به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) کتاب «فلسفه سیاسی فون هایِک» از مجموعه «کتابخانه فلسفه سیاسی» نوشته جان گری به‌تازگی با ترجمه خشایار دیهیمی توسط نشر نو منتشر و راهی بازار نشر شده است. نسخه اصلی این‌ترجمه سال ۱۹۹۸ توسط انتشارات راتلج منتشر شده است.
کتاب «فلسفه سیاسی فون هایک» شش‌فصل اصلی دارد که به‌ترتیب عبارت‌اند از: «نظام اندیشه‌های هایک»، «اندیشه نظم اجتماعی خودانگیخته»، «قانون آزادی»، «نظریه اقتصادی و سیاست عمومی [دولت]»، «برخی تفاوتها و همانندیها» و «ارزیابی و نقد».
جان گری در مقدمه‌ای که سال ۱۹۸۴ برای این‌کتاب نوشته، می‌گوید: «گرچه جایگاه فعلی هایک در اندیشه اقتصادی قرن بیستم، بی‌چون و چراست اما فلسفه عمومی‌اش را هنوز باید بیش از این‌ها و همان‌قدر که شایستگی دارد، مورد توجه قرار داد. به این‌ترتیب یکی از مضامین اصلی کتابی که گری نوشته، این است که آثار هایک نظامی از اندیشه‌ها را به وجود می‌آورند که همان‌قدر بلندپروازانه‌اند که نظام اندیشه‌های میل و مارکس و در عین حال، نظام اندیشه‌های هایک بسیار کمتر از نظام اندیشه‌های میل و مارکس، مقابل نقدها آسیب‌پذیر و شکننده است. علتش هم این است که این‌نظام فکری مبتنی بر دیدگاه فلسفی قابل دفاعی در مورد دامنه و حدود عقل بشری است.»
در بخشی از کتاب با عنوان «وحدت نظام اندیشه‌های هایک و خصلت فلسفی آن» آمده است: «همراه با برانگیخته شدن دوباره علاقه عمومی و دانش او را نه به سنت فکری لیبرالیسم کلاسیک نوشته‌های گوناگون هایک هم در رشته‌های مختلف دانشگاهی پس از دوره‌ای که به نظر بسیاری چنین می‌آمد که به بوته فراموشی سپرده شده‌اند مجدداً مورد توجه قرار گرفتند. اغراق نیست که بگوییم ظهور مجدد لیبرالیسم کلاسیک و کشف دوباره نوشته های هایک دوجانبه مکمل از جریان عقیدتی واحدی هستند زیرا درست است که نوشته‌های هایک به برخی از دشوارترین و هولناک ترین مسائل اثر می‌پردازند و سعی در روشن کردن آنها دارند و پاسخگوی بسیاری از دلشوره‌های معاصر هستند اما در عین حال این وظیفه را در چارچوب اندیشه انجام می رسانند که متفکران کلاسیک لیبرال پی ریخته بودند. آثار هایک مطابق با سنت لیبرالیسم کلاسیک است نه صرفاً از این جهت که دلمشغولی های او در زمینه‌های بسیار همان دلمشغولی های لاک و برک، آدام اسمیت و کانت است بلکه از این جهت نیز که او هم مانند نظریه پردازان عصر طلایی لیبرالیسم در قرن هجدهم به دنبال آن است که نظامی از اندیشه‌ها یا ساختمانی از اصول برپا دارد که به کمک آنها بتوانیم زندگی اجتماعی و سیاسی را بفهمیم و آن را در معرض نقد عقلانی قرار دهیم.»
در بخش دیگری از این فصل می‌خوانیم: «حتی قاطع ترین منتقدان هایک هم اگر پای انکار این دستاوردهای او به میان بیایند درنگ می‌کنند و دودل می‌شوند. از سوی دیگر حتی در میان دوستان و مریدان هایک هم این جنبه از کار او به درستی دیده نشده است که آثار هایک نظامی از اندیشه ها را پی ریخته است. اینکه چرا عده بسیار زیادی نمی‌توانند خصلت‌های سیستماتیک اندیشه‌های هایک را به درستی درک کنند و به ظاهر دلایل بدیهی دارد؛ اولاً نوشته‌های او گذر و نظری دارند بر رشته‌های علمی مختلف. ثانیا این نوشته ها در حدود نیم قرن تالیف شده‌اند و علاوه بر این اگرچه در سال‌های اخیر مورخان فرهنگی و فیلسوفان علاقه و گرایشی به محیط اجتماعی فرهنگی واپسین دهه‌های وین هاپسبورگی نشان داده‌اند اما اغلب اقتصاددانان و نظریه‌پردازان اجتماعی هم چنان عمیق تر از این محیط اجتماعی فرهنگی بی‌خبرند و اطلاع کافی از آن ندارند و در نتیجه نمی‌توانند زمینه اندیشه‌ای هایک را که پرورنده دیدگاه هایک بوده به درستی درک کنند.»
هدف اصلی این پژوهش این است که نشان دهد نظامی از دل کارهای هایک در رشته‌های مختلف به وجود می‌آید چراکه نگاه فلسفی شاخصی بر سر تا سر کار حاکم است حتی می‌توان بر مبنای تفسیری که مولف پیش می‌نهد نشان داد که دستاوردهای هایک در نظریه اقتصادی هم متکی بر استفاده از بینش های قدرتمند و ژرف و اصیل فلسفی است که هایک آن بینش‌ها را در اوایل ورودش به عرصه فعالیت‌های فکری کسب کرد.
تفسیر مولف این جنبه نو و تازه را دارد که هایک را در مقام فیلسوف به معنای واقعی کلمه در نظر می‌گیرد که نظریه‌هایی که در علوم اجتماعی پرداخته است و بیانگر کاربرد طبیعی دیدگاه فلسفی پوست مقایسه هایک در اینجا با جان استوارت میل علی رغم تفاوت های بسیار و ژرفشان مقایسه تطبیقی و دقیقی است زیرا هایک هم مثل میل بیش از آنکه دست به نظریه پردازی در زمینه اقتصاد بزند نخست کوشید تا موضعی جدید در نظریه شناخت به معنای عامش اتخاذ کند.
به گفته مولف کتاب، دیدگاه فلسفی هایک، روایت فوق العاده شاخصی از فلسفه انتقادی مابعد کانتی است که در آن نظریات فلسفی نزدیکتر زمان ما و بارزتر از همه نظریات ماخ، پوپر، ویتگنشتاین و پولانیی در یک نظام منسجم با هم ترکیب شده‌اند در عین حال اشتباه است اگر اندیشه هایک را اساساً التقاطی و در هم بافته‌ای چندین ده ساله از رشته‌های تاملات دیگران بدانیم. زیرا همه گواهی‌ها به ما می‌گویند که مفهوم او از لحن و حدود شناخت ما از آغاز با او بوده و فقط در طول سالیان پالوده تر شده و بسط بیشتری یافته است اما در اساس تغییراتی نکرده است.
کتاب «فلسفه سیاسی فون هایِک» از مجموعه «کتابخانه فلسفه سیاسی» نوشته جان گری به‌تازگی با ترجمه خشایار دیهیمی با شمارگان هزار و 100 نسخه در 248 صفحه به بهای 50 هزار تومان توسط نشر نو منتشر و راهی بازار نشر شده است.
چهارشنبه ۶ اسفند ۱۳۹۹ - ۰۸:۴۷
نظر شما