ایران سرزمینی پهناور با تنوع اقلیمی فراوان و جاذبه‌های گردشگری پُرشمار است. هر گوشه از سرزمین ما برخوردار از اقلیمی کم‌وبیش متفاوت با دیگر بخش‌هاست. از این‌رو کشور ما به چهارفصل بودن شهرت دارد. طبیعی است که در چنین سرزمین پهنه‌ور و اقلیم رنگارنگی جاذبه‌های گردشگری بی‌شمار وجود داشته باشند. همین نکته سبب می‌شود که نیاز به عرضه کتاب‌هایی کارا و راهگشا بیشتر از بسیاری از حوزه‌ها و موضوعات دیگر احساس شود، به‌ویژه کتاب‌هایی که راهنمای گردشگران باشند و به شیوه‌ای علمی و منظم، اطلاعات مورد نیاز را در اختیار مخاطب بگذارند و آن‌ها را به سوی دیدن جذابیت‌های طبیعی و فرهنگی و تاریخی منطقه مورد نظر هدایت کنند. چنین کتاب‌هایی به تدوینی دقیق و باریک‌نگرانه نیاز دارند. به همین سبب است که چاپ و انتشار کتاب‌های گردشگری نیاز به ناشرانی حرفه‌ای و کارآمد دارد. هر کتابی را به صِرف معرفی شتابزده اماکن و مناطق گردشگری و چاپ نقشه‌ای که جامع نباشد، نمی‌توان کتاب گردشگری راهنما و مؤثری گمان بُرد.
خوشبختانه شمار ناشران حرفه‌ای در حوزه گردشگری ایران اندک نیست. این را می‌توان از شمار کتاب‌های کارآمدی که آن‌ها در این زمینه چاپ و منتشر می‌کنند، دریافت. با این حال به سبب گسترگی اقلیم ایران و تنوع فراوان نقاط گردشگری آن، نیاز به کتاب‌هایی افزون‌تر احساس می‌شود. اگر به یاد بیاوریم که حوزه گردشگری از چه تنوع موضوعی برخوردار است و گردشگری‌های طبیعت، مذهبی، تاریخی، فرهنگی، ورزشی، تجاری، روستایی، سلامت، هنری، تفریحی و نمونه‌های دیگر را شامل می‌شود آنگاه بهتر به پهناوری این بخش پی خواهیم بُرد.
یک کتاب گردشگری مناسب باید از نقشه‌های دقیق راهنما برای مسیریابی برخوردار باشد، آگاهی‌هایی بسنده و مطمئن از مکان‌های استقرار گردشگران را در اختیار مخاطب کتاب بگذارد، نقاط گردشگری منطقه و شهر بازدیدشده را معرفی کند، مسافت‌ها و چگونگی بازدید و گذر از مناطق گردشگری را توضیح داده باشد، چگونگی مدیریت زمان برای گردشگری و شیوه بازدید از طبیعت و محیط زیست منطقه را برشمرده باشد و در نهایت شیوه‌ای درست برای سفری امن و آسان در اختیار خواننده کتاب بگذارد. چون کتاب‌های گردشگری در زمره کتاب‌های کتابخانه‌ای نیستند و همراه گردشگر خواهند بود، دقت در شیوه چاپ آن‌ها و اندازه و قطع کتاب نیز نکته ظریفی است که ناشر حرفه‌ای حوزه گردشگری به آن توجه خواهد داشت. همه این‌ها و موارد بیشتر، اهمیت کتاب‌های گردشگری و شیوه انتشار و عرضه آن‌ها را نمایان می‌سازد.
ناشرانی که در سیوسومین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران غرفه خود را به عرضه کتاب‌های گردشگری و راهنمای سفر اختصاص داده و در این حوزه فعال بودند، کتاب‌هایی با عناوین گوناگون به چشم می‌خورد. اما نمی‌توان این کاستی را پنهان کرد که شمار کتاب‌ها آن اندازه نیست که نیازهای حوزه گردشگری و سفر را از داشتن کتاب‌ها پُرشمار و راهنما برآورده کند.
کتاب‌های نظری و علمی در حوزه گردشگری
نکته دیگر که باید یادآوری کرد اهمیت کتاب‌هایی است که به مباحث نظری حوزه گردشگری یا رویکرد به گردشگری خاص می‌پردازند و مخاطبانی دارند که به دنبال شیوه‌های علمی برای پُربارتر کردن صنعت گردشگری هستند. این دست کتاب در نمایشگاه سیوسوم هرچند دستیاب بودند اما عناوین پُرشماری را دربرنمی‌گیرند. با این همه، برخی از مهمترین عناوین این بخش از حوزه گردشگری که در عرفه ناشران نمایشگاه یافتنی است، این‌گونه است:
کتاب «نقش توسعه گردشگری در مدیریت شهری؛ با تأکید بر املش» (حیدر ابراهیمی- نشر علم استادان) ؛ «شناسایی مسیرهای گردشگری با رویکرد میراث جهانی ثبت شده ایران توسط سازمان یونسکو» (سارا سادات مکیان- نشر مهکامه)، «ناشناخته‌های گردشگری» (رضا عسگری- نشر نظری).
کتاب‌های راهنمای گردشگری
شماری از کتاب‌های عرضه شده در بخش گردشگری نمایشگاه سیوسوم عنوان عام «راهنمای گردشگری» را دارند. این دست کتاب‌ها طیفی از آثاری را دربرمی‌گیرند که آگاهی‌هایی گاه کلی و گاه ریزبینانه از منطقه‌ی مورد نظر را در اختیار خواننده قرار می‌دهند. شمار این گونه کتاب‌ها بسیار است اما نمی‌توان همه آن‌ها را یکدست و به یک شیوه دانست. برخی از عناوین این بخش چنین است: «راهنمای گردشگری استان آذربایجان غربی» (محمد محمودی- نشر کردستان)، «راهنمای گردشگری به مناطق کُردنشین ایران: استان کردستان، به انضمام راهنمای خرید در بانه» (محمد محمودی- نشر کردستان).
مجموعه‌های گردشگری
در میان آثار اختصاص یافته به حوزه گردشگری در نمایشگاه کتاب، بخشی نیز مجموعه‌هایی هستند که به معرفی جاذبه‌های گردشگری روستاها، شهرها و شهرستان‌های یکی از استان‌های کشور یا شهرهای گوناگون پرداخته‌اند. این دست مجموعه‌ها از چندین کتاب هم‌شکل و یکسان پدیدآمده‌اند و منتشر شده‌اند؛ مانند: مجموعه کتاب‌های «جاذبه‌های ایران» شامل کتاب‌هایی درباره شهرها و استان‌های لرستان، شیراز، تبریز، خوزستان، اصفهان، مشهد، سیستان‌وبلوچستان (س. صداقت- سیصدوشصت درجه)؛ مجموعه چندجلدی ایرانشناسی استان‌های ایرانُ (س.صداقت- نشر سیصدوشصت درجه)ِ؛ مجموعه «شهرهای ایران» شامل کتاب‌های آبادان- ابوعلی، خارک- دیهوک، تازه‌آباد- حویق، ساری- سیه‌رود، رابر- زیرآب (حسن حبیبی- بنیاد ایرانشناسی).
از دیگر عناوین گردشگری در سیوسومین نمایشگاه بین‌المللی کتاب، این موارد یادکردنی است: «کیش، نگاهی دیگر» (رضا جمشیدی- نشر یساولی)؛ «بندر شهسوار» (عباس دانای علمی- نشر آرون)؛ «لاریجان گنجینه‌ی اکوتوریسم» (فاطمه قاسمی- نشر سفیر اردهال)؛ «جستاری بر گردشگری شهرستان اردبیل» (محدثه منصوری- نشر رصد علم)، «راهنمای جامع ایرانگردی» (نشر مهکامه).
شُماری از پرفروش‌های سیوسومین نمایشگاه کتاب در حوزه ایرانشناسی
نمایشگاه سیوسوم کتاب تهران هم به پایان رسید و می‌توان گفت پس از دوسال وقفه در برگزاری این نمایشگاه استقبال چشمگیری از این رخداد فرهنگی شد. از آنجا که داشته‌های فرهنگی و طبیعی کشور چهارفصل و دیرپایی همچون ایران درخور توجه ناشران و البته بازدیدکنندگان از نمایشگاه کتاب است، عنوان‌های بسیاری در زمینه ایرانشناسی در غرفه‌های گوناگون و البته مرتبط برای ارائه به نمایش گذاشته شده است.
برای آگاهی از پرفروش‌ترین کتاب‌های ایرانشناسی به سراغ برخی از غرفه‌هایی که در این حوزه فعالیت می‌کنند رفتیم و در گفت‌و‌گو با ناشران یا مسوولان غرفه‌هایی که نام آن‌ها در ادامه می‌آید، پرفروش‌های بخش ایرانشناسی نمایشگاه سیوسوم کتاب تهران این‌گونه عنوان شده است:
بنیاد ایرانشناسی: کتاب «مجموعه عکس‌های برگزیده دومین جشنواره عکس بنیاد ایرانشناسی»؛ «زاگرس در دوران پارینه‌سنگی جدید» (نوشته سونیا شیدرنگ) و «کشور پرتغال، خلیج‌فارس و ایران صفوی» (به کوشش محمد بهرام‌زاده)؛
نشر باهم: «مجموعه کتاب‌های تهرانشهر» (دیدنی‌های تهران قدیم، باغ‌های تهران و ...)
بدرقه جاویدان: «ظهیرالدوله، ستارگان دربند» (نوشته همایون عبدالرحیمی) و «کوچه‌پس‌کوچه‌های طهران» (نوشته همایون عبدارحیمی).
انتشارات پژواک فرزان: «کرانه‌های دریای کاسپین جلدهای چهار-پنج و جلد ششم»، (به کوشش و سرپرستی طیار یزدان‌پناه لموکی؛ گردآوری پژوهشی از نویسندگان بنام و برنده کتاب سال ۱۴۰۰)؛
انتشارات شاپورخواست: «مستوفی لرستان» (نوشته سید یدالله ستوده) و «سفرنامه مقصودجهان» (تصحیح و تعلیقات، به کوشش سید یدالله ستوده و محمد محمدی‌اصل)؛
انتشارات زرین و سیمین: «استان اصفهان» (عکس‌های محمد صادقی فسایی)؛ «ایران در چهارفصل» (عکس‌های محمد صادقی فسایی) و «تاریخ اراک» (دوجلدی، نوشته ابراهیم دهگان).
انتشارات عصر گویش: «نام‌آوران ایران‌زمین» (دوزبانه، دوجلدی، معرفی ۱۲۰۰ چهره نام‌آور و خلاصه ۸۰۰۰ سال تاریخ ایران، نوشته احمد لرستانی).
نظر شما