خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، نقش شرکت‌های پستی، در روزگار مدرن اهمیت زیادی پیدا کرده‌است. خرید در دنیای مجازی با این شرکت‌ها معنا پیدا می‌کند، زیرا در هر خرید، باید بسته‌ای از طرف شرکت یا فردی به دست فرد دیگر برسد. در این میان، مجازی شدن بازار کالاهای فرهنگی، از جمله بازار کتاب نیز ضرورت استفاده از خدمات پستی را افزایش داده است.
شرکت ملی پست در برگزاری نخستین دوره نمایشگاه مجازی کتاب در سال 99 وظیفه ارسال کتاب به سراسر کشور و رساندنشان به دست خریداران را داشت و به‌زودی در دومین دوره از این نمایشگاه نیز، ایفای نقش خواهد کرد. بدون شک، ارائه این حجم از خدمات، بدون بهره‌مندی از منابع دولتی و تخصیص یارانه، شدنی نیست؛ حمایت‌هایی که شرکت‌های خصوصی پستی نیز در صورت دریافت آن می‌توانند به سهم خود به شبکه‌های توزیع کتاب در کشور کمک کنند.
مهرداد فاخر کارآفرین، بنیان‌گذار، رئیس هیات‌مدیره «هلدینگ فاخر» و مدیرعامل شرکت تیپاکس است. او فارغ‌التحصیل رشته مدیریت کسب و کار در دانشگاه آدامسون انگلستان است. به گفته این مدیر جوان، سال 1396 برای فاخر سال تحول، تغییرات دیجیتال و توسعه کسب و کار بر بستر فناوری بود. او در این سال برنامه‌ای با عنوان جت (سیستم جمع‌آوری و توزیع) طراحی کرد و فرآیند خدمات پستی بر بستر وی، همچنان در این شرکت دنبال می‌شود. با او هم‌صحبت شدیم و از ظرفیت‌های ورود تیپاکس (و سایر شرکت‌های پستی خصوصی) بازار کتاب پرسیدیم که در ادامه می‌خوانید.
کمی درباره پیشینه تیپاکس و گستره فعالیت‌هایش در زمینه پست، توضیح دهید.
شرکت تیپاکس 62 سال پیش تاسیس شده و بنیان‌گذار خدمات ارسال کالا به صورت «درب به درب» در کشور است. حتی می‌شود گفت زمانی که هنوز بسیاری از پست‌های خصوصیای که امروز شهرت جهانی دارند شروع به کار نکرده بودند، شرکت تیپاکس فعال بود. تلاش عمده‌ی تیپاکس طی این سال‌ها، متمرکز بر نوآوری بوده. این شرکت با وجود پستی و بلندی‌های مختلف در طول سال‌ها، توانسته در مسیر پیشرفت باشد. در نتیجه امروز دارای 700 نمایندگی در کشور است و نزدیک به 5500 نفر در این مجموعه فعالیت می‌کنند. هدف ما این است که تا پایان سال به 1000 نقطه سرویس‌دهی داشته باشیم و در آینده‌ای نزدیک، یک میلیون بسته را در روز جابجا کنیم. این رکورد در حال حاضر 125 هزار بسته در روز است.
از آن‌جا که پس از تغییرات بنیادین در تیپاکس این شرکت تبدیل به یک مجموعه‌ی آی‌تی‌بیس شده است نوآوری‌هایی در تیپاکس در سال‌های گذشته اتفاق افتاده‌است. سال‌هاست که تیپاکس در بستر آی.تی فعالیت می‌کند و به‌تازگی و پس از بهره‌برداری از اپلیکیشن «مای تیپاکس»، پلتفرم «ای تیپاکس» نیز به بخش سرویس‌دهی اضافه شده است. مشتریان ما می‌توانند با استفاده از «ای تیپاکس» سفارش‌های خود را با سرعت و سهولت ثبت و مدیریت کرده و زمان تحویل و دریافت کالا را به صورت پیش‌سفارش مشخص کنند. در واقع با «ای تیپاکس»، کاربران سفارش خود را ثبت می‌کنند و ادامه‌ی مسیر را به ما می‌سپارند.
همانطور که می‌دانید، در سال‌های اخیر و با رواج هرچه بیشتر خریدهای اینترنتی، نقش پست در رساندن سفارش‌ها به مشتریان، برجسته‌تر شده است. این نیاز در بازار کالاهای فرهنگی نیز ایجاد شده تا جایی که نخستین نمایشگاه مجازی کتاب تهران در سال گذشته، با پشتوانه و همکاری شرکت ملی پست انجام شد. آیا تیپاکس نیز به این بازار ورود کرده و اساساً تمایلی به فعالیت فرهنگی دارد؟
ارتباط نزدیک کار ما با زندگی روزانه‌ی مردم، ارتباط قوی و طبیعی تیپاکس با رویکردهای فرهنگی را تعریف می‌کند. ما، مثل هر مجموعه و سازمان دیگری موظفیم که در فرهنگ این کشور تاثیرگذار باشیم. البته که همیشه در چند حوزه مسئولیت‌های اجتماعی، اقدامات مختلفی انجام داده‌ایم. به طور مثال پیش از همه‌گیری کرونا قراردادهایی را با سازمان هلال احمر بسته بودیم. بحث جابجایی اقلام پزشکی حلال احمر در میان بود و در دوره کرونا هم نزدیک به 20 هزار بسته ماسک و مواد ضدعفونی کننده را برای بیمارستان‌ها، هلال احمر و همچنین برای سازمان غذا و دارو حمل کردیم؛ این‌ها در حوزه مسئولیت اجتماعی تعریف می‌شوند.
در حوزه فرهنگ نیز دو سال پیش کتابی را با عنوان «هیچی نگو و گوش کن» ترجمه و منتشر کردیم که در پایان سال به تمام مشتری‌های تیپاکس به عنوان هدیه ارسال شد. به این نتیجه رسیدیم تا به جای ارسال سررسید یا اقلام تبلیغاتی دیگر، بهتر است به مشتری‌هامان کتاب هدیه کنیم. استقبال خوبی از این ایده شد و با توجه به اینکه این کتاب به اهتمام تیپاکس چاپ شده و همه هزینه‌هایش را تیپاکس پرداخته‌بود، ناشر اجازه خواسته‌بود تا بتواند آن را منتشر کند که ما هم با کمال میل پذیرفتیم.
در هلدینگ فاخر اقدامات دیگری هم در حوزه فرهنگ داشته‌ایم. سه کتاب با عنوان‌های «ذهن استراتژیک»، «هوش هیجانی» و کتابی درباره همه‌گیری کرونا چاپ کردیم. همچنین تاریخ 62 ساله تیپاکس را مکتوب کرده‌ایم و در نظر داریم تا پایان سال منتشر کنیم. در سال گذشته نیز کمپینی را برگزار کردیم که طی آن از مخاطبان خواسته شد به 10 سال آینده خود نامه‌ای بنویسند. جوایزی هم برای برگزیدگان در نظر گرفته‌شد تا مردم را به آینده‌اندیشی ترغیب کنیم. همانطور که می‌دانید، در مواجهه با کرونا، برخی آینده را روشن و برخی تیره می‌دیدند. نامه‌های برگزیده را در قالب کتاب چاپ کردیم که فقط میان شرکت‌کنندگان و به عنوان یادگاری توزیع شد.
اما درباره ارسال و جابجایی کتاب، این مساله هزینه‌ها جدی است؛ تاجایی که برخی اوقات، هزینه ارسال کتاب از قیمت پشت جلد آن بیشتر می‌شود. طبیعتا در این شرایط، دست ما برای حضور گسترده و در قالب رویدادهایی چون نمایشگاه مجاری کتاب تهران بسته است. به هرحال ما بخش خصوصی هستیم و از امکانات دولتی و یارانه بهره نمی‌بریم. بر این اساس، حوزه‌های عملیاتی و نمایندگی‌ها باید پاسخگوی هزینه‌هایشان باشند. البته سال گذشته، بعد از این که «پست اول»، یکی از مجموعه‌های هلدینگ فاخر، اولین اپراتور رسمی کشور شد، این آمادگی را به مسئولان برگزاری نمایشگاه اعلام کردیم.
یکی از دغدغه‌هایی که پروژه‌ای مانند نمایشگاه مجازی کتاب داشت، این بود که باید در طی آن کتاب به مناطق دور ارسال می‌شد. آیا صرف‌نظر از مساله هزینه‌ها، شرکت تیپاکس می‌تواند به تمام نقاط کشور؛ حتی نقاط دورافتاده، ارسال داشته باشد؟
همانطور که گفتم، ما 700 شعبه در سراسر کشور داریم و در تلاش برای افزایش این تعداد هستیم. از این حیث، بزرگترین شبکه پستی خصوصی در کشور هستیم اما اگر درخواست ارسال کتاب‌ها به نقاطی باشد که نمایندگی نداریم، آن‌ها را هم سرویس‌دهی می‌کنیم و هیچ مشکلی نداریم.
ده‌ها هزار ناشر می‌توانند درگاه داشته‌باشند که در آن سفارش‌های خود را ثبت، پیگیری و گزارش‌گیری کنند. می‌توانند امروز 100 سفارش ثبت کرده و اعلام کنند 20 بسته را امروز ببرید، زیرا نمی‌خواهم فردا سفارشی ثبت کنم و 20 بسته دیگر را فردا ببرید؛ همینطور در روزهای دیگر. یعنی می‌توانند نحوه ارسال بسته‌ها را مدیریت و تعیین کنند که هزینه ارسال را چه کسی پرداخت می‌کند. تنها مساله، همان تعرفه پست برای کتاب است که شاید به صرفه نباشد. به‌هرحال کار فرهنگی نیاز به حمایت دولتی دارد.
در حال حاضر، آیا کتاب، سهمی از مراسلات شما دارد؟ یعنی بین بسته‌های ارسالی مشتریان، کتاب هم هست؟
بله. این روزها هم با تیپاکس کتاب جابجا می‌شود. کسانی که می‌خواهند بارشان زودتر به مقصد برسد، افرادی که کتاب‌های نفیس و نسخ خطی می‌فرستند از تیپاکس استفاده می‌کنند. اما هنوز تعرفه ویژه‌ای برای کتاب نداریم تا در بازار عرضه کنیم. درواقع، برای مشتری کتاب‌های معمولی، به‌صرفه نیست که با تیپاکس کتابش را بفرستد. البته درصد خطای تیپاکس خیلی کم و زیر یک درصد است و افراد، برای ارسال کالاهایی که ارزش بیشتری دارند و می‌خواهند در زمان کمتری به مقصد برسند، تیپاکس را انتخاب می‌کنند.
در حوزه نشر، مساله ارسال کتاب به مشترهای خارج از کشور هم معمولا یکی از دغدغه‌های ایرانیان خارج از کشور است؛ تاجایی که متقاضیان گاهی به کپی کردن آثار روی می‌آورند. آیا تیپاکس می‌تواند وارد بازار جهانی شود؟
هلدینگ فاخر از شرکت‌ها و مجموعه‌های متنوعی تشکیل شده است که خدمات درون شهری، بین‌شهری و بین‌المللی ارائه می‌کنند. اگر فردی بخواهد از ایران به خارج و از خارج به ایران کتاب بفرستد، از طریق تی‌اکسپرس، این سرویس را ارائه می‌کنیم. ضمن این که با تکیه بر همین توان داخلی در حال آغاز همکاری با خانه‌ی کتاب هم هستیم تا برای مسئله‌ی ارسال کتاب و نمایشگاه‌ها، چه در داخل و چه خارج از کشور، فعالیتی جدی و مستمر را آغاز کنیم.
شما یک شرکت خصوصی هستید و نمی‌توان مانند نهاد دولتی از شما مطالبه‌گری داشت، اما ظرفیت‌هایی که خیلی از مجموعه‌های خصوصی دارند، می‌تواند در حوزه فرهنگ هم موثر باشد. دورنمای فعالیت تیپاکس در حوزه فرهنگ و هنر چیست؟ دغدغه آن صرف نظر از مسائل اقتصادی چیست؟ آیا ممکن است با در نظر گرفتن مسائل اقتصادی، در اقدامی برای ترویج مسائل فرهنگی سرمایه‌گذاری کنید؟
ما در فعالیت‌های فرهنگی به سود توجه نمی‌کنیم. دوست داریم تیپاکس در موضوع‌های اجتماعی سهیم باشد. البته فعالیت‌های اجتماعی ما نسبت به فعالیت‌های فرهنگی‌مان، بیشتر بوده است. مثلا در زلزله کرمانشاه 500 هزار بسته را به صورت رایگان ارسال کردیم یا در هر جایی مانند ایرانشهر همواره تلاش کردیم، بدون دریافت هزینه این اقدامات را انجام دهیم.
خوشبختانه مردم به تیپاکس اعتماد دارند و در پاسخ به این اعتماد، برنامه‌های زیادی برای ورود به حوزه فرهنگ و هنر داریم. چندی پیش میهمان یک شرکت انیمیشن‌سازی بودم و بناداریم فیلم «تیپاکس» را برای کودکان که آینده‌ساز کشورند، بسازیم. از این گذشته، حتما در آینده نزدیک، در حوزه فرهنگ و هنر بیشتر از تیپاکس خواهید شنید.
دوشنبه ۲۷ دی ۱۴۰۰ - ۰۹:۲۲
نظر شما