به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، به نقل از مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس، حمید حسام، از پایه‌گذاران دوسالانه انتخاب آثار برتر مدافعان حرم؛ جایزه سردار شهید حاج حسین همدانی با تأکید بر ‌ضرورت برپایی این جایزه گفت: تجربه بنده و آقای گلعلی بابایی در برگزاری کتاب سال دفاع مقدس، سرمایه بزرگی بود تا به ما کمک کند و ما را واقف کند به اینکه در فضای فعلی فرهنگی، خلأ جایزه بزرگ ملی و بلکه بین‌المللی با نام و عنوان مدافعان حرم احساس می‌شود.
 
وی یادآور شد: بنده حدود هشت سال مسئولیت مستقیم برگزاری کتاب سال دفاع مقدس را در سطح کشور داشتم و اطلاع داشتم که جریان تولید کتاب، معدل کتاب و فراوانی کتاب و تراز کتاب در مجموعه کتاب جمهوری اسلامی و کتاب‌های ارزشی چیست.
 
نویسنده کتاب «خداحافظ سالار» افزود: چیزی که ما در کتاب سال دفاع مقدس شاهد بودیم، ژانرها و موضوعات متعدد و متنوعی بود و اتفاقاً با یک وقفه چندساله در برگزاری‌اش باعث شد کتاب‌های زیادی در حوزه مدافعین حرم جمع شود و این تجمیع دقیقاً از شروع غائله و فتنه شام یعنی از سال 1390 تا سال 1397 که به فکر برگزاری این کار افتادیم، ختم می‌شد.
 
وی با اذعان به اینکه در مدت یادشده کتاب‌هایی در حوزه مدافعان حرم منتشر شده بود که عموماً در کتاب سال دفاع مقدس دیده نشده بودند، گفت: بنابراین ضرورت برگزاری چنین جایزه‌ای دیده شد؛ چراکه این آثار ادبی در هیچ جایزه و جشنواره‌ای دیده نمی‌شدند. از طرفی کثرت آثار در این حوزه ما را متقاعد می‌کرد که این کار را باید انجام دهیم.
 
حسام متذکر شد: اما اینکه شکل و شمایل این کار چطور باشد و از کجا شروع کنیم و با چه سازمان‌هایی هماهنگ کنیم و چگونه حدود کار را تعریف کنیم، سؤال خیلی مهمی بود. جرقه این کار برمی‌گردد به سفری که بنده همراه آقای محسن مؤمنی شریف، رئیس وقت حوزه هنری، به دعوت حزب‌الله لبنان در سال 1396 به كشور لبنان داشتیم. بعد از دیدار با سید هاشم صفی‌الدین، مسئول اجرایی حزب‌الله و صحبتی که درباره نقش مدافعان حرم به‌ویژه شهید حاج حسین همدانی شد، ما این مسئله را در آنجا مطرح کردیم که جایزه‌ای با عنوان «جایزه مدافعان حرم» در فضای فرهنگی کشورمان خالی است.
 
وی به چرايی عنوان اين جايزه به نام «شهيد حاج حسين همدانی» اشاره كرد و توضيح داد:‌ دلیل اينکه نام حاج حسین همدانی باید در پیشانی این کار مطرح شود این بود که شهید همدانی به‌عنوان یک پیش‌قراول و طلایه‌دار، به تشخیص سردار شهید حاج قاسم سلیمانی به‌عنوان فرمانده سپاه سوریه معرفی می‌شود. این معرفی دقیقاً در تاریخی اتفاق می‌افتد که بحران در سوریه آغاز می‌شود. نکته اینجاست که زمانی شهید همدانی کار را شروع می‌کند که دقیقاً تا زمان شهادت حاج قاسم 8 سال تمام طول می‌کشد. یک اتفاق خیلی معنادار است!
 
این نویسنده با ذکر این نکته که طراحی جایزه انتخاب آثار برتر مدافعان حرم در زمان حیات شهید سلیمانی و با هماهنگی ایشان انجام گرفته است، گفت: بعد ازاینکه از لبنان به تهران بازگشتیم و آن تیم اولیه را شکل دادیم و قرار شد شورای علمی متشکل از آقای مؤمنی، سردار گلعلی بابایی و بنده کار را تعریف و سازمان‌ها و دستگاه‌های مرتبط را اضافه کنیم، یکی از مجموعه‌ها، نیروی قدس سپاه بود که آن موقع مسئول حوزه نمایندگی وقت حجت‌الاسلام شیرازی بودند. در آن جلسه مطرح کردیم که جایزه «مقاومت» یک معنای عام و گسترده است یعنی شامل همه اتفاقاتی است که در فلسطین، یمن، سوریه، لبنان و عراق می‌افتد اما موضوع «مدافعان حرم» فقط در سوریه و عراق است. ازاین‌جهت موضوعات لبنان و یمن و جاهای دیگر موضوعاتی نیست که در بحث مدافعین حرم بگنجد.

جایزه مدافعان حرم نسبت به جایزه مقاومت نسبت جزء به کل دارد
وی افزود: ما چنین استدلال کردیم که جایزه مدافعان حرم نسبت به جایزه مقاومت نسبت جزء به کل دارد. حجت‌الاسلام شیرازی این مطلب را خدمت شهید سلیمانی مطرح کردند و حاج قاسم خیلی به گرمی از این موضوع استقبال کردند. بعدازاین موضوع مهر دوسالانه به نام شهید همدانی ثبت شد و به تأیید حاج قاسم رسید.
 
حسام با اشاره به اینکه در دوسالانه انتخاب آثار برتر مدافعان حرم موضوعات خیلی گسترده و در همه ژانرها و گونه‌های تاریخی و ادبی دیده شده است، تصریح کرد: هم مباحث خاطره و مستندنگاری و هم مباحث ادبی مثل رمان، داستان کوتاه و کتاب شعر و هم مباحث پژوهشی و تاریخی مدنظر قرار گرفت.
 
وی با اشاره به بین‌المللی بودن جایزه شهید همدانی بیان کرد: طبیعتاً تولیدات در حوزه مدافعان حرم به جغرافیای ایران منحصر نمی‌شد و فرامرزی بود. کشورهای جبهه مقاومت هم تولیداتی داشتند که باید آن آثار هم دیده می‌شد. از این‌ جهت ترکیبی به‌عنوان شورای سیاست‌گذاری انتخاب شد که به شکلی مرتبط با بحث‌های عراق و سوریه باشند. نمایندگانی از نیروی قدس، معاونت فرهنگی سپاه، سازمان فرهنگی و هنری اوج، صداوسیما، موسسه انتشاراتی 27 بعثت وابسته به لشکر 27، مؤسسه شهید همدانی، شهرداری تهران، حوزه هنری و مجموعه‌های دیگری عضو این شورا بودند.
 
این فعال فرهنگی با بیان اینکه در دوره اول مسئولیت دبیر علمی بر دوش بنده نهاده شد، گفت: از آقای حسین زنجانی که در حوزه هنری تجربه بالایی در موضوعات کتاب داشتند و مسئولیت برگزاری «ربع قرن کتاب دفاع مقدس» در کارنامه‌شان بود، به‌عنوان دبیر اجرایی دعوت کردیم.
 
وی با اشاره به اینکه در دوره اول کتاب‌ها در بازه زمانی 7 ساله مورد داوری قرار گرفت، اظهار کرد: چون در دوره اول هیچ نوع داوری اتفاق نیفتاده بود، حجم آثار از نظر کمی زیاد بود؛ اما در دوره‌های بعدی به نظر می‌رسد که از کمیت کاسته می‌شود و به کیفیت افزوده می‌شود.
 
حسام با تأکید بر اینکه جریانی مثل جریان کتاب مدافعان حرم یا جایزه شهید همدانی در واقع معدل یا نصاب یک کار موفق را نشان می‌دهد، بر کیفی شدن بهتر آثار در دوره‌های بعدی اشاره کرد و گفت: برای نویسنده خیلی مهم است که کار خوب چه مختصات و ویژگی‌هایی دارد و این را هیئت‌داوران مشخص می‌کنند. قطعاً چون داوری‌ها اتفاق افتاده و طراز کار درآمده‌ است نویسنده‌ها خیلی بیشتر در انتخاب سوژه و وقت گذاشتن و پژوهش و تحقیق برای ارائه یک کار خوب دقت می‌کنند و فکر می‌کنم کیفیت کار نسبت به دوره‌های قبل بهتر خواهد شد.
 
وی یکی از ضعف‌های دوره اول را نبود ارتباط خوب با ناشرین کشورهای عراق و سوریه برای ارسال آثار بیان کرد و گفت: متأسفانه در دوره اول جایزه شهید همدانی بسیاری از آثار به زبان‌های دیگر که مشخصاً بیشتر عربی بود، از سوی ناشرین که کشورهای مبدأ بودند به دبیرخانه ارسال نشد و دبیرخانه خودش آثار را جمع‌آوری کرد. ازاین‌رو است که در دوره اول روی بین‌المللی شدن این جایزه خیلی مانور ندادیم به جهت اینکه به جهت زمان، محدودیت‌ها و نداشتن شبکه ارتباطی اتفاق نیفتاد و ما به ازای واقعی پیدا نکرد. امیدواریم در این دوره با مسئولیت خیلی خوبی که به شایستگی مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس و برادر عزیزمان سردار نائینی تقبل کردند و تجربه برگزاری جایزه دفاع مقدس و مقاومت را هم داشتند، این ضعف هم برطرف شود.
 
این نویسنده به نقش برگزاری چنین دوسالانه‌هایی در روند ماندگاری فرهنگ دفاع مقدس و مقاومت پرداخت و گفت: خیلی وقت‌ها جایزه‌ها شکل و شمایل ویترینی پیدا می‌کنند یعنی روح انتقال تجربه یا ظرفیت‌سازی در آن‌ها کم است. ازاین‌جهت معتقدم که هر نوع جایزه و جشنواره‌ای لزوماً جریان سازی نمی‌کند. بعضی وقت‌ها به یک کاری که فقط یک تشویقی اتفاق بیفتد، تقدیری صورت بگیرد و هدیه‌ای داده شود، می‌انجامد.
 
وی افزود: در کتاب سال دفاع مقدس این جریان سازی را می‌دیدیم. استعدادهای نوقلمی که به این کار افزوده می‌شدند و افرادی که توانایی‌هایشان در کار نوشتن در رقابت با دیگران افزایش پیدا می‌کرد، ما این را خیلی خوب و فنی و کارشناسی در شورای داوری‌ها رصد می‌کردیم. قصه اهدای جوایز فرع بر این موضوع می‌شد اگرچه آن خیلی هم مهم بود. هدیه، جایزه و چیزهایی ازاین‌دست برای نویسنده و ناشر مهم است اما دست‌اندرکاران اگر کارشان به یک جریان مولد و جریان ساز تبدیل شود به توفیقات خوبی می‌رسند.

نوشتن در حوزه مدافعان حرم مانند یک زمین کشت نشده و فضای بکر است
حسام نوشتن در حوزه مدافعان حرم را به‌عنوان یک زمین کشت نشده برشمرد و بیان کرد: این فضا، فضای بکری است و الحمدالله خیلی هم استقبال شده و موضوعات متعدد و متنوعی دارد و نویسندگانش، هم از بچه‌های دوران دفاع مقدس‌اند و هم از نوقلمانی که جنگ را ندیده‌اند اما فضای مدافعان حرم را خیلی خوب تجربه کرده‌اند. با این تنوع و تکثر به نظر می‌رسد آن فضای تجربه‌آموزی و انتقال تجربه و ظرفیت‌سازی و رقابت سالم در این کار اتفاق افتاده و ان‌شاءالله بیشتر می‌شود.
 
وی در ادامه به ارزیابی دوره اول دوسالانه انتخاب آثار برتر مدافعان حرم؛ جایزه سردار شهید حاج حسین همدانی پرداخت و گفت: دوره اول، چون شروع کار بود، می‌شود گفت نمره خوبی داشت اما به همه زوایا خوب نپرداخت. ما آنجا متوجه شدیم مباحث پژوهشی و تاریخ محوری جای کار بیشتری دارد. ما به‌عنوان برگزارکننده باید این ارزیابی را به دستگاه‌ها و به ناشرین و نویسنده‌ها بدهیم و بگوییم که نیازهایمان کجاست. این ‌یکی از نقش‌ها و رسالات خیلی مؤثر برگزارکننده‌ها می‌تواند باشد.
 
دبیر علمی دوره اول جایزه شهید همدانی با تأکید بر اینکه موضوع جایزه شهید همدانی «مدافعان حرم» است، متذکر شد: در دوره اول خیلی‌ها به‌اشتباه فکر می‌کردند چون عنوان دوسالانه «جایزه شهید همدانی» است باید کتاب‌هایی که در مورد ایشان نوشته شده به دبیرخانه ارسال شود و یا به داوری گذاشته می‌شود. تأکید می‌کنم که ما موضوع مدافعان حرم را داریم که در راسش شهید همدانی و شهید سلیمانی هستند. قطعاً به این دو نفر ختم نمی‌شود. تمام شهدایی که مدال درخشان دفاع از حرم به کارنامه زندگی‌شان خورده است و به شهادت رسیده‌اند، سوژه‌های این کار هستند.
 
وی افزود: البته موضوع و سوژه‌ها به شهدای مدافع حرم هم ختم نمی‌شود بلکه کسانی که رفتند و برگشتند و الآن در قید حیات هستند و مادران و همسرانشان هم سوژه های خیلی خوبی هستند. خیلی از کارهای خوبی که به تاسی از دفاع مقدس، نویسندگان می‌نویسند خاطرات همسران و مادران شهداست؛ بنابراین تأکید می‌کنم که سوژه‌ها خیلی متنوع و زیاد هستند و ژانرها هم همین‌طور. قید پژوهشی صرف هم ندارد و همه مقوله‌های تاریخی و ادبی را دربرمی‌گیرد.