به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس به‌منظور توسعه و همسویی آثار پژوهشی خود با مسائل روز جامعه و به‌روز بودن آن‌ها در مقایسه با پژوهش‌های بین‌المللی سعی کرده با همکاری با پژوهشکده‌های دیگر قدم بزرگی را در این عرصه بردارد. این مرکز با برگزاری همایش‌ها، کارگاه‌ها و جشنواره‌های پژوهشی کوشیده است در ارتقای کمی و بالأخص کیفی آثار مؤثر باشد. به همین منظور به مناسبت هفته پژوهش سال 1400 اقدام به برگزاری کارگاه‌هایی در چهار گروه مطالعات نظامی، مطالعات اجتماعی، تاریخ شفاهی و روزشمار کرده است. این کارگروه‌ها که پیش درآمدی بر دومین دوره انتخاب آثار برتر پژوهشی دفاع مقدس و مقاومت؛ جایزه شهید حاج قاسم سلیمانی است، با حضور پژوهشگران، صاحب‌نظران، کارشناسان، مدیران مجموعه‌های مرتبط و راویان دفاع مقدس برگزار شده و همچنان در حال برگزاری است.
 
به همین منظور با سردار علیمحمد نائینی؛ رئیس مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس و مشاور فرمانده سپاه پاسداران، درباره برگزاری این پنل‌ها و کارکردهای آن گفت‌وگویی صورت گرفته است.
 
هم‌وغم ما این است که جلوی تحریف ‌جنگ را در آینده بگیریم
وی با بیان این‌که پژوهش در حوزه دفاع مقدس به‌‌ویژه در مرکز تحقیقات و اسناد دفاع مقدس، فراوری داده‌ها و اسناد در اختیار است که به گسترش و تولید در حوزه‌های متنوع ترویج فرهنگ دفاع مقدس می‌انجامد، گفت: امروز شاهد پژوهش‌های بسیار خوب و منحصربه‌فرد به‌خصوص در عرصه پژوهش‌های نظامی هستیم. پژوهش سایر حوزه‌ها یا محدود، یا اندک و یا پژوهش‌ها ضعیف است و فاقد پشتیبانی‌های لازم علمی است؛ درصورتی‌که هریک از ابعاد دفاع مقدس یک دنیا موضوعات پژوهشی دارد.
 
سردار نائینی با تأکید بر اینکه دغدغه اصلی ما تاکنون در مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس پژوهش عالمانه و مستند و ‌تولید روایت معتبر و قابل‌اعتنا بوده، اظهار کرد: همه هم‌وغم ما این است که جلوی تحریف‌ جنگ را در آینده بگیریم و روایتی که از جنگ در آینده تولید می‌شود، معتبر و مستند باشد.
 
رئیس مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس، افزود: مراکز پژوهشی ازجمله مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس و سایر دستگاه‌ها مثل ارتش جمهوری اسلامی ایران، تلاش می‌کنند تا مرجعیت لازم را در تولید روایتگری برآورده سازند.
 
شالوده اصلی قدرت ما، دفاع مقدس است
وی با بیان این‌که شالوده اصلی قدرت ما دفاع مقدس است، متذکر شد: دشمنان در جنگ تحریف، در جنگ شناختی، ‌جنگ روانی و به‌طورکلی ‌جنگ‌های نوظهور با استفاده از ابزارهای جدید، شالوده قدرت ما را هدف قرار می‌دهند. آن‌ها در مورد انقلاب اسلامی، دفاع مقدس، جبهه مقاومت و میدان‌های مختلف مجاهدت را که به‌عنوان مؤلفه‌های اصلی قدرت ما و عامل اقتدار و بالندگی هستند، روایت‌های مورد نظرشان را تولید می‌کنند تا روایت اصلی را در دست بگیرند.
 
سردار نائینی در ادامه اظهار کرد: در حوزه دفاع مقدس ما عمدتا در توصیف تاریخی دفاع مقدس متمرکز بوده‌ایم و در حوزه تبیین و چرایی‌ها علل و عوامل شکل‌گیری حوادث دفاع مقدس کمتر ورود پیدا کرده‌ایم. فلسفه مرکز هم از ابتدا این بوده که حوادث، نبردها و اتفاقات براساس اسناد در اختیار به‌روشنی توصیف کنند، اما امروز ما نمی‌توانیم نسبت به تبیین جنگ بی‌تفاوت باشیم.
 
«جهاد تبیین»، نیازمند محتوای پژوهشی است
وی افزود: نسل‌های جدید ممکن است در مورد نبردهای پیروز ما هم در آینده سؤالاتی داشته باشند، خیلی از حوادثی که برای ما امروز شیرین هستند، ممکن است در آینده با تصویرهایی نادرست روایت شوند. بنابراین تبیین جنگ و یا به تعبیری که رهبر معظم انقلاب فرمودند «جهاد تبیین»، نیازمند محتوای پژوهشی است و بدون محتوای پژوهشی ممکن نمی‌شود.
 
رئیس مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس در ادامه با اشاره به آثار این مرکز گفت: ‌برخی آثار مرکز در همین چهارچوب است منتها این اقدامات نسبت به کار توصیفی، روزشمارها، اطلس‌ها، کارنامه جنگ و کتاب‌های نبردی که منتشر کرده‌ایم، اندک است و به نظرم می‌رسد در فضاهای جدیدی که ما با آن مواجه هستیم نیازمند یک اهتمام جدی‌تر در این عرصه هستیم.
 
وی ضمن ابراز امیدواری برای تقویت فرهنگ پژوهشگری، اظهار کرد: هرچه از پایان جنگ می‌گذرد، بیشتر تأسف می‌خوریم که چرا نتوانستیم حق مطلب را در مورد ثبت و ضبط خاطرات فرماندهان و رزمندگان دفاع مقدس ادا کنیم. اگر از همان دهه هفتاد و بلافاصله پس از پایان جنگ در همین مرکز اسناد روی ثبت خاطرات حدود 400 تا 500 فرماندهی که در حوزه‌های مختلف تخصصی جنگ داشتیم، متمرکز می‌شدیم، به گنجینه ارزشمندی دست ‌یافته بودیم.
 
 فراموشی خاطرات براثر گذر زمان از آفات ثبت خاطرات فرماندهان جنگ است
سردار نائینی همچنین گفت: یکی از آفاتی که امروز بحث تاریخ شفاهی و ثبت خاطرات فرماندهان جنگ را تهدید می‌کند، بحث فراموشی خاطرات توسط فرماندهان براثر گذر زمان و همچنین فقدان حیات این عزیزان است که دسترسی ما را به آن‌ها برای استخراج خاطرات آنان غیرممکن می‌کند، کما اینکه در همین دو سال گذشته حداقل 10 تن از این فرماندهان را از دست ‌داده‌ایم.
 
رئیس مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس، افزود: نگاه من به این کار، یک نگاه عملیاتی است و مستلزم کار جهادی، نهضتی، پرشتاب و انقلابی است و با توجه به این‌که بنا به فرمایش مقام معظم رهبری با دو خطر فراموشی و تحریف در مورد دفاع مقدس مواجه هستیم، باید ببینیم با چه برنامه‌ریزی می‌توانیم این کار را قبل از این‌که این عزیزان را از دست بدهیم، به سرانجام برسانیم.
 
مشاور فرمانده کل سپاه با اشاره به اسناد در دست مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس، بیان کرد:  تفاوت مرکز با بعضی نهادهای دیگر این است که در اینجا محقق و مصاحبه‌گر می‌تواند با تکیه‌بر پشتوانه سندی غنی مرکز و بامطالعه و بررسی آن‌ها، با اطلاعات کافی به طراحی مصاحبه و انجام آن با فرمانده موردنظر بپردازد و این برای این‌که کار در تراز دفاع مقدس انجام پذیرد، مهم است.
 
وی ادامه داد: ارتباط خوبی بین مرکز و فرماندهان، راویان، نویسندگان و پژوهشگران دفاع مقدس برقرارشده، منتهی کار تاریخ شفاهی فرماندهان، از جنس کارهای نهضت صد برابری است، یعنی به نظر می‌رسد در مجموعه کارهای فرهنگی و پژوهش دفاع مقدس، ازجمله کارهایی که باید در آن عجله و شتاب کرد، همین کار تاریخ شفاهی است.
 
سردار نائینی اظهار کرد: علی‌رغم شتاب خوبی که در بحث تکمیل تاریخ شفاهی فرماندهان صورت گرفته، اما همچنان در این خصوص دچار مشکل هستیم و به همین خاطر نیازمند کمک و یاری تمامی کارشناسان و خبرگان این حوزه، هم در بحث مصاحبه‌ها و هم تدوین آن می‌باشیم.
 
وی با بیان این‌که روایت گری انواع و اقسامی دارد، ادامه داد: یک جنبه همین جنبه عاطفی و حماسی دفاع مقدس است یعنی یک رویکرد در دفاع مقدس همین رویکرد انتقال معارف اسلامی دفاع مقدس است که عمدتاً در خاطره‌نویسی و داستان‌نویسی‌هایی است که نویسندگان آن‌ها با متن جامعه کار دارند نه با لایه فرماندهی جنگ.
 
رئیس مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس، افزود: رویکرد دیگر در حوزه روایتگری، روایتگری توصیفی است یعنی کاری است که عمدتا در مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس انجام می‌شود. ما تقریبا 2200 اثر در نقشه پژوهشی مرکز تعریف کرده‌ایم. بخش قابل‌توجهی از توصیف جنگ انجام شده است. یعنی شما فرض کنید وقتی‌که در مورد رسته زرهی در جنگ، کتاب شناسنامه یگان‌های زرهی درآوردید، تاریخ شفاهی افراد شاخصش را گرفتید، کارنامه نقش زرهی در دفاع مقدس را هم نوشتید، اطلسش را هم درآورید. این کاری است که در مرکز اسناد دارد انجام می‌شود. دیگر کار خاصی نمی‌ماند بعد باید به سراغ رزمنده بروید، رزمنده دیگر جایش اینجا نیست، توصیف رزمنده هم از حوادث متفاوت است و جنسش بیشتر خاطره است و جنبه‌های اجتماعی دارد. پس این بخش از توصیف هم لازم است و ضرورت دارد منتها باز هم این کافی نیست.
 
مسئله امروز ما مربوط به جنگ شناختی و تحلیل و چرایی جنگ است
سردار نائینی با بیان این‌که مسئله امروز ما مربوط به جنگ شناختی و تحلیل و چرایی جنگ است، تصریح کرد: این بخش خیلی مهم است که ما از آن غفلت می‌کنیم. شما الآن در اینترنت جستجو در خصوص ابهامات جنگ می‌کنید ابتدا چه چیزهایی می‌آید؟ علتش این است که ما با رویکرد تبیینی کار نکردیم، جهاد تبیین که می‌گویند همین است. در همه حال توصیف کردیم یا در همه حال به انتقال آن جلوه‌های حماسی پرداختیم. جای جهاد تبیین اینجا است. هنر نویسندگان در حوزه غیرنظامی و اجتماعی است که در قالب متن‌های هنرمندانه، تولید ادبیات کنند و به تبیین هم بپردازند. یعنی یک اثری که خوانده می‌شود این اثر باید بتواند آن گره‌های ذهنی و شبهات پیرامون آن موضوع را رفع کند.
 
مشاور فرمانده کل سپاه ادامه داد: چهارمین روایت از جنگ، روایت راهبردی یا رویکرد راهبردی است به معنای اینکه از جنگ با یک نگاه راهبردی درس بگیریم، آموزه‌ها و دکترین‌هایی که می‌توان از دفاع مقدس تولید کرد. برای امروز و برای جنگ آینده تولید کرد.
 
ظرفیت‌های مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس فوق‌العاده است
وی در ادامه سخنانش گفت: ظرفیت‌های ما در مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس فوق‌العاده است به علت این‌که یک گنجینه قوی اسناد در اختیار داریم. حدود سیصد و پنجاه نفر فرمانده شاخص را تعریف کردیم که تاریخ شفاهی‌شان را بگیریم، تا الآن تاریخ شفاهی صد و هفتاد نفر از آن‌ها گرفته شده است. این سیصد و پنجاه نفر حدود پانصد جلد کتاب می‌شود. پس ببینید یک گنجینه بی‌بدیل در تاریخ شفاهی‌ها است که همه این‌ها را می‌شود تبدیل به کتاب‌های خواندنی و جذاب کرد. آن مجموعه‌ای که می‌تواند این‌ها را به کتاب‌های خواندنی و جذاب تبدیل کند همین حوزه گروه مطالعات اجتماعی جنگ ما است.
 
در گروه مطالعات اجتماعی پایانی وجود ندارد
سردار نائینی با تأکید بر این‌که در سایر حوزه‌ها ممکن است که ما یک پایانی را تعریف کنیم، اما در گروه مطالعات اجتماعی پایانی وجود ندارد، اظهار کرد: مقام معظم رهبری نیز در این رابطه فرمودند «در این مورد دو، سه قرن هم کار بشود باز هم جای کار هست.» چون معارف جنگ متن جنگ که پایان ندارد. به تعداد این رزمنده‌ها، پدر این رزمنده، مادر این رزمنده، خواهر این رزمنده، دوست رزمنده از جنگ خاطرات وجود دارد. یک اقیانوس عظیمی است که هرچقدر فناوری شود، هرچقدر اکتشاف شود باز هم جای کار دارد. طبیعی است که برای دریافت و فهم آموزه‌های جنگ، به همکاری و دقت نظر پژوهشگران برجسته کشور به‌ویژه کارشناسان جنگ هشت‌ساله نیاز داریم. بر همین اساس، برگزاری نشست‌های تخصصی با حضور پژوهشگران این حوزه، در دستور کار مرکز قرار گرفته است و امیدواریم بتوانیم در طول سال نیز این نشست‌ها را ادامه دهیم.