، از کوشش‌های خلیل ملکی در دوران پیش و پس از شهریور 1320، در راه سازماندهی مبارزات ضداستعماری با انگلستان و روسیه شوروی، همراهی او و حزبش با جنبش ملی کردن صنعت نفت و پس از آن، کوشش برای بالندگی نهضت ملی ایران و تشکیل «جبهه ملی سوم» سخن گفته است.



کتاب «آنچه بر من گذشت» نوشته محمدحسین خسروپناه از سوی نشر اختران منتشر شده است. این کتاب بازگویی آن تجربه سی ساله و آسیب‌شناسی جنبش چپ ایران است. عارف (علی) پاینده از فعالان سیاسی جنبش چپ ایران در دهه‌های سی تا شصت خورشیدی است. روابط گسترده و سی سال همکاری با محفل‌ها و گروه‌های سیاسی چپ و تجربه زندان سیاسی در سال های پرتلاطم ۱۳3۹-۱۳۵۶ موجب شده است اطلاع و آگاهی بسیاری از روند شکل‌گیری و فعالیت‌های آن محفل‌ها و گروه‌های سیاسی که شماری از آنها کم و بیش ناشناخته‌اند، و شرایط زندان سیاسی و عملکرد زندانیان گروه‌های سیاسی داشته باشد.



کتاب «حاجی بابا در لندن» دنباله سرگذشت حاجی بابای اصفهانی نوشته جیمز موریه و ترجمه میرزا اسدالله طاهری است که از سوی انتشارات نگاه منتشر شده است. جیمز موریه خودش گفته است وقتی «حاجی‌بابا»ی دغل را خلق می‌کرده به‌شدت تحت تأثیر رمان ژیل بلاس بوده است. او البته در سال‌های نوجوانی نیز کتابِ هزار و یک شب را از شوهر خاله‌اش، ویلیام والْدگرِیْو که بعدا اولین بارون رَدسْتاک شد، هدیه گرفته و خوانده بود. ولی میرزا ابوالحسن الگوی شخصیتی است که در اواخر رمان حاجی بابای اول با نام میرزا فیروز وارد صحنه می‌شود، همو که در مقام ایلچی ایران رهسپار انگلستان است و حاجی را به عنوان منشی مخصوص خود همراه می‌برد و روشن است که در دومین رمان حاجی، ماجراهای حاجی بابا در انگلیس، شیرین‌کاری‌های میرزا ابوالحسن در انگلستان در سفر اولش الهام‌بخش جیمز موریه در نگارش رمان دوم بوده است.
 


کتاب «ایران در دوره قحطی؛ روایتی از دیدار شرق و سفر رفت و بازگشت» نوشته ویلیام بریتل بنک است که در سال 1290 ه.ق از مجموعه کتاب‌های دانشگاه آکسفورد چاپ و منتشر شده است. نویسنده آن ماجراجوی کنجکاو اهل انگلستان است که در سال 1288 قمری سفری از جنوب ایران به شمال کشور داشته و دیده‌ها و شنیده‌های خود از این سفر را در بازگشت به انگلستان نوشته و منتشر کرده است. سیده فاطمه یاحسینی، مترجم کتاب بر این باور است که درباره این دوران منابع کمی به زبان فارسی وجود دارد که قحطی بزرگ را شرح داده باشد. همین منابع اندک در دسترس هم حجم اندکی دارند؛ گاهی فقط شعر هستند و هیچ‌یک از آنها همه داستان را شرح نمی‌دهد. این منابع هم در سطح ملی هستند برای مثال فقط اطلاعاتی درباره کاشان یا قم به پژوهشگر ارائه می‌دهند.



کتاب «مفهوم ایران و ایران‌گرایی در آثار اندیشه‌ورزان عصر ناصری» نوشته عبدالمجید ایدی که به تازگی توسط انتشارات ندای تاریخ منتشر شده است. نویسنده ضمن اشاره به تحولات سیاسی و تأثیرگذاری فرهنگی بر روند شکل‌گیری آگاهی مردم از مفهوم ایران و ایران‌گرایی به برررسی زمینه‌های اجتماعی و فرهنگی جامعه پرداخته و به مسائل فرهنگی از جمله روزنامه‌ها و تأسیس مدارس اشاره کرده است. این کتاب، ضمن پرداختن به مفهوم ایران در آثار اندیشه‌ورزان عصر ناصری و بررسی زمینه‌ها و عوامل مؤثر بر شکل‌گیری ایران‌گرایی نوین و مصادیق آن، گامی در جهت پر کردن خلأ‌های موجود در این حوزه و روشن شدن زوایای تاریک آن برداشته است. نویسنده در فصول مختلف کتاب، کتاب‌های نویسندگان و روشنفکران زمان ناصری را از نقطه‌نظر مفهوم ایران و ایران‌گرایی بررسی کرده است.



کتاب «خاطرات سیاسی: پنجاه نفر و سه نفر، فرصت بزرگ از دست رفته، از انشعاب تا کودتا» از سوی انتشارات نامک منتشر شده است. این کتاب مشتمل بر سه جلد کتاب «خاطرات سیاسی»، اثر «انور خامنه‌ای» است. جلد اول؛ با عنوان «پنجاه و سه نفر»، گروهی سیاسی با گرایش‌های مارکسیستی به رهبری دکتر «تقی ارانی» است كه به نام «گروه ارانی» نيز معروف است. نام این گروه از شمار اعضای آن گرفته شده است، هرچند که پس از گذشت سال‌ها هنوز هم شمار دقیق آن‌ها مسجل نیست. جلد دوم؛ «فرصت بزرگ ازدست‌رفته»، روایت دستِ اول از اسرار تشکیلات فعالیت سیاسی و مبارزات درونی حزب توده است و جلد سوم با عنوان «از انشعاب تا کودتا»، مربوط به دوران مبارزات ملت ایران علیه شرکت استعمارگر نفت جنوب است.



کتاب «تاریخ یک انقلاب» گزیده مقالات، سخنرانی‌ها و مصاحبه‌های عزت‌الله سحابی است که به کوشش امیر طیرانی از سوی انتشارات پارسه منتشر شد. نام عزت‌الله سحابی با نهضت آزادی، انجمن‌های اسلامی، مبارزات انقلابی و در یک کلام، با تحولات تاریخ معاصر ایران پیوند خورده است. درهم‌تنیدگی زندگی سحابی با مجموعه رویدادها و فعالیت‌های سیاسی، او را بدل به نوعی گفتمان در سپهر سیاست ایران کرده است؛ گفتمانی مترقی و آزادی‌خواهانه و نیز ملی‌ و مذهبی. کتاب حاضر شامل مجموعه نوشتارها و گفتارهای او طی سالیان است که به جنبش‌های اسلامی از دیرباز تا معاصر پرداخته و نظرگاه‌های او را به‌عنوان یکی از مؤثرترین چهره‌های تاریخ معاصر ایران درباره انقلاب 1357 دربر گرفته است.



کتاب «شاه، انقلاب اسلامی و ایالات متحده» نوشته داریوش بایندر با ترجمه محمد آقاجریی از سوی انتشارات پارسه منتشر شد. انقلابی که رهبری آن را آیت‌الله خمینی در دست داشت، کشمکشی علیه رژیمی منفرد یا خاندان حاکم نبود هرچند دشمنی آیت‌الله خمینی با دو شاه پهلوی بسیار ریشه‌دار بود. اما سمت‌وسوی اصول موردنظر او این بود که به حکومت غیردینی بر ملتی مسلمان پایان بدهد و دودمان پیامبر را به قدرت برساند؛ دودمانی که کوتاه‌زمانی در صدر اسلام حکومت کرده و در نبرد کربلا در سال 61 هجری سرکوب شده بود. این کتاب ترسیم‌گر فضای ایران در دهه 1350 است و شرح می‌دهد که چگونه به سبب مجموعه‌ای از خطاهای بنیادین، دوگانگی فرهنگی و تحولات خارجی، ایران سر به طغیان برداشت و حاکم رنجور آن، زمام قدرت را از دست داد. این رویداد تاریخی را نمی‌توان جدا از تاثیرات کانون‌های اصلی قدرت در خارج و برخی دسیسه‌های سنجیده و جناحیِ دولت کارتر درک کرد. بخش‌های متعددی از کتاب، به بررسی این جنبه اختصاص یافته و براساس یافته‌های تازه در برخی منابع آمریکایی است که تاکنون استفاده نشده بود.



کتاب «جهان هخامنشیان: تاریخ، هنر و جامعه در ایران باستان» نوشته مشترک جان کرتیس و سنت‌جان سیمپسون با ترجمه خشایار بهاری از سوی موسسه نشر فرزان روز منتشر شد. این کتاب دربردارنده، مجموعه مقالاتی است که در گردهمایی جهان هخامنشیان در مرکز آموزش‌های «CLORE» در موزه بریتانیا، در سال 2005 ارائه شده است. این مقالات شامل آخرین اندیشه‌ها و پژوهش‌های فرهنگ و تمدن هخامنشیان است. «انحطاط هخامنشیان»، «ارتباط پارسیان با مادها»، «دین و سنت‌های خاک‌سپاری»، «مضامین هنری و مناسبتی در صحنه نگاره‌ها»، «زن در دوره هخامنشی»، «سکه‌های خاندان فراتراکا در دوره پساهخامنشی» و... از موضوعات مورد بررسی در مقالات کتاب است.



کتاب «اسناد نفت و جنبش ملی شدن صنعت نفت» به همت تورج اتحادیه تنظیم شده و با پیشگفتاری از دکتر محمدعلی موحد نویسنده کتاب «خواب آشفته نفت» مزین شده و از سوی  موسسه نشر فرزان روز منتشر شده است. قسمت اول این کتاب اقتباسی است از کتاب اسناد نفت که در آبان 1330 با کمک اداره اطلاعات و مطبوعات وزارت خارجه انتشار یافته و اسناد مربوط به صنعت نفت ایران را از قرارداد دارسی- که در تاریخ 9 صفر 1319 قمری به امضا مظفرالدین شاه رسید- تا مرداد 1330 در برمی‌گیرد. این اسناد که در این کتاب به ترتیب تاریخ آورده شده‌اند، گویای فعالیت‌هایی هستند که دولت دکتر مصدق در راه ملی مردن صنعت نفت ایران و حصول به این ایده ملی انجام داده است. قسمت دوم، جنبش ملی شدن صنعت نفت را از پایان جنگ جهانی دوم تا کودتای 28 مرداد 1332 که منجر به مذاکره با غرب و قرارداد کنسرسیوم نفت ایران شد، به روایت جک استرا، وزیر امور خارجه اسبق بریتانیا بررسی می‌کند. در قسمت سوم، متن کامل قرارداد کنسرسیوم نفت ایران با شرکت‌های بزرگ نفت دنیا آورده شده است.