در کتاب اخیر، اِشراف عاملیت آیات بر اسطورهها خود معجزهگونه است. این میزان تسلط بر اسطورههای گوناگون حتی اگر اثری انسانی بود هم باید به آن به عنوان یک اعجاز نگریسته میشد و این نکات تاکنون در اثری مستقل کاویده نشده است. کتاب «اسلام و اساطیر» میتواند نقطه آغاز یک پژوهش عمیق در خصوص ویژگیهای منحصر به فرد و قابل اثبات قرآن باشد.
این کتاب دومین اثر مهرداد فرشتهنژاد است. وی متولد 1352 در اصفهان است و علاوه بر سرایش شعر، در زمینههای قرآن پژوهی، فلسفه دین و روانشناسی فعالیت میکند که پیش از این مجموعه شعری با عنوان «یک شاعر بیمخاطب» از این شاعر منتشر شده است.
مهرداد فرشتهنژاد در رابطه با کتاب جدیدش به خبرنگار ایبنا گفت: آنچه در وهله اول به ذهن میرسد این است که اسلام هیچ نسبتی با اسطوره ندارد. اسطوره از دید مخالفان، سخنان و نوشتههای پیشینیان، سخنانی پراکنده و ناهمساز بود که در آنها راست و دروغ درآمیخته و فاقد هر نوع وجاهت منطقی برای استدلال محسوب میشد.
او ادامه داد: هنگامی که از اسطوره سخن میگوییم به گونهای از شناخت اشاره داریم که در ذهن اتفاق افتاده یا اتفاق میافتد. بنابراین در همینجا مشخص میشود که گونهای شناخت وجود دارد که با انسان به دنیا میآید و چه بسا بتوان گفت انسان در ایجاد آن چندان ذیمدخل نیست. حصولی نیست، وجودی و حضوری است و مبتنی بر آنچه امروزه گفته میشود، ناخودآگاه جمعی و صور ازلی و مثالی و کهنالگوها.
فرشتهنژاد با بیان اینکه نگاه قومشناسانه و به تبع آن اسطورهشناختی به اسلام کاری است نسبتاً جدید، تصریح کرد: دلیل جدیدبودن آن به قول «ژوزف شلهود» به دو امر مربوط است. اول عدم اهتمام مسلمانان به گردآوری تاریخ قبل از اسلام و خوارداشت آن به خاطر ارتباطی که با شرک و بتپرستی داشت و دوم سختی معاش و زندگی عرب قدیم که اساساً فقری اسطورهای را در جامعه عرب آن روزگار ایجاد کرده بود.
مولف کتاب «اسلام و اساطیر» با تکیه بر نقل قولی از «فریتیوف شوان» بیان کرد: اعراب پیشااسلام هم شکاک بودند هم خرافهپرست. اگر عقلگرا بودند به خاطر دنیاطلبی بود، آنان در فکر آن نبودند که عقلگرابودنشان را هر چند حاد بود به خدمت حقیقتی بگمارند که در عمل دور از دسترس و مشکل باشد؛ خصوصا اگر به نظر میرسید که با منافع آنان تزاحم یابد. برعکس آن عقلانیّت را در سطح بتپرستی ساحرانه و در سطح دادوستدهای بازرگانی به خدمت منفعت میگماردند. برای بیرونکشیدن آنان از این بیتفاوتی لازم بود تاری غیر از فراست کاملا افقی در آنان به ارتعاش درآید، برای جلب آنان به پذیرش حقیقتی عمودی ضرورت داشت که ایمانی ساده و تسلیمطلبانه به آنان تکلیف شود.
یادآوری میشود، کتاب «اسلام و اساطیر» در قطع رقعی و در 160 صفحه توسط انتشارات گفتمان اندیشه معاصر منتشر شده و در پیشخوان کتابفروشیها و در دستهبندی ادیان و مطالعات تاریخی و اسطوره قابل تهیه است.
نظر شما