به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) هفتمین نشست از سلسله گفت و گوهای انتقادی در باب علوم انسانی «ارغنون خرد» با عنوان آینده جهانی شدن روز سه شنبه 15 شهریور ماه با حضور حجت‌الاسلام رضا غلامی‌ و حسین سلیمی‌ در محل موسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی برگزار شد.

سلیمی‌ در ابتدای این نشست با اشاره تعریف جهانی شدن گفت: جامعه بشری و انسان خصوصیات آن را ندارد که آن را بتوان سازماندهی کرد. هر جایی که بشر خواسته پدیده‌های اجتماعی را مهندسی کند فاجعه به بار آورده است بنابراین ماهیت پدیده‌های اجتماعی پروژه نیست. متاسفانه ما در ایران تفکر صفر و صدی داریم! البته عده ای نشستند درباره برنامه ریزی جهانی می‌کنند اما آیا نتیجه اش همان چیزی است که خواستند؟ اکنون اجماعی بین نظریه پردازان جهانی شدن به وجود آمده است. من درباره جهانی شدن کتاب درسی نوشتم اما اگر جهانی شدن را فشردگی فضای روابط اجتماعی بدانیم و اگر روابط اجتماعی از قبل وابسته به جغرافیا نبود، امروز عده ای برای اجتماع درست کردن نیاز به جغرافیا ندارند. پس اگر فشردگی روابط اجتماعی را جوهر جهانی شدن بدانیم  نمی‌توان نگاه پروژه ای به آن داشت.

سلیمی‌ با بیان اینکه یکی از مراحل تکامل عقلایی تاریخ بشر جهانی شدن است و بشر به این تکامل تاریخی رسیده است توضیح داد: اگر اکثر کتاب‌های جهانی شدن را بررسی کنید می‌بینید که جهانی شدن با آمریکایی شدن و کوکاکولایی شدن فرهنگ اجتماعی تفاوت دارد. جهانی شدن از جا کنده شدن پدیده‌های اجتماعی است که ممکن است موجب احیای پدیده‌های بومی‌شود.

او در پاسخ به این سوال که آیا جذابیت غربی موتور محرکه جهانی شدن است توضیح داد: باید دید آیا می‌توان پدیده‌ها را به شرقی و غربی تقسیم کرد؟ به طور مثال فوتبال آیا پدیده غربی است؟  یک پدیده ای در یک جای دنیا به وجود می‌آید و گسترش می‌یابد. غذاهای چینی چرا به گستردگی مک دونالد نمی‌شود؟ چون مک دونالد با طبع انسان‌ها بیشتر سازگار است بنابراین مهم است در فرایند جهانی شدن چه چیزی ارائه می‌شود!

او گفت: کتابی درباره جهانی شدن و فرهنگ جهانی هست که می‌گوید فضای جهانی یک سوپرمارکت درست کرده و باید دید چه کسی در آن کالای بهتری ارائه می‌کند! درست است یه عده در حال نقشه کشیدن هستند اما در نهایت مخاطب است که انتخاب می‌کند.

سلیمی‌ با بیان اینکه باید بین جهانی شدن و جهانی سازی تفاوت قائل شویم عنوان کرد: در جهانی شدن تلاش برای جهانی سازی هست اما همه آن نیست. در یکی از آثاری که درباره جهانی شدن منتشر شده بیان می‌شود در بین ادیان گسترش اسلام یکی از شاخص‌های جهانی شدن است اما چرا آیین‌های دیگر نمی‌تواند؟ چون استعداد جهانی شدن ندارد!

این استاد دانشگاه با بیان اینکه با بیان اینکه جهانی شدن امروز مایه‌های برون رفت از مدرنیته را فراهم می‌کند گفت: جهانی شدن شرایط تغییر بنیادین و برون رفت از مدرنیته را آماده کرده است. امروز ما بحران بین منافع ملی و منافع جهان سرمایه داری را داریم و دولت  ملت‌ها با این تضادها رو به رو هستند و جهانی شدن به همین دلیل ما را به سوی فراسوی جهان می‌برد.

این استاد دانشگاه علامه طباطبایی یادآور شد: فضای جهانی ابزاری به ما می‌دهد که بدون آنها نمی‌توانیم فرهنگ خود را ارائه کنیم. از سوی دیگر ما می‌توانیم قرائت بومی‌از فضای جهانی داشته باشیم. اگر موجودیت فرهنگی مانند دین وارد فضای جهانی شدن شود با مخاطرات و ابزار جدید مواجه می‌وشد و اتفاقا امکان ارتقا پیدا می‌کند در نهایت اما عقلانیت در تشیع ما ارتقا یافته و امکان عرضه جهانی می‌یابد.

غلامی‌ نیز در بخش دیگری از این نشست با اشاره به اینکه در اینکه اصل جهانی شدن طبیعی و پروسه ای است نمی‌شود تردید کرد عنوان کرد: جهانی شدن مولود رشد چشم گیر و برق آسا علم و فناوری در دنیاست. البته شاید بشر بیرون از اتمسفر مدرنیسم می‌توانست به نوعی از همگرایی جهانی دست یابد اما هیچ عاملی به جز مدرنیسم نمی‌توانست به این همگرایی جهت و سرعت دهد. هر نوع پیشرفتی لزوما وابسته به مدرنیسم نیست اما آنچه امروز از جهت سرعت و گستردگی آن را می‌بینیم محصول مدرنیته است اما خارج از آن هم بشر می‌توانست به نوعی از هم گرایی برسد که بلوغ مدنی تصور می‌شود. اوج بلوغ جامعه مدنی این است که بشر به نوعی از همگرایی برسد.

به گفته رئیس موسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی، برخی تصور کردند وقتی می‌گوییم جهانی سازی از پروسه دیگری نامی‌می‌بریم در حالی که این دو دو روی سکه هستند. نظام سرمایه داری حیات خودش را در گرو جهانی شدن می‌داند و تلاش کرده از این روند طبیعی به نفع خودش استفاده کند. به همین دلیل می‌شود کارنامه جهانی شدن و جهانی سازی غربی را در این زمینه بررسی کرد.

غلامی‌در ادامه با بیان اینکه حرکت پروسه ای جهانی شدن بر حرکت پروژه ای شدن آن غلبه داشته است عنوان کرد: ما در گذشته تصور می‌کردیم جهانی شدن سرنوشت محتومی‌است اما برخی مانند‌هانتینگتون از چند جهانی شدن حرف زدند! جهانی شدن یک امر طبیعی و پروسه ای و یکی از نشانه‌های بلوغ تمدنی انسان معاصر است هر چند ما اختلافاتی در حوزه معرفت شناسی داریم اما نمی‌شود جهانی شدن را بلوغ تمدن مادی ندانست.

این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه نظام سرمایه داری به دلیل نیازش به جهانی شدن تلاش کرده از این پروسه و واقعیت طبیعی حداکثر نفع را ببرد اما به نتیجه مطلوب خود نرسیده است عنوان کرد: فرهنگ وقتی غالب شد جذاب هم است. پدیده جهانی شدن مولفه اصلی اش فرهنگ به معنای اعم آن است. فرهنگ خودش جهانی شدن را به وجود آورده و سوار آن است. فرهنگ غالب امروز فرهنگ غربی است که جذابیت‌های ذاتی و برنامه ریزی‌هایی برای تحمیل خودش با دنیا داشته است. غربی‌ها صرفا عرضه کننده فرهنگ شان در فضای آزاد نبودند بلکه برنامه ریزی گسترده ای برای تحمیل فرهنگشان به دیگران داشته اند که به اهداف نظام سرمایه داری بر می‌گردد. البته بسیاری از سنت‌ها در جهانی شدن امکان احیا دارند به شرط اینکه قابلیت عرضه داشته باشند.

غلامی‌ گفت: در دهه‌های اخیر غرب سهم قابل توجهی در تحمیل نرم خودشان داشتند. وجهی از تحمیل نرم این است که شما را در شرایطی قرار می‌دهند که برای حفظ حیات و کرامتتان از آن پدیده استفاده کنید و از سوی دیگر آزادی تامل را از شما می‌گیرند تا شما با سطحی از ناهوشیاری آن پدیده را بپذیرید.

این استاد دانشگاه با بیان اینکه جهانی شدن با تاریخی شدن و موزه ای شدن فرهنگ‌ها مشکلی ندارد و اساسا ممکن است یونسکو تسهیلاتی هم بدهد تاکید کرد: اما اگر فرهنگی در برابر جهانی شدن یا مدرنیزاسیون مانع ایجاد کرد با آن برخورد می‌کنند فرهنگ شیعی در جهان معترض است و بنابراین با آن برخورد پروژه ای شده و این برخورد ادامه دارد. پس اگر فرهنگ شیعه موزه ای شود از آن حمایت هم می‌کنند!

غلامی‌ در پایان عنوان کرد: جهانی شدن وفاق و امید به زندگی مصطلح را به وجود آورده و فرصت‌های زیادی را ایجاد کرده اما نوعی دلزدگی فزاینده را در بخشی از جهان نسبت به جهانی شدن و کنار گذاشتن سنت مشاهده می‌کنیم به همین دلیل نوعی رجوع نسبت به سنت هم حس می‌کنیم.