خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) چهارده قرن پیش، خداوند انسانی درس نخوانده به نام محمد را در شبه‌جزیره عربستان به‌عنوان آخرین پیامبر برگزید و در طول بیست و سه سال کتابی را بر او وحی کرد که بزرگ‌ترین معجزه آن پیامبر نام گرفت. پس از رحلت او، آدمی دیگر نمی‌توانست چشم‌به‌راه پیامبری باشد؛ اما کسانی ادعای پیامبری کردند و مردمانی هم به گرد آنان جمع شدند؛ گویی انسان احساس نیاز به راهنمای مسیر سعادت را از دست نداد. عده زیادی از پیروان محمد (ص) نیز که معجزه او را در میان خود داشتند پس از گذشت زمان بسیار کوتاهی از رحلت پیامبرشان به نزاع، جدل و حتی جنگیدن مشغول شدند تا جایی که حرمت خاندان به‌جامانده از او را نگاه نداشتند و مصیبت‌های بسیار بر آنان روا داشتند.
نزاع میان کسانی که خود را مسلمان می‌نامیدند و دعوی پیروی از دین محمد (ص) داشتند، در طول قرن‌های متمادی تا به امروز ادامه داشته است؛ همه این افراد به یک خدا مؤمن بوده‌اند، یک پیامبر و یک کتاب داشته‌اند و در مقابل یک قبله نماز خوانده‌اند، اما پرسش بنیادی باقی است: «چگونه با این نقاط اشتراک، چندین شعبه و مذهب شدند، بر هم تیغ کشیدند و تنها خود را وارث حقیقت دین می‌دانند و دیگران از آن حقیقت بی‌بهره می‌پندارند؟».به‌راستی در زمانه‌ای که دیگر پیامبری آسمانی نخواهد آمد تا حقیقت را از او جویا شویم، حقیقت نزد کدام گروه از مسلمانان است و اگر کسی در قرن بیست ویکم عزم ایمان‌آوردن به اسلام کند، به کدام فرقه یا مذهب اسلامی رو کند؟ اگر مسلمانی در میان یکی از فرقه‌های اسلام بخواهد حقیقت مقبول خود را به راستی‌آزمایی بگذارد باید چه راهی را بپیماید؟
پاسخ این‌گونه پرسش‌ها را باید در سرآغاز سخن از دین، یعنی در مفهوم بعثت و ختم نبوت جست‌وجو کرد. باید به مفهوم وحی و کتاب آسمانی نظر کرد و به طرحی که پیامبر خاتم برای روزگار پس از خود در انداخت، دست پیدا کرد.در این نوشته قصد نداریم در بحث مفصلی پاسخ پرسش‌ها را تقریر کنیم، بلکه مخاطب این نوشته را به تعقل و خردورزی در پرسش‌های بنیادی برای فهمیدن مسئله و یافتن پاسخ دعوت می‌کنیم؛ پرسش‌هایی که ناظر به مسائلی همچون دلیل بعثت پیامبر، کیفیت نزول وحی، چرایی کامل‌بودن اسلام، مفهوم خاتمیت پیامبر، امکان تجربه دینی بدون انجام شرایع دینی، تأثیر زمانه و جغرافیای زندگی پیامبر بر ابلاغ وحی، چگونگی مواجهه با متن قرآن، امکان تفسیر صحیح نص، امکان معتبر بودن قرائت هر دین‌داری از متن مقدس و ... هستند.
یکی از متونی که مسائل بالا را بادقت دسته‌بندی کرده است و پاسخ آنها را گشوده است، کتاب «خاتمیت» نوشته محمدحسن قدردان قراملکی است. این کتاب چهل پرسش اساسی و مهم را در زمینه خاتمیت پاسخ می‌دهد. در این کتاب موضوعات ذیل چهار محور کلی (فلسفه بعثت، چرایی خاتمیت، نسبت میان خاتمیت و عقل، سرنوشت دین‌داری بعد از خاتمیت) بررسی شده‌اند.
می‌توان کتاب «خاتمیت» را که کانون اندیشه جوان در 246 صفحه منتشر کرده است یک دعوت قلمداد کرد؛ دعوتی به شنیدن راستین دعوت پیامبر خاتم به دین‌داری و پیمودن حقیقت با اتکای به اندیشیدن و خردورزی.
شنبه ۲۹ بهمن ۱۴۰۱ - ۰۸:۰۵
نظر شما