به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) از خراسان رضوی، مراسم بزرگداشت سالروز درگذشت مهدی اخوان ثالث(م.امید) شاعر پرآوازه خراسان، شامگاه جمعه(4 شهریور‌ماه) در محل آرمگاه وی در توس و در جوار بارگاه حکیم فردوسی با حضور حسن بلخاری، رئیس انجمن آثار و مفاخر کشور،  محمد حسین‌زاده، مدیر کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی جمعی از علاقه‌مندان و مسئولان برگزار شد.

حسن بلخاری در این مراسم گفت: مرحوم اخوان یکی از افرادی است که در سلسله شعرای بزرگ این تمدن نسبت عظیم و وسیعی میان جهان سنت و مدرن ایجاد کرد که این امر بسیار مهمی است. در حقیقت خراسان و به ویژه توس مکانی است که ما به لحاظ عظمت مفاخر، کمترین جایی را مانند آن در ایران داریم. شاید این عظمت به برکت حضور تنها امام شیعه؛ امام رضا(ع) در این منطقه است، زیرا امام رضا(ع) در فرهنگ شیعی ما مظهر رحمت و نوری از انوار حضرت حق است و هر جایی که نور باشد، نورافشانی هم وجود دارد.
 
وی افزود: هیچ مکانی در ایران نیست که از لحاظ تعدد و در عین حال تعدد معانی، موضوعات و کثرت مانند خراسان در حوزه حکمت، فلسفه، فقه، اصول، شعر، کلام، حماسه و... تا این اندازه بزرگ‌مردان و جاودانه مردان را در خود جای داده باشد که از جمله آن‌ها می‌توان به مهدی اخوان ثالث اشاره کرد.
 
درباره اخوان سخن گفتن؛ آسان و سخت است
 رئیس انجمن آثار و مفاخر کشور خاطرنشان کرد: در مورد اخوان سخن گفتن هم سخت است و هم آسان، از این جهت آسان است که اخوان این سعادت را داشته است که در زمان حیات خود بزرگان فاضل و متفکران اندیشمند ایران درباره او صحبت کرده‌اند و خود او نیز این حرف‌ها را شنیده است و به همین جهت کسی که می‌خواهد امروز اخوان را بشناسد کافی است که به آثار مختلفی که درباره او منتشر شده نگاهی داشته باشد و معانی عمیق و بلندی را نیز پیدا کند. اما این در حالی است که کمتر کسی است که در زمان حیات و پس از حیات خود این سعادت را پیدا می‌کند که فاضلان بزرگ عصر درباره او سخن به میان آورند.
 
بلخاریافزود: اما از این جهت سخن گفتن درباره اخوان سخت است که یکی از اندیشمندان می‌گوید به نام استاد براهنی تعریف می‌کند که در جمعی حاضر بودند که استاد اخوان ثالث هم حضور داشته است که در آن جمع اخوان اینگونه گفته است که در حوزه شعر اول فردوسی است و سپس من. استاد براهنی می‌گفت که لحن کلام اخوان به گونه‌ای نبود که ما تصور کنیم مزاح می‌کند.

رئیس مرکز ملی آثار و مفاخر کشور اضافه کرد: استاد براهنی تعریف می‌کرد که از این سخن اخوان تعجب کرده بود که مگر می‌شود کسی خود را با فردوسی مقایسه کند. این در حالی است که فردوسی به لحاظ حماسه سرایی و زنده کردن زبان فارسی در جایی ایستاده است که بعید است تا ابد به آن قله برسد و به همین جهت فردوسی شدن به نظر می‌رسد که امر محالی باشد اما اخوان اینگونه مدعی شد که اول فردوسی و سپس من.
 
بلخاری عناون کرد: اما براهنی در ادامه نیز تعریف می‌کرد که من با کمی تأمل در نهایت به این نتیجه رسیدم که قائل به این کلام اخوان است و به درستی کلام اخوان نیز پی بردم. در حقیقت اگر به لحاظ هندسه معنا و ساختار به بررسی تطبیقی شعر اخوان با فردوسی بزرگ بپردازیم، از نظر براهنی هر دو بزرگوار روحیه کلاسیک دارند. براهنی می‌گوید که اگر از زاویه روحیه کلاسیک شعر اخوان را با حکیم ابوالقاسم فردوسی مقایسه کنیم، نه تنها اغراق نیست که بگوییم اول کلام فردوسی و سپس اخوان بلکه این سخن به حق است.
 
زبان پر صلابت اخوان، اجازه نداد شعر نو به محاق رود
 وی خاطرنشان کرد: من بنا دارم که در کنار مقبره اخوان ثالث در خصوص تأثیر گذاری او بر ادبیات معاصر فارسی و ایران صحبت کنم و بگویم که اخوان که بود و چه کرد؟در حقیقت اخوان فردی بود که خدمت بزرگی به این سرزمین نور و نورانیت و همچنین زبان فارسی کرد و در شعر نو نیز به تعبیر خودش پس از نیما، کولاک کرد.
 
رئیس انجمن ملی آثار و مفاخر کشور بیان کرد: اگر اخوان نبود شاید حملات سخت و دردناک شعر نوستیزان، شعر نو در فرهنگ معاصر ما به محاق می‌رفت اما اخوان شعر نو را در چنان جایگاهی نشاند که ادب ایران با کمال تواضع در مقابل آن سر فرود آورد و در نهایت نیز جامعه ادبی شعر نو را به رسمیت شناخت.
 
بلخاری تأکید کرد: اما اگر زبان فوق‌العاده پر صلابت، پر جلال و پر جمال زبان اخوان در شعر نو نبود، تنوع ذوقی در بیان ما ایرانیان و جلوه‌ای از جلوه‌های ذوق ملت ما ایرانیان نیز به محاق می‌رفت.
 
وی خاطرنشان کرد: با توجه به اینکه اخوان در حوزه شعر کار مهمی انجام داده است، به همین جهت نه تنها می‌توان او را در قاب ایران بلکه باید در قاب زبان فارسی و بنا بر خدماتی که انجام داده است، مورد توجه قرار داد.
 
جلال و جمال؛ دو وجه هندسه هنری است
 بلخاری عنوان کرد: ما معتقدیم که هندسه در هنر و معماری اسلامی دارای دو وجه جلالی و جمالی است. همانگونه که اگر شاعر یک شعر مهندس لغت و معنا نباشد در حوزه شعر آن امر ظاهر نمی‌شود، زیرا شما تنها نباید درست سخن بگویید بلکه باید درست و جمیل سخن بگویید تا مخاطب آن را با تمام وجود خود درک و فراتر از آن نیز احساس کند.
 
وی گفت: بنابراین در مرحله اول شاعر باید مهندس باشد، به گونه‌ای که استاد شفیعی کدکنی بیان می‌کند که اخوان ثالث هم هندسه معنا و هم هندسه زبان را می‌شناخت و هم آن را به درستی بیان کرده است. این در حالی است که شاید برخی از افراد شاعر باشند اما همانند اخوان مرزها را تغییر نمی‌دهند و تنها یک مقلد صرف هستند.
 
رئیس انجمن ملی آثار و مفاخر کشور گفت: البته که برخی از افراد شاعر هستند اما مهندس معنا و زبان نیستند. در حقیقت فردی که مهندس زبان و معنا باشد شعر او نیز شکوه و جلال دارد و همچنین زیباست. این در حالی است که ارکان عالم نیز جمال و جلال است و حتی در قلمرو کمال و عرفان هم می‌گوییم که خداوند صفات جلالی مانند هوالعام و هم صفات جمالی مانند هوالطیف دارد.
 
بلخاری بیان کرد: همواره یکی از ویژگی‌هایی که ما ایرانیان داریم این است که هیچگاه عشق را در پای عقل ذبح نکرده‌ایم و همچنین هیچگاه هم عقل را در پای عشق ذبح نکرده‌ایم. اگر تاریخ تمدن ما پر شکوه است دقیقا به این دلیل است که حماسه‌سرای بزرگ و بی‌نظیری چون فردوسی را داریم، در غزل عاشقانه فردی مانند حافظ و در فلسفه نیز عقل بزرگ بشری چون ابن سینا را داریم و در حوزه‌های دیگر نیز افراد مختلف به نام دیگری داریم.
 
اخوان ثالث فرهنگ، تاریخ و تمدن خود را به درستی می‌شناخت
 وی اظهار کرد: در واقع حقیقت تحقق هستی و کمال به وحدت جلال و جمال است، بدین منظور که شاعر هم باید عالم به معنا باشد و صرفا به وزن کردن کلمات نپردازد بلکه به صورت کامل و با اشراف بر معنا نیز هم باید معنایی را بازگو کند و هم در عین حال با تسلط بر زبان و لغت بتواند آن را به زیبایی بازگو کند.
 
رئیس انجمن ملی آثار و مفاخر کشور افزود: زمانی‌که جناب براهنی از روحیه کلاسیک سخن به میان می‌آورد منظور ایشان همان وحدت جمال و جلال است و در حقیقت منظور ایشان این است که مرحوم اخوان ثالث زمانه، فرهنگ، تاریخ و تمدن خود را به درستی می‌شناخته است.
 
بلخاری تأکید کرد: بنابراین اگر شعرای ما امروزه در حیات ما ماندگار شدند و لقب حکیم به آن‌ها داده شد به دلیل آن است که در همان ابتدا صاحب حکمت بودند، همانگونه که فردوسی نیز را به دلیل شاعر بودنش فردوسی نمی‌گوییم بلکه به دلیل حکمتش است که او را حکیم ابوالقاسم فردوسی می‌نامیم.
 
وی عنوان کرد: به عبارتی نیز می‌توان اینگونه گفت که شاعران ما در ابتدا در حوزه هندسه قدرت جلالی و ساختاری را داشتند و سپس قدرت جمالی ارائه آن‌ها به زبانی که مخاطب بگوید جانا که سخن از زبان ما می‌گویی. در حقیقت مرحوم اخوان یکی از افرادی است که در سلسله شعرای بزرگ این تمدن نسبت عظیم و وسیعی میان جهان سنت و مدرن ایجاد کرد که این امر بسیار مهمی است.
 
اخوان ثالث، اشراف کاملی بر مسائل زمان خود داشت
 
رئیس انجمن ملی آثار و مفاخر کشور گفت: در واقع برخی از افراد در گذشته می‌مانند و برخی نیز با ادراک عمیق و عظیم گذشته هم آینده را آینده می‌سازند و هم حال را متحول می‌کنند. افرادی که در قلمرو ادب شعری و ادبیات ایران تمامی آثار اخوان را بخوانند و قدرت تحلیل داشته باشند به این نکته می‌رسند که او پس از فردوسی میراث‌بر گذشته بود و با حافظ و ادبای بزرگ زندگی می‌کرد اما ویژگی او این بود که در گذشته نماند و حتی در زبان نیز به سراغ شعر نو رفت و در عین حال نیز آشنایی و اشراف به مسائل زمان را می‌توان از دیگر ویژگی‌های اخوان ثالث عنوان کرد.
 
بلخاری تأکید کرد: همواره قدرت بیان و در عین حال اشراف کامل بر مسائل زمان نیز جزو مواردی است که اخوان را نسبت به شاعران دیگر در یک سطحی قرار می‌دهد که کمتر کسی را می‌توان با او مقایسه کرد که البته این روایت من نیست بلکه اگر به آثاری که از ایشان به رشته تحریر در آمده است نگاهی داشته باشید به این موضوع پی خواهید برد.
 
وی عنوان کرد: به تعبیر اخوان شعر یعنی صمیمیت، صداقت، دردی داشتن و حرفی از دیگران داشتن، زخم دیگران را خوردن و در جایی دیگر نیز می‌گوید که شاعر باید نیازهای مردم خود را بشناسد و آن‌ها را در اشعار خود با شیوه‌های هنری و لطافت‌های شاعرانه بازگو کند.
 
 در معرفی مفاخر عملکرد ضعیفی داشته‌ایم
 محمد حسین‌زاده، مدیر کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی هم در این مراسم گفت: شاید نزدیک‌ترین میراث‌دار به فردوسی این مرد بزرگ است. در حقیقت فردوسی عشق به ایران و قهرمانان ایران داشت و همواره صلابت بیان و کلام او نیز آنقدر برای ایرانیان عزیز بوده است که هزار سال است که بیان و کلام او سینه به سینه چرخیده و امروز نیز به ما رسیده است.
 
وی عنوان کرد: بنابراین اگر اخوان که عشق به ایران، قهرمانان این وطن، فردوسی و شهیدان که در جای جای شعرهایش به آن‌ها اشاره کرده است؛ داشت نیز قرار بود در جایی به آرامش برسد و ماندگار شود، همانا قرار گرفتن در نزدیکی فردوسی بود.
 
مدیر کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی بیان کرد: در واقع امروز وظیفه دوستداران شعر و ادب همواره معرفی این بزرگان، ستارگان و مفاخر کشور به نسل جوان و نواجوانان است اما این در حالی است که ما در این زمینه عملکرد ضعیفی داشته‌ایم و در حقیقت باید بیش از این وقت خود را صرف این کار کنیم.
 
از فضای مجازی برای معرفی مفاخر استفاده کنیم
 مدیر کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی اضافه کرد: همانگونه که پدران، مادران و اجداد ما در قصه‌های شبانه و داستان‌های شب‌های یلدا این میراث را به ما منتقل کرده‌اند، امروز نیز ما نباید اجازه دهیم که وسایل ارتباطی و تفریحات روزمره ما را از این میراث هویتی خود غافل کند. از این‌رو همه ما باید تلاش کنیم تا شعر و راه فردوسی همانگونه که اخوان به آن پای‌بند بود به نسل‌های بعدی منتقل شود.
 
حسین‌زاده خاطرنشان کرد: بهانه امروز ما اخوان و مهم‌تر از آن نیز راه اوست که باید با اشاعه شعرها، خواندن اشعار و بازگو کردن اشعار او اخوان‌ها را معرفی کنیم و حتی می‌توانیم امروزه از فضای مجازی که نسل جدید نیز وابستگی بیشتری به آن دارند برای معرفی مفاخر این مرز و بوم از جمله اخوان استفاده کنیم.
 
وی تأکید کرد: خوب است که هر یک از ما که امروزه در فضای مجازی فعالیت داریم شعری که از اخوان می‌شنویم را منتشر کنیم و دیگران را که با شیرینی ادبیات فارسی آشنا نیستند، از آن‌ها دعوت کنیم تا در این برنامه‌هایی که به بهانه‌های بزرگداشت مفاخر کشورمان برگزار می‌شود؛ شرکت کنند و از این شرینی ادبیات فارسی بهره‌مند شوند.
 
مدیر کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی گفت: بنابراین امیدوارم که برنامه امروز تلاشی باشد در جهت معرفی اخوان به آن دسته از افرادی که این شاعر بزرگ ایرانی و خراسانی را نمی‌شناسند.