به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) خداداد خادم: براساس اطلاعات ویژه‌نامه آیینه نشر موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران در بهار و تابستان سال جاری تولید عناوین کتاب 9 درصد رشد داشته است، به طوری که طی  ۶ماه نخست امسال  50 هزار و 277 عنوان کتاب منتشر شده اما در مدت مشابه سال قبل، 46 هزار و 298 عنوان منتشر شده است.
 
نگاهی به آمار شمارگان کتاب‌های منتشر شده، رشد 6 درصدی را در این بخش نشان می‌دهد؛ در  ۶ماه نخست امسال 49 میلیون و 521 هزار و 405 نسخه کتاب منتشر شده، درحالی که ۶ماه نخست سال 1400 این تعداد حدود 47 میلیون و 946 هزار و 556 نسخه بوده است.
 
اما طی سه ماه دوم امسال در تابستان سال جاری 18 هزار و 875 عنوان کتاب منتشر شده، درحالی که تابستان گذشته، 19 هزار و 642 عنوان کتاب منتشر شده و براساس آمار، 4 درصد کاهش داشته است.  نگاهی به شمارگان کتاب‌ها در تابستان سال جاری نشان می‌دهد که کتاب‌ها  در شمارگان 15 میلیون و 240 هزار و 126 نسخه منتشر شده‌اند و این آمار در تابستان سال گذشته، 16 میلیون و 546 هزار و 629 نسخه بوده که نشانگر ۸ درصد کاهش شمارگان است.
 
بر اساس این گزارش، میانگین شمارگان کتاب‌های منتشر شده، در تابستان 1401، 813 عنوان است که این عدد در تابستان سال گذشته 856 عنوان بوده و نشان دهنده 5 درصد کاهش است، همچنین بیشترین افزایش شمارگان در کتاب‌های زبان با 23 درصد و در دین با 20 درصد رشد همراه بوده است. مروری بر آمار کتاب‌های تالیفی نیز بیانگر یک درصد رشد در این بخش است، به طوری که در تابستان امسال 13 هزار و 880 عنوان کتاب منتشر شده و سال گذشته این عدد 13 هزار و 728 عنوان بود.
 
 اطلاعات نشان دهنده 16 درصد کاهش در تعداد کتاب‌های ترجمه شده است؛ در این زمینه تابستان 1401 حدود 4 هزار و 995 عنوان کتاب منتشر شده اما در مدت زمان مشابه، این عدد هزار و 914 عنوان بود. براساس این آمار، نسبت کتاب‌های تالیف به کل، در تابستان امسال نسبت به تابستان سال گذشته 4 درصد رشد داشته است، تابستان امسال 74 درصد آثار تالیفی و 26 درصد ترجمه شده بودند، اما در تابستان 1400 آثار تالیفی 70 و آثار ترجمه شده 30 درصد بودند.
 
براساس اطلاعات ثبتی، کتاب‌های تابستان سال 1401 را 2 هزار و 466 ناشر منتشر کرده‌اند که 2 هزار و 429 ناشر دارای پروانه نشر و 37 ناشر موردی هستند. تعداد ناشران فعال (دارای پروانه نشر) در سال 1400 حدود 2 هزار و 391 مورد بود که در تابستان سال جاری با 2 درصد افزایش به دو هزار و 429 ناشر رسیدند. بر اساس اطلاعات و آماری که در «آینه نشر ایران» ویژه تابستان 1401 منتشر شده است در این ماه ، 2497 عنوان کتاب منتشر شده که نسبت‌به سه ماهه دوم سال گذشته، 53 درصد کاهش داشته است.

حال در میان اگر بخواهیم به سهم کتاب‌های کمک آموزشی نگاهی بیاندازیم می‌بینیم که در تابستان 1401 دو هزار و 497 عنوان کتاب منتشر شده که از این تعداد دو هزار و 446 کتاب تالیف، 51 کتاب ترجمه، 951 عنوان چاپ اول و 1546 تجدید چاپی هستند. کتاب‌های کمک آموزشی در بازار کتاب ایران در رده پنجم قرار دارد و سهم ده درصدی را از بازار نشر به خود اختصاص داده است. همچنین این آمار در مقایسه با تابستان سال گذشته با 5320 عنوان کتاب 53 درصد کاهش داشته است.

در بخش بعدی، آماری نیز درباره ناشرانی که بیشترین تعداد کتاب چاپ اولی در تابستان امسال داشته‌اند و جزو پرکارترین‌ها در موضوع کمک‌آموزشی بوده‌اند منتشر شده است که حاوی نکات جالب‌توجهی برای مؤلفان و صاحب‌نظران این حوزه است؛ اعداد و ارقامی که به ما نشان می‌دهد برای آموزش بیشتر و بهتر مطالب درسی و تخصصی، به زبان و بیان داخلی نیاز داریم نه خارجی. برای مثال: اولین ناشر پرکار در این فهرست 194 عنوان کتاب چاپ ‌اولی داشته است که همه تألیفی بوده‌اند و هیچ اثر ترجمه در آن دیده نمی‌شود، همچنین دومین ناشر با 114 عنوان کتاب تالیفی، سومین ناشر با 213 عنوان کتاب تالیفی و 9 ترجمه و چهارمین ناشر نیز با 24 عنوان کتاب که البته یک عنوان آن ترجمه است در این فهرست جای دارند.

یکی دیگر از نکات قابل توجه بر اساس این آمار کم کاری ناشران معتبر دانشگاهی مانند سمت است که در رتبه 18 فهرست ناشران پرکار آموزشی و کمک آموزشی قرار دارند و جایگاه‌های بالاتر بیشتر در اختیار ناشران کنکوری است. غلبه کنکور بر نظام آموزشی کشور باعث شده اغلب کتاب‌های کمک آموزشی در ایران برای رسیدن دانش‌آموزان به دانشگاه باشد و از آن به بعد اتفاقا فقر منابع مطالعاتی درسی و منابع کمک آموزشی دیده می‌شود به گونه ای که در سال جاری می‌بینیم که سازمان تدوین و مطالعه کتب درسی(سمت) که یکی از معتبرترین ناشران دانشگاهی و آموزشی در کشور است تنها 7 عنوان کتاب چاپ اولی منتشر کرده است.