مریم رجبی‌نیا، پژوهشگر ادبی و مصحح دیوان مانی شیرازی در گفت وگو با خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، با اشاره به شکل‌گیری مکتب وقوع در قرن دهم هجری عنوان کرد: مکتب وقوع حاصل چاره‌اندیشی شاعران برای تغییر سبک و رهایی از تقلید بود.

مصحح دیوان مانی شیرازی با اشاره به اینکه مکتب وقوع در ربع اول قرن دهم شکل گرفت و در نیمه دوم قرن دهم به اوج رسید، افزود: اشتباه اصلی شاعران مکتب وقوع این بود که واقعیت را تحت تاثیر سابقه غزل‌پردازی فقط بیان ماجرای عاشقانه می‌پنداشتند و نسبت به واقعیت‌های دیگر پیرامون خود بی‌توجه بودند، معمولا لسانی شیرازی را واضع و میرزا اشرف جهان قزوینی را نمونه کامل این مکتب می‌دانند.

رجبی‌نیا با بیان اینکه مانی شیرازی از بهترین سرایندگان مکتب وقوع به شمار می‌آید، گفت: وی به شاه اسماعیل عشق می‌ورزید، هنرهای خود را بر وی عرضه می‌داشت و در دربار او بسیار مقرب بود. این تقرب حسادت اطرافیان را برانگیخت تا اینکه سعایت امیر نجم ثانی، وکیل شاه اسماعیل موچب قتل این شاعر به فرمان شاه شد.

این پژوهشگر با اشاره به اینکه در دیوان مانی شیرازی هم شاهد اشعار حافظ‌گونه نزدیک به سبک هندی و نیز اشعاری که بیان حالات عشق و عاشقی از روی واقعیت است هستیم، توضیح داد: از نمونه اشعار حافظ‌گونه مانی می‌توان به این غزل اشاره کرد«حدیث درد من گر کس نگفت افسانه‌یی کمتر/ وگر من هم نباشم در جهان دیوانه‌یی کمتر/ میان عاشقان مست اگر از گفت‌وگو مانم/ به بزم باده‌خواران نعره‌ی مستانه‌یی کمتر/ کسی عاشق بود کز آتش سوزان نپرهیزد/ به راه عشق نتوان بود از پروانه‌یی کمتر/ از آن سیمرغ را در قاف قربت آشیان دادند/ که شد زین دامگه مشغول دام و دانه‌یی دیگر»
رجبی‌نیا گفت: از نمونه اشعار نمونه دوم نیز می‌توان به این ابیات اشاره کرد«ای که جز یاد تو خاطر نکند شاد مرا/ این چه بیداد که یک ره ندهی داد مرا؟/ می‌رم از ضعف به کوی تو آهی نکشم/ که مباد از سر کویت ببرد باد مرا/ تا تو را گوش به قول دگران خواهد بود/ هیچ سودی ندهد ناله و فریاد مرا...» چون شاعران دوره صفوی به دلیل شرایط اجتماعی نمی‌توانستند از معشوق زن بگویند معشوق یادشده در غزل‌هایشان بیشتر مذکر بود.

وی تصریح کرد: از ویژگی‌های بارز مکتب وقوع می‌توان به خیال‌پردازی، مضمون‌آفرینی، تازه‌جویی، وجود تعبیرهای عامیانه و سادگی زبان اشاره کرد که اندک‌اندک به پیچیدگی و باریک‌اندیشی گرایش یافت و سبک هندی را به وجود آورد.