به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، کتاب «سیری در جهان اسطوره‌ها» نوشته عبدالله آهار از سوی انتشارات کهور منتشر شد. شکل‌گیری شخصیت قهرمان در اسطوره‌ها، اسطوره آتش، اسطوره قربانی، اسطوره گیاهان و اسطوره حیوانات از جمله فصل‌های کتاب را شامل می‌شود.
شکل‌گیری شخصیت قهرمانان در اسطوره‌ها که در دوران بعدی حماسه‌ها آن را بازنمایش می‌دهند، چنین است که گاه این قهرمانان از ابتدای زاده‌شدن نشان غیرطبیعی دارند؛ در کودکی نسبت به دیگر هم‌سالان خود برتر هستند. همچنان‌که بیشتر وارد اجتماع می‌شوند، با حوادث و اتفاق‌های بزرگ‌ترین مواجه می‌شوند. در جنگ‌ها با هماوردانی نامدار رویاروی می‌شوند، با حیواناتی مانند شیر یا اژدها نبرد می‌کنند و در آزمون‌های دشواری که در مسیر راه آنها قرار می‌گیرد، پیروز می‌شوند. پیروزی در تمام این مراحل و آزمون‌ها آنها را تبدیل به قهرمانی یگانه می‌کند.
همان‌طور که تولد و زندگی آنها شگفت و غیرمنتظره است، مرگ‌شان هم از نوعی دیگر است. گاه قهرمان مرگی ندارد و به جاودانان می‌پیوندد؛ همچون گرشاسب و کیخسرو. می‌توان گفت آن قهرمانی و پیروزی‌ها، نمادی از انسان آرمانی و ذهن داستان‌پرداز آن مردمان می‌تواند باشد. در بخش نخست این کتاب به شکل‌گیری شخصیت قهرمان در اسطوره‌ها پرداخته شده است. در این بخش درباره موضوعاتی چون اسطوره کودک رهاشده و مصادیق آن، فریدون در اسطوره‌های ایرانی، ماجراهای مربوط به زال و کیخسرو در اسطوره‌ها، اسطوره کودک رهاشده در اساطیر جهانی، شکل‌گیری شخصیت قهرمان در پیوند اسطوره و تاریخ و.... موضوعاتی طرح شده است.
آنچه از بررسی شخصیت‌های اسطوره‌ای و شکل‌گیری چنین ماجراهایی در پیوند با قهرمان می‌توان دریافت، این است که بسیاری از اینگونه داستان‌ها و شخصیت‌پردازی‌ها به منظور باورپذیرکردن آن باور کهن است؛ برای نمونه در باور کهن ایرانیان که جهان را عرصه پیکار نیروهای اهریمنی و اهورایی می‌دانستند، داستان‌هایی پرداخته می‌شود که قهرمانان آن زاده پیوندی دوگانه هستند؛ به این معنا که قهرمان مرد با زنی از سرزمین بیگانه یا دشمن (اهریمن) بنا به سرنوشت مقدر ازدواج می‌کند و ثمره این پیوند، شوم‌سرانجامی کودک حاصل از این پیوند است که خود تبدیل به قهرمان می‌شود. از مشهورترین اینگونه پیوندها در شاهنامه، داستان پیوند زال با رودابه، رستم و تهمینه و کاووس با دختری تورانی از خانوادۀ گرسیوز و گشتاسب با کتایون دختر قیصر روم است.
آتش همچون دیگر پدیده‌های جهان هستی بین مردمان کهن افسانه‌هایی دارد و هر کدام از این اقوام به‌دست‌آوردن آن را به قهرمان یا خدایان خود نسبت می‌دهند و با ساخت افسانه‌هایی چگونگی این کشف را بیان می‌کنند. انسان در برابر زیبایی و رنگ و گرمان جان‌بخش آتش شگفت‌زده شده و او را از گونه‌ای دیگر و برتر پنداشته است. در باور مردمان کهن از شرقی‌ترین نواحی جغرافیایی تا دوردست‌ترین نواحی غربی کرۀ زمین آتش همواره گرامی و رمزآلود بوده است. در باور مردمان کهن آتش زایاست و اگر به‌درستی نگه‌داری شود، محرک تولیدمثل است و بخشنده نیروهای جدید، جوانی را بازمی‌گرداند، پاک‌کننده و زاینده است. در بخش دوم به اسطوره آتش پرداخته شده و مباحثی چون آتش در اسطوره‌های ملل، آتش در یونان باستان، آتش در روم باستان، آتش در اسطوره‌های عبری و ... طرح شده است.
از کهن‌ترین آیین‌ها و مراسمی که در بیشتر اقوام و ملل رایج بوده و باورهای گوناگونی را پدید آورده، قربانی بوده است. این باور و آیین از مرتبه اسطوره‌ای گذشته و وارد ادیان و مذاهب مختلف نیر شده است. انسان از آنگاه که به نیروهای دیگری بیرون از توان خویش در جهان هستی اندیشه می‌کند و در ادامه به خدایان و نیروهای ماورایی طبیعت پناه می‌برد، از آنجا که خود را همواره مورد تهدید و ترس از عوامل طبیعی حس کرده و اغلب به‌وجودآمدن این پدیده‌ها را مانند سیل، زلزله، خشکسالی، مرگ و بیماری را ناشی از خشم و قهر خدایان می‌پنداشته، برای فرونشاندن این خشم و قهر خدایان، قربانی‌کردن را بهترین راه می‌دانسته و بر اساس این باور رفتار کرده است .بخش سوم کتاب اختصاص به بررسی اسطورۀ قربانی در آیین‌ها و اقوام مختلف دارد.
از موضوع‌های مهمی که ذهن انسان کهن را به خود مشغول کرده، گیاهان بوده است. در اندیشه انسان کهن از آن‌رو که تمام پدیده‌های جهان هستی برای او رازآلود و شگفت بوده، چنین نگاهی به گیاهان و درختان نیز داشته است. در باور اسطوره‌ای گاه درختان جنبه مقدس پیدا می‌کنند و نیازهای او را پاسخ می‌دهند. کهن‌ترین نگرش انسان به درخت و گیاه به روزگار گردآوری خوراک و بهره‌گیری از میوه و ریشه درختان و بوته‌ها در تغذیه بازمی‌گردد. در اساطیر کهن اقوام مختلف درخت کیهانی، درخت گلشن و بالابلندی است که فراز آن آسمان و ریشه آن زمین و زیگورات‌های کهن برج بابل، مناره نیایش‌گاه‌ها و سرانجام کاج نوئل، همه و همه نمادی از درخت کیهانی است. در بخش چهارم به اسطوره گیاهی در ایران و جهان پرداخته شده است.
حیوانات و جانوران هم مانند دیگر پدیده‌های جهان هستی، در اندیشه و ذهن انسان نقشی پراهمیت داشتند تا آنجا که در بسیاری از اسطوره‌های ملل برخی از حیوانات نیای قوم و قبیله محسوب می‌شده و سبب افتخار بوده و پرستش آن حیوان برای قوم و قبیله اهمیت داشته است. این دوره که به دوران توتمیسم شناخته می‌شود، از کهن‌ترین باورهای اقوام در نواحی مختلف جهان بوده و اغلب بین قبایل بومی هنوز مشاهده‌شدنی است. بخش آخر کتاب اختصاص به بررسی اسطوره حیوانات در اقوام مختلف و ایران دارد.
کتاب «سیری در جهان اسطوره‌ها» نوشته عبدالله آهار در 441 صفحه، شمارگان یک‌هزار نسخه و بهای از سوی انتشارات کهور منتشر شد.
دوشنبه ۲۶ دی ۱۴۰۱ - ۱۱:۱۱
نظر شما