هادی طالع خرسند، مدیر‌مسئول انتشارات خرسندی در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، درباره اتفاقات مهمی که در سال 1400 برای ناشران رخ داده ‌است گفت: متأسفانه به دلیل همه‌گیری بیماری کووید 19 بسیاری از ناشران با مشکلاتی مواجه شدند. همچنین به دلیل تحریم‌ها، کشور در شرایط خوبی قرار ندارد؛ در نتیجه در حوزه نشر و قیمت‌گذاریِ کاغذ، شاهد تاثیر نامطلوب این موارد بودیم؛ تاجایی که از 25 دی‌ماه 1399 تا اسفند ماه همان سال قیمت کاغذ از بندی 400 هزار تومان به بندی 700 هزار تومان رسید. یعنی در دو ماه حدود 80 درصد افزایش قیمت داشتیم و متأسفانه در اوایل سال 1400 قیمت کاغذ به بندی 850 هزار تومان هم رسید. البته اخیرا شاهد بودیم، با اقدامات انجام شده قیمت کاغذ به 700 تا 750 هزار تومان کاهش پیداکرده است.

وی با اشاره به اینکه ماده اصلی و اولیه کتاب کاغذ است، افرود: به همین دلیل تاثیر افزایش قیمت کاغذ بر قیمت کتاب بسیار زیاد و درعین حال غیرقابل قبول است؛ زیرا زمانی‌که قیمت کتاب بالا باشد، بر استقبال مردم از خرید کتاب تأثیر خواهدداشت.

این مدرس دانشگاه درباره عادت دانشجویان به خرید کتاب، بیان کرد: اغلب اوقات زمانی که کتابی را به عنوان منبع به دانشجویان یک کلاس با 30 تا 40 نفر دانشجو معرفی می‌کنم، فقط چهار یا پنج نفر از آن‌ها کتاب را تهیه می‌کنند و بقیه اغلب رغبتی به تهیه کتاب نشان نمی‌دهند. بخش زیادی از این امر به دلیل گران قیمت بودن کتاب است. همچنین مسائل فرهنگی مطرح است، مردم برای کتاب ارزش قائل نیستند.

این ناشر که حدود 24 سال است که در حوزه کتاب و نشر فعال است، گفت: متاسفانه حوزه فرهنگ همیشه آخرین دغدغه است. در بسیاری از موارد می‌بینیم که سیاست‌گذاران به دلیل اینکه نمی‌توانند بازده و بازخورد سریع و فوری از حوزه فرهنگ داشته‌باشند، حمایت‌هایی را که باید از این حوزه انجام دهند، حذف می‌کنند؛ در‌حالی که حوزه فرهنگ و خصوصاً حوزه نشر «دیر بازده» است و باید در خصوص آن صبورانه، دلسوزانه و کارشناسانه کار کرد تا تأثیرهای مثبت و مفید آن به نسل‌ و نسل‌های بعدی انتقال داده‌‌شود.

مدیر انتشارات خرسندی با تأکید بر اینکه ایران پنجمین کشور ثروتمند دنیا است، بیان کرد: در هیچ دوره‌ای نباید در حوزه فرهنگ مشکل اقتصادی داشته‌باشیم؛ درحالی که گردش مالی کتاب بسیار پایین است. چند سال پیش، یک کارشناس اعلام کرده‌بود، گردش مالی کتاب در ایران در یک سال برابر گردش مالی دو روز خرید و فروش لوزام آرایشی است، این برای کشورما واقعاً دردناک است.
 
طالع خرسند در جمع‌بندی مشکلات نشر در سال اخیر توضیح داد: متأسفانه همه این موارد در کنار هم، عواملی هستند که بر صنعت نشر، سفره ناشران و کارمندان آن‌ها تأثیر می‌گذارند. در سالی که گذشت در بسیاری از موارد ناشران پرسنل خود را به دلیل مشکلات مالی تعدیل کردند و این به معنی بیکار شدن تعداد زیادی از افرادی است که قبلاً در این حوزه فعالیت داشتند و از این طریق کسب روزی می‌کردند. حتی برخی از ناشران فعالیت خود را به حالت تعلیق درآوردند. برخی از ناشران صرفاً برای اینکه بتوانند مجوز نشر خود را حفظ کنند، چند نسخه چاپ دیجیتال از کتاب‌ها تهیه کردند و به عنوان تجدید چاپ، از وزارت فرهنگ و ارشاد، اعلام وصول دریافت کردند.

مدیر انتشارات خرسندی افزود: من یک استاد دانشگاه، ناشر و نویسنده هستم؛ یعنی با همه این مواضع و موقعیت‌ها آشنایی دارم. در سفرهایم وضعیت کتاب‌فروشی‌ها را رصد می‌کنم. شرایط کتاب‌فروشان خوب نیست، به همین دلیل مجبورند با فروش کالاهای زینتی و لوازم‌التحریر، درآمد داشته ‌باشند و برخی در کتاب‌فروشی کافی شاپ راه انداختند،.وقتی با آن‌ها صحبت می‌کنم می‌بینم که درآمد چندانی از فروش کتاب ندارند.
 
طالع خرسند مشکل دیگر ناشران را قیمت‌گذاری کتاب پس از افزایش قیمت کاغذ اعلام کرد و توضیح داد: زمانی که قیمت کاغذ دو یا سه برابر می‌شود یا همانند اتفاقی که افتاد و در طول سه یا چهار سال، قیمت کاغذ 800 درصد افزایش یافت -یعنی هشت برابر شد- به عنوان ناشر قیمت کتاب را دو برابر می‌کنم؛ نه هشت برابر. اما با این وجود نویسنده و دانشجو به همین دلیل با من مشکل دارند و حتماً به همین میزانِ کمِ افزایش قیمت کتاب اعتراض می‌کنند. در این شرایط ناشر چه کاری می‌تواند انجام دهد؟

او با اشاره به اینکه دولت کسری بودجه را از راه‌های مردمی تأمین می‌کند، بیان کرد: این مسائل روی سرمایه ناشر تأثیر می‌گذارد. وقتی می‌خواهند قیمت پشت جلد کتاب را چاپ نکنند، مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی، ناشران را ملزم به درج قیمت جهت اعلام وصول می‌کند؛ این در‌حالی است که در خیلی از کشورها قیمت آن را در کتاب درج نمی‌کنند. روال فروش کتاب، در بیشتر کشورها به این شکل است که در هر جایی بر اساس توانایی مالی مخاطب برای کتاب قیمت تعیین می‌شود. برای مثال ناشران عرب زبان، کتاب‌های خود را در کویت به بیشترین قیمت عرضه می‌کنند، زیرا مردم قدرت مالی و توان خرید زیادی دارند، اما برای عراق یا سایر کشورها قیمت پایین‌تری در نظر می‌گیرند تا با قدرت خرید مردم هماهنگ باشد.
 
به گفته این ناشر سیاست‌گذاری همان‌طور که در حوزه‌های دیگر تأثیر دارد، در حوزه فرهنگ هم تأثیرگذار است. او ادامه داد: سیاست بلند مدت باید از حقوق نشر حمایت کند و اقداماتی انجام دهد. اگر بررسی کنید می‌بینید در ایران ناشری که به معنی واقعی کار کند خیلی کم است، هرچند تعداد ناشرانی که از وزارت فرهنگ و ارشاد مجوز گرفتند خیلی زیاد است.

طالع خرسند با بیان اینکه دود سوگیری‌ها و جهت‌گیری‌های مسئولان فرهنگ به چشم اهالی فرهنگ، نویسندگان، ناشران و مخاطبان می‌رود، ادامه داد: مسئولان آن‌طور که باید روی حوزه فرهنگ سرمایه‌گذاری نمی‌کنند؛ درحالی که باید روی چیزی سرمایه‌گذاری کند که 50 سال بعد تأثیر خود را نشان دهد. حوزه فرهنگ، دیر بازده است و نیاز به برنامه‌ریزی و سرمایه‌گذاری‌های بلند مدت و عمیق و فعالیت‌های مستمر دارد.

او با تأکید بر اینکه حمایت دولت نباید صرفاً محدود به اعطای کاغذ با یارانه دولتی یا وام شود، ادامه داد: در کشورهای پیشرفته مانند هلند می‌بینیم که زندان‌ها را می‌بندند و آن‌ها را تبدیل به کتابخانه می‌کنند. باید توجه داشت در این کشور تا چه اندازه در حوزه فرهنگ کار شده‌است و در نتیجه آن، آمار ارتکاب جرم پایین آمده و نهایتاً شاهد کاهش جمعیت کیفری در آن جامعه هستیم. می‌بینید در کشورهایی که روی فرهنگ سرمایه‌گذاری کردند، آمار جرم، جنایت و خشونت کم می‌شود که نتیجه سیاستگذاری درست مسئولان در حوزه‌های فرهنگی است.