خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)- محمدعلی افضلی: «سال 1348 هجری خورشیدی را می‌توان نقطه عطفی در مبانی مطالعات سیاسی در مبارزات ایران دانست. در این سال امام خمینی قدس سره الشریف که در تبعیدی ظالمانه به سر می‌بردند و به ظاهر از مراکز انقلابی ایران دور شده بودند بار دیگر ابتکار عمل را به دست گرفتند و با طرح مباحث حکومت اسلامی و دعوت فضلای حوزه علمیه و سایر اندیشمندان به تولید علمی پیرامون حکومت اسلامی و ولایت فقیه موجی تازه در محافل نخبگانی و عمومی ایجاد کردند.
بررسی تاریخی ابعاد و پیامدهای لبیک حوزه علمیه به این ندای حق‌طلبانه در مجالی مفصل قابل پیگیری است اما در میان آثار تولید شده در این ساحت، رساله ولایت فقیه آیت‌الله سیدمصطفی خمینی از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. به گواه یاران امام و شاگردان ایشان، مرحوم شهید سیدمصطفی خمینی فراتر از رابطه نسبی، از شاگردان برجسته امام قدس سره الشریف بود و طبیعی بود که به درخواست رهبر و مراد خود پاسخی درخور بگوید و از جایگاه والای علمی، که در آثار مختلف ایشان مشهود است، به این مبحث عمیق و پرچالش ورود کند و اثری فاخر را بر اساس موازین دقیق علمی ارائه کنند.
مرحوم آیت‌الله سیدمصطفی خمینی دیدگاه خود پیرامون «ولایت‌فقیه» را در ضمن مباحث کتاب البیع طرح کرده بود که در ادامه از آثار و دست‌نوشته‌های آن مرحوم استنساخ شد و در سال 1376 ه.ش. برای نخستین بار در ضمن کتاب «ثلاث رسائل» در 80 صفحه به زبان عربی چاپ شد و بار دیگر در سال 1382 منتشر گردید، اما به دلیل عدم اطلاع‌رسانی کافی و عدم بازتاب در برخی موسوعه‌های مربوطه آنچنان که شایسته وزانت علمی اثر بود مورد توجه قرار نگرفت. علاوه بر نبود اطلاع‌رسانی صحیح، فقدان ترجمه این متن به زبان فارسی را می‌توان دلیل دیگری برای عدم توجه محافل علمی حوزوی و دانشگاهی به این رساله دانست و این وضعیت مهمترین عامل انگیزشی مترجمان در ترجمه این اثر بود و بنیاد تاریخ‌پژوهی و دانشنامه انقلاب اسلامی برای نخستین‌بار رساله ولایت‌فقیه مجتهد شهید آیت‌الله سیدمصطفی خمینی را ترجمه و به چاپ رساند.
ذکر این نکته ضروری است که اثر چاپ شده ترجمه‌ای صرف از یک متن علمی نیست بلکه مترجمان؛ این اثرِ غنی را با تعلیقه‌های علمی، فنی و تاریخی غنایی مضاعف بخشیدند.
در جای جای این کتاب، ارجاعات روایی مختلفی را مشاهده می‌کنیم که علاوه بر متن اصلی روایت ترجمه‌ای دقیق از آن ذکر شده است. البته تعلیقه‌های مندرج در کتاب محدود به ذکر آیات و روایات نیست بلکه در موارد قابل توجهی پاورقی‌های کتاب به ارائه مطالعه‌ای تطبیقی و البته موجز، میان اندیشه‌های آیت‌الله سیدمصطفی خمینی و دیگر متفکران اسلامی معاصر نظیر آیت‌الله نائینی، آیت‌الله العظمی بروجردی، علامه طباطبائی، شهید مطهری،آیت‌الله مصباح یزدی رحمهم‌الله ، آیت‌الله جوادی آملی و به‌صورت ویژه: امام خمینی قدس سره الشریف نزدیک شده است و بخشی دیگر از تعلیقه‌های این کتاب، علی‌رغم حفظ نظارت به متن اصلی و پرهیز از تطویل ملال‌آور، پشتوانه‌های تاریخی و واقعی تفکرات آیت‌الله شهید سیدمصطفی خمینی را ارائه کرده و حتی در برخی موارد به ارائه گزاره‌های تحلیلی-انتقادی نیز پرداخته است.
به‌طور مثال شهید سیدمصطفی خمینی در بخش‌های ابتدائی رساله خود به‌صورت اجمالی و گذرا شبهه اختصاص وظیفه پیامبران به امور اخروی را رد می‌کند و مترجمین اثر با ارائه یک گزاره فکری-تاریخی، مهندس مهدی بازرگان را از طرفداران نظریه اختصاص وظیفه پیامبران به امور اخروی می‌دانند و با ارجاع مستقیم به کلمات وی این معنا را تثبیت می‌کنند و با این روند قهراً افکار بازرگان مورد نقد شهید سیدمصطفی خمینی قرار می‌گیرد. سایر گزاره‌های تاریخی ارائه شده در توضیحات متن، همچون بیان اجمالی و مختصر ریشه تاریخی طرح «وزارت امر به معروف و نهی از منکر» یا قیام اسفند 1369 عراق نشان از تسلط تاریخی مترجمان این اثر گرانسنگ دارد.
تعلیقه‌های درج شده در کتاب محدود به مطالب نقلی، فکری و تاریخی نیست و مترجمان اثر در موارد مختلف ارجاعاتی را پیرامون نکات ادبی عربی متن و ترجمه لغوی و اصطلاحی الفاظ و اسالیب مختلف ارائه کرده‌اند و علاوه بر موارد ذکر شده، در بخش‌های دشوار متن توضیحاتی را از مترجمان در پاورقی مشاهده می‌کنیم که فراتر از ترجمه‌ای معمولی، به مرزهای تشریح متن و حل پیچیدگی‌های آن نزدیک شده است.
کتاب «ولایت و حکمرانی فقیه» به «همه شهیدان راه فضیلت که در تحقق اصل ولایت‌فقیه از جان مایه گذاشتند» و به صورت ویژه به «شهید مظلوم آیت‌الله سیدمحمد حسینی بهشتی» تقدیم شده است.
این کتاب با مقدمه، پیشگفتار مؤلف، نه فصل و سه ضمیمه تدوین شده است و عناوین هر فصل عبارت است از:
فضل اول: ادله لفظی ولایت‌فقیه
فصل دوم: اجماع منقول و محصل در مسأله ولایت‌فقیه
فصل سوم: تشکیل حکومت، لازمه وضع قوانین مالیاتی اسلام
فصل چهارم: اقسام اعتباری و محدوده اختیارات ولی‌فقیه
فصل پنجم: دلالت برخی روایات بر اختصاص وظیفه تشکیل حکومت به امام معصوم
فصل ششم: شرائط حاکم اسلامی
فصل هفتم: امور مورد تردید در محدوده اختیارات ولی‌فقیه
فصل هشتم: شروط تصدی امر رهبری
فصل نهم: ممنوعیت مخالفت فقهای غیرحاکم با ولی‌فقیه
و در بخش ضمائم «مروری بر زندگانی آیت‌الله شهید سیدمصطفی خمینی» را مطالعه می‌کنیم و در ضمیمه دوم «پیشینه بحث ولایت‌فقیه در نهضت امام خمینی» را می‌بینیم و ضمیمه آخر نیز «بررسی تطبیقی نوشتار حاضر با سایر رسائل ولایت‌فقیه» است.
آیت‌الله سیدمصطفی خمینی در پیشگفتار عالمانه خود تصریح می‌کنند که: «لزوم تعیین رهبر و تشکیل حکومت بر پیامبر صلی الله علیه و آله از امور روشن و بدیهی است. اگرچه مسلمانان بعد از رحلت ایشان در این موضوع اختلاف کردند، ولی همه آن‌ها بر اصل نیازمندیِ اسلام و مسلمین به تشکیل حکومت اتفاق نظر دارند.»(ولایت و حکمرانی فقیه صص34-33) و همچنین در این پیشگفتار مبانی اساسی لزوم تشکیل حکومت توسط پیامبران و وظایف سیاسی آنان به ویژه تعیین جانشین و رهبر سیاسی جامعه اسلامی و به تبع آن ولایت‌فقیه را به اثبات می‌رسانند نکته بدیع، ابتکار آیت‌الله سیدمصطفی خمینی در ابداع قاعده «تبعیت اراده تکوینی از اراده تشریعی» و رابطه آن با اثبات ولایت‌فقیه است که راهی نو در این مجال محسوب می‌شود. البته ایشان هر فقیهی را حائز شرایط ولایت نمی‌داند و در فصل ششم به تفصیل این شرایط را تبیین می‌کند و علاوه بر شرط فقاهت، «عدالت» و «آگاهی به اوضاع زمانه و توانمندی در تشخیص مصالح و تنظیم امور راهبردی» را نیز شرط می‌داند.
کتاب «ولایت و حکمرانی فقیه» اثر شهید آیت‌الله سیدمصطفی خمینی؛ با ترجمه و تعلیقه‌ای از سهراب مقدمی شهیدانی و ابوالقاسم کریمی، با 235 صفحه در 1000 نسخه؛ در تابستان 1398 ه.ش توسط بنیاد تاریخ‌پژوهی و دانشنامه انقلاب اسلامی به چاپ رسید.»
راه‌های تهیه کتاب
تهران: خیابان دیباجی جنوبی، خیابان شهید تسلیمی، کوچه زاور، کوچه گل (سمت راست)، کوچه دادآفرین، پلاک۶؛ تلفن ۲۲۵۷۹۱۹۲-۰۲۱
قم: چهارراه شهدا به سمت درمانگاه قرآن و عترت، روبه‌روی مدرسه حجتیه، کتابفروشی مطبوعات کیهان
یکشنبه ۲ آبان ۱۴۰۰ - ۱۳:۲۶
نظر شما