مرتضی احمر در کتاب «آرامش» از شخصی به نام محسن می‌گوید. محسن شخصی است که در رمان «نفر پنجم» نوجوانی‌اش را با عضویت در گروهی که علیه رژیم پهلوی مبارزات مسلحانه می‌کرده طی می‌کند و دستگیر میشود و در کتاب «آرامش» پیرمردی است که مریضی لاعلاجی گرفته و منتظر مرگ است. او خاطرات خود و سازمان مجاهدین را از برهم زدن آرامش مردم برای نوه‌اش تعریف می‌کند. در موازی همین داستان، روایت دیگری در کتاب شروع میشود از زندگی زنی که در گرداب دنیای مجازی به دام افتاده و درحال بلعیدن خودش و همسرش است. در ادامه گفتگو با مرتضی احمر، نویسنده کتاب «آرامش» را می‌خوانیم.
موضوع و محتوای کتاب «آرامش» چیست و برای تولید این اثر چه فرآیندی را طی کردید؟
«آرامش»، رمانی اجتماعی و سیاسی با موضوع برهم خوردن آرامش است و علت‌های برهم خوردن آرامش در این اثر مورد بررسی قرار می‌گیرد. قصه اصلی این کتاب، بحث تحکیم خانواده است. موضوع داستان درباره زوجی است که تازه ازدواج کرده‌اند و شوهر بخاطر تعدیل نیرو در محل کار، علی‌رغم تحصیلات عالیه که دارد، مجبور است با تاکسی‌های اینترنتی کار کند و همسر ایشان هم درگیر شبکه‌های مجازی است و با چشم و هم‌چشمی‌هایی که دارد انتظارش از همسرش بیشتر از حد توانش است و این باعث شده که همدیگر را درک نکنند و از هم فاصله بگیرند و این اختلافات تا طلاق هم پیش می‌رود و بالاخره با مشاوره و کمک خانواده پسر، مشکلاتشان رفع میشود.
در کنار این خط داستانی، پیرمردی که قبلا عضو سازمان مجاهدین بوده و الان دچار بیماری شده و چند وقت بعد نیز از دنیا می‌رود، خاطراتش را برای نوه‌اش تعریف می‌کند و درواقع این بخش از کتاب از بین رفتن آرامش را از سوی سازمان مجاهدین پیگیری می‌کند. زمانی سازمان مجاهدین، آرامش مردم را به وسیله بمب‌گذاری‌ها در زمان اول انقلاب از بین می‌بردند و الان از طریق شبکه‌های اجتماعی سعی در متزلزل کردن کانون خانواده‌ها دارند. در ادامه کتاب به خرده‌ماجراهایی مانند تغییر قیمت دلار و شرایط اقتصادی پرداخته شده که کمک‌کننده این دو خط اصلی داستان است.
دار قالی که برای طرح جلد کتاب انتخاب شده، نشان‌دهنده چه مضمونی است؟
طرح جلد گویای قسمتی از رمان است که برخی شبکه‌های اجتماعی رج به رج آرامش را در خانواده‌ها از بین می‌برند.
کار نوشتن کتاب چقدر طول کشید؟
کار نوشتن کتاب، یک‌سال طول کشید و چندین مشاوره با نویسنده‌های مختلف صورت گرفت و چندین بار بازنویسی شد. این دومین کار من بعد از کتاب «نفر پنجم» است و درواقع ادامه آن است. شخصیت‌هایی که در کتاب آرامش از آنها یاد شده، شخصیت‌هایی هستند که در کتاب «نفر پنجم» بودند و الان بزرگ شده‌اند. مثلا محسن که در «آرامش» پیرمرد شده در نفر پنجم یک نوجوان بود. درواقع یک سری اتفاقاتی که در «نفر پنجم» ناتمام ماند، در «آرامش» کامل میشود و به سؤالات پاسخ داده میشود که برای شخصیت‌ها چه اتفاقاتی افتاده است. این کتاب از نظر فنی نیز مورد تأیید روانشناسان قرار گرفته است.
این کتاب بر مبنای چه سبکی شکل گرفته است؟
سبک کتاب رمان است و شخصیت‌ها مابه ازای خارجی ندارند، فقط پژوهش قوی در زمینه سازمان مجاهدین صورت گرفته و کتاب‌هایی که در این زمینه وجود دارد را مورد مطالعه قرار دادم تا موضوعات مطرح شده در رابطه با سازمان مجاهدین به واقعیت نزدیک باشد و درزمینه نگارش کتاب بیشتر از قدرت تخیل استفاده شده است.
جایگاه این سبک را در تحکیم و تقویت ادبیات انقلاب چطور می‌بینید و به چه میزان از ظرفیت رمان و داستان‌نویسی برای ناگفته‌های دوران انقلاب و جنگ تحمیلی می‌توان استفاده کرد؟
رمان یا داستان، ظرفیتی برای بیان دنیایی از سوژه درباره انقلاب و اتفاقاتی است که خصوصا در دهه اول انقلاب رخ داده، بعد از آن هم مهم است، اما در ابتدای انقلاب این‌قدر بحث درام اتفاقاتی که رخ داده قوی است که خیلی حرف‌های ناگفته وجود دارد، خصوصا در رابطه با جنایاتی که از سوی سازمان مجاهدین رخ داده، البته خیلی از موارد به فراموشی سپرده شده و گاهی متأسفانه این موارد تطهیر هم شده‌اند و اگر این واقعیت‌ها به روش داستان بیان نشود، قطعا نسل جوان متوجه نمی‌شوند که در آن دوران چه جنایاتی توسط این گروهک‌ها صورت گرفته است.
بخش دیگر بحث مسائل اجتماعی است که رمان جایگاه ویژه‌ای در این زمینه دارد و حتی گاهی از فیلم، قوی‌تر است و مسائلی که نمی‌شود در فیلم به نمایش گذاشت در رمان به راحتی می‌توان با قدرت تخیل بیان کرد، بنابراین از جهتی رمان، شاید قوی‌تر از فیلم باشد و قطعا اگر نویسنده‌های جبهه انقلاب در این زمینه وارد شوند، همان‌طور که در سال‌های اخیر کارهای خوبی انجام شده، حقایق بیان میشود و کمک می‌کند نسل جدید با واقعیت‌ها آشنا شوند. درواقع این پژوهش‌ها که در زمینه تاریخ خاطرات شهدا و انقلابیون صورت گرفته، گنجینه‌های پربار هستند که به کمک رمان به راحتی می‌توان مضمون آن را به نسل جوان منتقل کرد.
شاید کمتر کسی رمان دو سه هزار صفحه‌ای را بخواند، اما رمان کوتاه را به راحتی می‌خوانند و فتح بابی برای آشنایی جوانان و نوجوانان با تاریخ انقلاب است. در بحث تاریخ اسلام هم دوستان، خوب وارد شده‌اند و مسائلی که در تاریخ اسلام در دوران ائمه روی داده اکنون به خوبی به زبان داستان بیان میشود و کارهای خوبی در این زمینه صورت گرفته، اما باز هم جای کار بسیاری وجود دارد و نویسنده‌ها باید از نظر محتوایی سوژه‌های خوبی را انتخاب کنند که آثار فاخری تولید شود.
آیا به نظر شما آثار دفاع مقدس و انقلاب اسلامی برای نسل نوجوان و جوان امروز جذابیت دارد؟
اگر نکات فنی خوب رعایت شود و اثر سنگین نباشد، مخاطب می‌تواند با آن ارتباط برقرار کند. من کتابی را خواندم که از نظر فنی خیلی قوی بود، اما متأسفانه آن طور که باید نمی‌توانست با مخاطب ارتباط برقرار کند، چون سنگین و خسته‌کننده بود. برعکس کتاب‌هایی را دیده‌ام که بسیار روان و جذاب بوده‌اند و راحت با مخاطب ارتباط برقرار می‌کنند، مثل کتابی که اخیرا به همت آقای دانشگر تألیف شد و یا کتاب «بی وطن» اثر آقای امیرخانی و دیگر نویسندگان که در این زمینه فعایت می‌کنند.
برای رسیدن به نقطه ایده‌آل ادبیات باید چکار کرد؟
باید نویسنده‌ها موضوعات ویژه را برای نوشتن انتخاب کنند، البته یکی از دلایل که کمتر از موضوعات مربوط به انقلاب استقبال می‌کنند، عدم حمایت خط جریان انقلاب از کتاب‌هاست. خیلی از کتاب‌هایی که در جریان انقلاب نوشته میشود، خوب توزیع و تبلیغ نمی‌شود، مثلا کتابی درباره مشروطه یا نفوذ یهود در اسلام داریم، اما خیلی‌ها خبر ندارند، چون حمایتی که جبهه‌های خبری انقلاب در این زمینه باید داشته باشند، صورت نمی‌گیرد و ناشران هم قطعا به سراغ کتاب‌های پرفروش می‌روند.
قدم بعدی، تربیت نویسنده ارزشی است که در قم و تهران این اتفاق در حال رخ‌دادن است و دوره‌های آموزشی برگزار میشود. امید است در شهرستان‌ها هم دنبال شود. کتابفروشی‌هایی هم که این کتاب‌ها را داشته باشند، تعداد کمی هستند. درواقع پازلی است که همه موارد باید فراهم باشد تا فضا در جریان فرهنگی کشور ایجاد شود که یک ضلع نویسنده است و یک ضلع، ناشر و ضلع دیگر خبررسانی است که باید دست به دست هم دهند تا در این زمینه موفق شویم.
آیا برنامه‌ای برای تبدیل این اثر به فیلم‌نامه دارید؟
این اثر با توجه به اینکه درام دارد، قابلیت تبدیل به فیلم‌نامه را دارد، البته باید تقویت شود و برای این منظور می‌توان از کتاب «نفر پنجم» و «آرامش» در کنار هم اقتباس کرد. در این صورت قابلیت ساخت سریال را دارد زیرا هم موضوعات گذشته و ناگفته را در خود جای داده و هم موضوعاتی مانند فضای مجازی که در شرایط کنونی خانواده‌ها را درگیر کرده شامل میشود.
نظر شما